het maken van willekeurige kaarten, een wetenschap, die alle fasen van het werk
omvat van eerste schetsen tot de uiteindelijke druk. (La cartographie est la science
que traite de l'etablissement des cartes de toutes sortes. Elle englobe toutes les
phases de travaux, depuis les premiers leves jusqu'ä l'impression finale des cartes)
(La cartographie moderne. 1949). Deze opvatting beantwoordde aan het in de
U.S.A. verbreide productieve begrip over de taken van de kartografie en droeg haar
in de eerste plaats, zonder enige grond, het meetwerk op, dat hoort tot het werk der
geodesie, topografie en luchtfotografie. Hetzelfde gold voor thematische aspekten
van de bodemkunde en andere aardwetenschappen die binnen de competentie van
de geologie liggen.
De volgende definities, een Engelse (Cartographie Subcommittee of the British
National Committee on Geography, 19651) en een Franse (van het Comite Francis
de Cartographie, 19652), beperkten de kartografie tot het maken van alle mogelijke
soorten kaarten, en sloten de toepassingen van de kartografie op het gebied van de
topografie, fotogrammetrie, geologie, bodemkunde, biologie, meteorologie en
statistiek uit. Deze definities waren verwant aan de opvatting van de karto-
grafische afdeling van de Verenigde Naties wat betreft het feit dat ze de kartografie
beperkten tot de wetenschappelijke en technische werkzaamheden, nodig voor het
maken van kaarten. Volgens ons ontbreken er aan deze opvatting drie dingen: 1.
ze maken geen onderscheid tussen de wetenschappelijke kartografie en de prak
tische kartografie; 2. ze definieren het onderwerp van de wetenschappelijke karto
grafie niet; 3. ze begrenzen haar taken tot het maken van kaarten (wat de karto-
grafen interesseert), terwijl ze de methodes voor het gebruik ervan (belangrijk voor
de gebruikers) buiten beschouwing laten. Dat laatste hiaat werd opgeheven in de
Stelling, uitgewerkt door de commissie 'Kartografisch Onderwijs' van de Inter
national Cartographie Association („Cartographie: ensemble des etudes et des
Operations scientifiques, artistiques et techniques intervenant partir des resultats
d'observations directes ou de l'exploitation d'une documentation, pour l'elabo-
ration et l'etablissement des cartes, plans et autres modes d'expression, ainsi que
pour leur utilisation").
Het meest ontwikkeld is de definitie van de British Cartographie Society, waar een
körte formulering: „Cartography is the art, science and technology of making
maps together with their study as scientific documents and as works of art'",
aangevuld is met verklaringen, die erop wijzen dat kartografie bevat: „all types of
maps, plans and Charts, threedimensional models and globes, representing the earth
or any heavenly body at any scale, all stages of evaluation, compilation, design and
draughting required to produce a new or revised map document from all forms
of basic data, all stages in the reproduetion of maps. It encompasses the study of
maps, their historical evolution, methods of cartographie presentation and map use"
{Definition of Cartography, 1964).
De overeenkomst van de laatste Stellingen met de onze uit 1954 is duidelijk.
De British Cartographie Society rekent de kartografie zowel tot de wetenschap,
als tot de kunst; ook onze commissie van kartografisch onderwijs stelt dat de
kartografische onderzoekingen niet alleen wetenschappelijk en technisch zijn, maar
ook kunstzinnig. De noodzaak om nogmaals te discussieren over deze vraag is
twijfelachtig. AI lang geleden werd erop gewezen, dat op de kaarten gebruik
wordt gemaakt van wetenschappelijke begrippen en niet van kunstvoorstellingen,
Onderwerp en methode der kartografie
179
K.N.A.G. Geografisch Tiidschrift IV (1970) Nr. 2
