Bij een uitgebreid gebruik maken van deze Symbolen kan men de informatie-inhoud
en de communicatie-capaciteit van de kaart sterk vergroten, zonder de duidelijkheid
ervan te verminderen. Een goed voorbeeld van het nuttig effect van het veelvuldig
gebruik van Symbolen zijn de kaarten uit de Sesam atlas bij de wereldgeschiedenis4
AI deze grafische Symbolen en Signaturen, van pijlen tot het 'vlam'-symbool voor
opstand (een vinding uit de socialistische landen), hebben slechts tot doel een snellere
communicatie te bewerkstelligen.
Aanvaardt men de kaart als visueel communicatiemiddel, dan dient men ook zo
ruim mogelijk gebruik te maken van de visuele mogelijkheden die zij biedt.
NOTEN
1. R. Ogrissek, Kartographische Probleme bei der Entwicklung eines Geschichtsatlases.Vermessungs-
teehniek 15, 1967, no. 7, pp. 273-276.
2. W. Plapper, Probleme der Genesedarstellung. Untersuchungen zur thematischen Kartographie,
pp. 43-52. Hannover 1969.
3. H. Hinkel, 'Staatenbildung' und 'politische Abhängigkeit' als kartographisches Darstellungs
problem. Kartengeschichte und Kartenbearbeitung (Bonacker-Festschrift). Bad Godesberg 1968.
4. Sesam atlas bij de wereldgeschiedenis. 2 delen. Bosch en Keuning, Baarn 1965. Nederlandse
uitgave van de dtv-Atlas zur Weltgeschichte, door H. Kinder en W. Hilgemann. München
1965.
LITERATUUR
G. Franz, Historische Kartographie. Forschung und Bibliographie. Giessener geographische Hefte.
Hannover 1962.
E. Meynen, Geographische und kartographische Forderungen an die historische Karte. Blätter für
deutsche Landesgeschichte vol. 94, 1958.
R. Ogrissek, Die Karte als Hilfsmittel des Historikers. Gotha 1968.
F. Uhlhorn, Probleme der kartographischen Darstellung geschichtlicher Vorgänge. Hessisches lahr
buch für Landesgeschichte 8, 1958.
F.J. ORMELING Jr.
Vier Nederlandse Geschiedenis-atlassen een kartografische beoordeling*
In Nederland worden voor het VWO en HAVO vier geschiedenis-atlassen op de
markt gebracht: De Atlas algemene en vaderlandse geschiedenis1onder redactie van
Dr. B.A. Vermaseren, Elsevier's historische schoolatlas2 redactie van Drs. S. de Vries,
Hettema's grote historische schoolatlas3redactie Drs. H. Binnendijk en de Meulenhoff
historische atlas4 met als redacteur Dr. M.B. van der Hoeven.
Deze vier atlassen zullen in dit artikel met elkaar vergeleken worden. Er worden
daarbij geen opmerkingen gemaakt over de historische juistheid van de op de kaarten
weergegeven verschijnselen, noch over de didactische aspecten. Het gaat hier in de
eerste plaats om een kwantitatieve kartografische beoordeling**, die gebaseerd is op
onderzoekmethodes van B. Simäk (zie dit tijdschrift 1970, p. 369 en Kart. Mede-
delingen no. 51) en poogt aan de hand daarvan tot een objectieve vergelijkingsmethode
te komen. Met elkaar worden vergeleken het aantal kaarten dat aan een gebied gewijd
is, en de oppervlakte in cm2 van die kaarten, zowel in absolute als in relatieve zin.
Verder het aantal kaarten dat aan de verschillende periodes van de geschiedenis gewijd
624 K.N.A.G. Geografisch Tijdschrift V (1971) Nr. 5
