Objekten; men zou ze kunnen beschouwen als diepte-investeringen van de Neder-
landse Staat. Voor de topografische kaart komt daar nog bij het nauwe verband
met detensie. Schoolatlassen, plattegronden e.d. zijn gebruiksvoorwerpen voor
een algemeen publiekdeze gebruiksvoorwerpen worden (in onze maatschappij)
als regel, evenals radio s en fietsen, door commerciele ondernemingen vervaar-
digd.
Een tweede verschilpunt zou men als volgt kunnen formuleren: In de ambtelijke
kartografie behoeft een uitgave niet winstgevend te zijn, maar is dat soms wel; in
de commerciele kartografie behoort een uitgave wel winstgevend te zijn, maar is
dat soms niet. Het feit dat de ambtelijke kartografie niet winstgevend is heeft uiter-
aard niets te maken met de efficiency waarmee gewerkt wordt. Efficiency is voor de
commerciele kartografie een kwestie van lijfsbehoud; voor de ambtelijke karto
grafie een zaak van juist beheer van overheidsgelden.
Er is ook een verschil in wijze van produceren en uitgeven. In de commerciele
kartografie werkt men voor eigen risico of in opdracht van derden. In het eerste
geval is het bepalen van de grootte van de oplage een probleem; dit is voor iedere
uitgever een moeilijke zaak maar in de kartografie komt daar nog bij dat het pro-
dukt sterk aan bederf onderhevig is. Enerzijds wil men de oplage zo groot mogelijk
maken, anderzijds mag deze ook weer niet te groot zijn anders zit men na verloop
van tijd met een grote voorraad sterk verouderde kaarten. Een voorbeeld uit het
recente verleden möge dit illustreren. De opening van de Rotterdamse metro ging
gepaard met een ingrijpende verandering in tram- en buslijnennet; het is duidelijk
dat men op dat moment niet meer moet aankomen met een op dat punt verouderde
kaart; de uitgever moet maar zorgen dat zijn voorraad plattegronden van Rotter
dam gering is.
Het werken in opdracht heeft ook zijn problemen. Het komt wel voor dat de
leveringsdatum contractueel is vastgelegd, soms met boeteclausule en al. Door het
niet op tijd afleveren kan winst dan wel eens in verlies verkeren. Ook waar derge-
üjke rigoureuze maatregelen niet van kracht zijn is het nakomen van afgesproken
data noodzakelijk, al zou het alleen maar zijn om het verlies van een klant te voor-
komen.
In de ambtelijke kartografie werkt men steeds in opdracht van hogerhand. Het
bepalen van de grootte van de oplage zal daar ook wel een probleem zijn, maar
hierbij zullen andere overwegingen vaak een rol speien. Het tijdstip van herziening
zal over het algemeen noch van de aanwezige voorraad, noch van de mate van
veroudering afhangen.
Bij het 10-jarig bestaan van de Kartografische Sectie kan worden gesteld dat de
commerciele kartografie op haar manier heeft bijgedragen tot de bloei van de
Sectie, maar ook dat zij door de Sectie gestimuleerd is geworden om betere Pro
dukten al te leveren. Het is niet goed mogelijk om een volledig overzicht te geven
van alles wat er op het gebied van de commerciele kartografie in de afgelopen tien
jaar gebeurd is. Het aantal atlassen en vooral het aantal kaarten dat er versehenen
is, is zo groot dat een enigszins volledige opsomming vele bladzijden van dit tijd-
schrift zou kunnen vullen. Wij willen ons hier dan ook bepalen tot enkele hoofd-
zaken, al of niet voorzien van commentaar.
Commerciele kartografie
K.N.A.G. Geografisch Tiidschrift II (1968)
