W\
X
o
O
Associatieve eigenschappen van kleuren en de weergave van de staatkundige toestand
Een belangrijk hulpmiddel om de ontwikkelingsgang der historie te kunnen volgen
is het steeds met dezelfde kleur aangeven van een bepaalde Staat. Door hun associatie
liggen bepaalde kleuren voor de hand - Kerkelijke gebieden paars, Pruisen blauw
(pruisisch blauw), de Islamitische wereld groen (heilige kleur), etc. Andere kleuren zijn
ingeburgerd: Frankrijk paars, Groot-Brittannie rood. Door gebruik te maken van
dergelijke associatieve eigenschappen en conventies, of door althans een bepaalde Staat
in een geschiedenis-atlas steeds dezelfde kleur te geven, geeft men de kaartgebruiker bij
de interpretatie een grote steun. Wordt de ene Staat of staatsvorm door een andere
opgevolgd, dan kan men ook de tint van het grondgebied veranderen: Rusland vöör de
revolutie groen aangeven en na 1917 rood.
Het uitbeelden van de politieke afhankelijkheid van bepaalde gebieden wordt op
verschillende manieren opgelost3door onderstreping van de naam van het gebied in
de kleur van het dominerende land, door arcering of door een grensstrook in die kleur.
Ook voor het weergeven van het ontstaan van staten zijn kartografische oplossingen
uitgedacht: men kan in een gebied eerst alleen een volkerennaam plaatsen, in een
volgend Stadium die naam met een arcering combineren, vervolgens met een vlakkleur,
en tenslotte, wanneer er een gevestigde en stabiele maatschappij is ontstaan, ook
duidelijke grenzen aangeven. Dit staatsvormingsproces kan men ook nog met behulp
van de typografie verduidelijken, door het kaartschrift te laten evolueren van kleine
letters in een bepaalde kleur tot meer officieel aandoende zwarte hoofdletters: FRAN
KEN - Rijk der Franken - FRANKISCHE RIJK.
Het gebruik van Symbolen
Zoals dat ook bij andere deelgebieden van de thematische kartografie het geval is,
heeft de geschiedenis-kartografie een eigen arsenaal van Symbolen opgebouwd. Naast
de verschillende vormen van pijlen in bewegingskaarten (zie fig. 1) kan men beweging
ook nog op andere wijze weergeven: door bijv. een aantal concentrische cirkels te
plaatsen rond een punt van waaruit een bepaalde (ideologische) beweging zieh ver-
breidt. Men imiteert zo de rimpeling die ontstaat als men stilstaand water beroert. Het
is vooral voor verschijnselen uit de staatkundige geschiedenis dat er aparte Symbolen
bestaan (zie ook fig. 2).
^AO
~LTLn_n
Fig. 2. Symbolen voor geschiedenis-kaarten II
K.N.A.G. Geografisch Tijdschrift V (1971) Nr. 5
623
Opstand
Slagveld
Blokkade
Vesting
Uitstraling v.
revoluties
Oorlogsterrein
Verdedigingsmuur
Stad waar een verdrag
gesloten werd
Verwoeste stad
Front
