van de komponent 'tijd'; van de dementen van de komponent 'verschillende
personen', etc. De complexiteit van een figuur hangt af van het bereik van iedere
komponent.
Men zal als bereik van een komponent of van een variabele noemen het aantal
dementen of kategorieen dat men erin kan onderscheiden. Dit is dus het tweede
punt van de analyse van een informatie.
Zo bezit de komponent 'geslacht' een lengte 2, de geografische komponent
'franse departementen' een lengte 90. In een kwantitatieve komponent zal men het
aantal klassen niet verwarren met het bereik van de reeks, dat feitelijk het verband
aangeeft tussen het grootste en het kleinste aantal van de statistische reeks.
3. Het werkingsniveau van de komponenten de functionering; frans: Niveau
d'organisation).
De eigenlijke grafische voorstelling onderscheidt zieh van de beeldvoorstelling
door haar nauwkeurigheid. Maar ze vormt slechts een nauwkeurig systeem binnen
het kader van drie fundamentele werkings-niveau's van de komponenten; iedere
komponent of variabele steh zieh op een van die niveau's
a. het kwalitatief niveau (kombinatie-vormend) groepeert begrippen van enkel-
voudige differentiatie (beroepen, produkten, godsdiensten, grondsoorten
Dit niveau implieeert steeds twee waarnemingshoudingendit gelijkt op dat,
waardoor ik ze als een groep kan beschouwen (associatief)dit verschilt van
dat en behoort tot een andere groep (dissociatief).
b. het volgorde niveau (Frans: ordonnee) groepeert de begrippen die vatbaar zijn
voor de ordening van de dementen volgens een algemeen aanvaarde manier
(tijdsorde; orde van observatie: koud-lauw-warm, zwart-grijs-wit; orde van
morele appreciatiesgoed-middelmatig-slechtDit niveau omvat alle be
grippen waardoor gezegd kan wordendit is meer dan dat en minder dan dat
andere.
c. het kwantitatief niveau wordt bereikt wanneer men beschikt over een telbare
eenheid (dit is het vierde, het drievoudige, viermaal dat).
De werkingsniveau's vormen het veld van de algemene betekenissen of begrippen.
De grafische omzetting kan zieh bedienen van de fundamentele analogieen van
deze betekenissen en begrippen.
Elke andere betekenis is in feite vreemd aan de grafische voorstelling. De werkings
niveau's vormen de band tussen het grafisch systeem en de wereld van de denk
beeiden ze moet dus steunen, hetzij op een in code vastgestelde uitleg in een ander
systeem (legenda's), hetzij op een figuratieve analogie van vorm of van kleur
(symbolen), welke gebaseerd is op de verworven of aangeleerde gewoonten en die
nooit aanspraak mag maken op universaliteit. ledere visuele variabele bezit haar
speeifieke eigenschappen van niveau en bereik. Het is van belang dat iedere kom
ponent omgezet wordt in een variabele die minstens het overeenkomstig niveau en
het overeenkomstig bereik heeft.
In het kader van deze fundamentele analogieen moet de grafische omzetting uit-
gevoerd worden zonder enig verlies van informatie. Door zieh te beperken tot deze
analogieen, laat de grafische omzetting duidelijk, en waarschijnlijk beter dan ieder
ander systeem, deze universele begrippen uitkomen.
Het aantal, het bereik en het werkingsniveau van de komponenten zijn de drie
K.N.A.G. Geografisch Tijdschrift III (1969) Nr. 2
188
De grafische taal en de karlografie
