1643 met het Jacht Heemskerck en 't fluijtschip de Zeehaen, onder het beleijt ende
commando, van den Commanduer Abel Janssen Tasman, door Francoijs Jacobsen,
opperstierman. enz. enz.
Het verbranden van de Swart- en Museum-copieen, zoals naber, denkelijk gek-
scherend wil, is wel wat overdreven; m.i. hoort de kaart, indien het nog mogelijk
wäre thuis in de verzameling van een geografisch, zeevaartkundig of geodetisch
instituut of museum als 'kartografisch monstrum'. In een historische verzameling
zou haar een veel te grote betekenis toegekend worden, 'als voortbrengsel van een
bepaalde beschavingsperiode'.
Dat de Bonaparte-kaart, niettegenstaande de vernietigende kritiek van zeevaart-
kundige-kartografische zijde, niets aan vermaardheid heeft verloren blijkt uit een
bericht, vergezeld van een verkleinde reproductie van de kaart in Elseviers Week-
blad van 21 januari 1950: 'De Mitchell Library te Sydney is in het bezit gekomen
van het origineel van de Tasman-kaart, de eerste kaart van Australie. De op Japans
papier getekende, fraai versierde en gecalligrafeerde kaart werd in Indie, waar-
schijnlijk door een Javaans of Chinees kunstenaar vervaardigd. Lange tijd is ze
bewaard gebleven in het archief van de Amsterdamse Kamer van de Verenigde
Oost-Indische Compagnie. Later kwam ze in het bezit van de befaamde ontdek-
kingsreiziger Roland Bonaparte. Overeenkomstig zijn wens werd de 'Tasman'-
kaart door zijn dochter, prinses George van Griekenland, aan het Australische
volk ten geschenke gegeven'16.
Het bovenaangehaalde voorbeeld toont duidelijk hoe nodig het is onze oude kaar-
ten niet alleen als een stukje geschiedenis te beschouwen, maar dat ook vakmensen
hun kritisch oog er op laten vallen. Naast de Geschiedenis van de Kartografie ook
de Historische Kartografie!
Uit de geschiedenis van de 'Tasman'-kaarten blijkt ook hoe moeilijk het voor som-
migen is een eenmaal postgevatte mening, ofschoon weerlegd, prijs te geven. Men
leze de bespreking door w. voorbeijtel cannenburg van f. c. wieder's boek:
Tasmaris kaart van zijn Australische ontdekkingen, 1644. De Bonaparte Kaart.
's-Gravenhage 1942. In T.A.G. 2, LX, 1943, 5. pp. 639-642.
Geschiedenis van de kartografie en historische kartografie
175
J. SCHOKKENKAMP
1. Zie T.A.G. 2, LXXVI, 1959, 1, p. 88.
2. h. waoner. Allgemeine Erdkunde. 1 Teil: Mathematische Geographie nebst Einführung in die
Geographische Wissenschaft. Hannover 1938. p. 49.
3. Leiden 1939.
4. J. röger, Die Geländedarstellung auf Karten. München 1908. Die Bergzeichnung auf den älteren
Karten. München 1910.
5. s. J. fockema andreae en b. van 't hoff, Geschiedenis der Kartografie van Nederland van den
Romeinschen Tijd tot het midden der 19de eeuw. 's-Gravenhage 1947. p. 75.
6. h. f. van riel, Pierre Ancelin. In: Tijdschr. voor Kadaster en Landmeetkunde, XL, 1924.
pp. 51-63 en 133-144, met 1 plaat.
7. Misschien beter kartografisch?
8. Cursivering van ntij.
9. In: fockema andreae, Geschiedenis enz. pp. 1 en 2.
K.N.A.G. Geografisch Tiidschrift II 1968) Nr. 2
