Besprekingen
507
bemuseum, kon men verwachten dat aan het moeilijke onderwerp van de restauratie van globes
extra aandacht gegeven werd. De helft van het boekje is daaraan gewijd. Iedereen heeft wel eens
voor het repareren of conserveren gestaan van een of meer kaarten, waaraan men bijzonder ge-
hecht was. Het hing dan van het toeval af, of men goed advies kreeg. Hier, in dit werkje, zijn vrijwel
alle vormen van reparatie en conservering behandeld, bijv. reinigen van vlekken, invreten van verf
en inkt, behandeling van houthoudend papier, regenereren van papier, drukinkt en verf, conserve
ren van grote wandkaarten, regenereren van perkament, plastificeren etc.
Het boekje vormt het enige werk dat Wächter op dit gebied geschreven heeft. De wetenschappe-
lijke waarde ervan blijkt niet alleen bij het lezen, maar ook uit de literatuurlijst waarin vele moder
ne studies vermeld worden.
Het boek is een onmisbaar hulpmiddel voor de conservator maar kan ook als studieboek dienst
doen bij de opleiding van restaurateurs.
Het Bundesforschungsamt für Landeskunde und Raumforschung te Bad Godesberg verdient on-
ze gelukwensen met deze goede greep en met het feit dat het dit conserveringsonderwerp reeds zo
spoedig in zijn reeks heeft opgenomen.
C. KOEMAN
Landmarks of mapmaking. An illuslrated Survey of Maps and Mapmakers. Text by Charles
bricker. Maps chosen and displayed by r. v. tooley. Thames Hudson, London. Copy
right N.V. Uitgeversmaatschappij Elsevier, Amsterdam and Brüssels, 1968. 40,7 x 27,2 cm,
276 pp. tekst, 350 ill., 10 grote gevouwen kaarten in facsimile in 6 of 8 kleuren, 4 grote
vouwen kaarten in facsimile in zwart-wit, 6 ill. in vier kleuren. Literatuurlijst en register.
Prijs 72,50.
In dit royaal uitgevoerde boek wordt de historische kartografie continentsgewijze behandeld:
Europa, Azie, Afrika, Amerika en Australie. De inhoud weerspiegelt dus tevens de ontdekkings-
geschiedenis van deze werelddelen. De indeling, de tekst en de illustraties zijn zo gekozen dat ze
een zo groot mogelijk lezerspubliek vermögen te interesseren. Een komplexe organisatie is bij de
voorbereiding van dit werk opgezethet is door Elseviers Uitgeversmaatschappij geredigeerd en
uitgebracht als een co-editie met Time-Life Books die het in de Verenigde Staten en Engeland in
samenwerking met weer andere 'societies' en uitgevers uitgebracht heeft. Het is onder de titel A
History of Cartography 2500 Years of Maps and Mapmakers in Engeland op de markt gebracht.
Door de, voor een historisch kartografisch werk, zeer grote oplage kon de prijs laag worden, een
bijzonder voordeel voor de belangstellenden in dit vak, waar men vaak gefrustreerd wordt door de
tegenstellingprijs-kwaliteit. Voor degenen die niet naar een leerboek, maar naar een leesboek met
een maximum aan illustraties vragen is dit een aan te bevelen werk. Het werd geschreven door ie-
mand van wie men de naam vergeefs in de bibliografie van de kartografie zal zoeken maar die,
volgens de 'Aap', „has made intensive studies on the development of cartography." Uit de tekst
blijkt dat bricker inderdaad een goede Student van de historische kartografie geweest is, die
bovendien, als journalist een uitstekende stijl hanteert.
De grote steun van de zeer ervaren tooley (auteur van het succesrijke boek Maps and their ma-
kers) bij de samenstelling en het schrijven van dit werk blijkt voor insiders gemakkelijk te consta-
teren. Verder werd dit werk gepreconditioneerd door de volgende reeds eerder door Elsevier-
Sequoia uitgegeven facsimile atlassen: waghenaer's Spieghel der Zeevaerdt (1964), a. ortelius'
Theatrum Orbis Terror um (1964) en joan blaeu's Toonneel der Steeden van de Vereenighde Neder-
landen (1966). Drie van de tien grote gevouwen facsimiles in 6 of 8 kleuren werden gedrukt onder
gebruikmaking van bestaande lithografische films. Het is een van de grote Verdiensten van dit boek
dat er zeven gekleurde en vier zwart-wit facsimile's van belangrijke kaarten aan toegevoegd werden.
We beschikken daardoor over documentatie die eiders niet tegen zo'n läge prijs verkrijgbaar is.
De samenhang van deze, uit opportunisme opgenomen, grote facsimile's, met de tekst is echter niet
altijd zinvol.
De tekst van het boek is gebaseerd op de klassieke bronnen van de historische kartografie, het-
geen niet de meest recente bronnen zijn. Daardoor zijn er hier en daar feiten vermeld die correctie
behoeven, maar dit heeft gelukkig slechts betrekking op details. Enkele voorbeeldenp. 65, gemma
frisius werkte niet in Duitsland maar in Leuven; id. cornelis anthonisz' Rutter bevatte geen
zeekaarten; p. 72, bijschrift van illustratie: „circles on the globe stay circels when projected into
the Hat map" gaat slechts voor de stereografische projectie op. „But in small areas, scale relations
K.N.A.G. Geografisch Tijdschrift HI 1969) Nr. 5
