Westermann Schulatlas Grosse Ausgabe
Behalve in een klein vignet zal men de tientallen jaren in de atlaswereld zeer bekende naam
Diercke niet meer tegenkomen in de lange rij van deskundigen, die tezamen - ja töch - deze
herboren 'Diercke' gewrocht hebben. Dat klinkt wat overtrokken, maar u zult zelf urenlang
genieten van alles, wat deze eerste druk van de WSAGA biedt. Vergeleken met de lllde druk (de
23ste van de toenmalige hernieuwde Diereke Weltatlas) is er inderdaad van een geslaagde metamor-
fose sprake en van een enorme uitbouw op allerlei gebied, ook van de vraagstukken, die ons thans
in toenemende mate bezighouden (milieuverzorging, binnenlandse migratie, pendelverkeer, gastarbei-
ders e.d.) en die nu in thematische kaartjes en/of diagrammen visueel tebenaderen zijn. Het 'Vorwort'
bevat verscheidene, ook voor ons, behartigenswaardige opmerkingen. Een tweetal volgen hier: „Der
Schulerdkunde ist es z.B. heute aufgegeben aus der Einmaligkeit der geographischen Räume und
der 'Sackgasse des Singulären' herauszuführen, um den Schüler übertragbare Einsichten gewinnen
zu lassen", en: „Denn nur dort, wo Begründungen vom Schüler selber geliefert werden können
(und das ohne 'Hinein- oder Überinterpretieren') ist die Atlaskarte pädagogisch fruchtbar".
Het is onmogelijk de 152 atlasbladen, waarop o.a. 290 thematische kaarten van zeer uiteen-
lopende aard (enkele voorbeelden volgen straks) alle de revue te laten passeren, zo min als de vele
luchtfoto's, diagrammen, profielen e.t.q. Er dient dus een keuze gemaakt te worden.
Blad 1 geeft van Lindau een luchtfoto en de plattegrond, la Bosatlas van de Waal bij Tiel.
Toch wint de laatste het instructief gezien. Bijzonder leerzaam zijn op blad 2/3 de 12 opnamen,
waarvan de eerste 4 onder elkaar luchtfoto en kaartbeeld geven. Steeds wordt de schaal van het
onder de loep genomen plaatsje Unterböbingen kleiner, zodat het op het laatste kaartje tenslotte
niet meer voorkömt! Echt ook iets voor de Bosatlas of die van Meulenhoff.
30% van de kaartinhoud handelt over Deutschland, zonder dat de DDR apart naar voren komt.
In de inhoudsopgave komen deze 3 letters slechts eenmaal voor tegen 18 maal BRD, terwijl
Oost-Duitsland het met een thematisch kaartje moet stellen gewijd aan de Landwirtschaftliche
Produktionsgenossenschaft (LPG). Bij kaarten over vroegere perioden van het Duitse Rijk mist men
na 1914 en 1937 het Hitleriaanse gebied, bijv. van anno 1940. Op slechts een kaart vindt men de
huidige topografische benaming in Polen en Oost-Pruisen. Maar Westermann komt tenminste niet
meer aan met „Drei geteilt? Niemals! al verraadt de kaart van Afrika met de vroegere
1000 km-maatstaf Köln - Königsberg reminiscentie aan weleer (Harms!
Veel nut kan men trekken uit de serie 'Entstehung deutscher Kulturlandschaften'. Zij biedt
werk en oefenstof voor de leerlingen te over. Aansluitend geeft de WSAGA dan nog iets dergelijks,
waarbij de factoren verkeer en industrie de hoofdrol vervullen. Juweeltjes zijn ook de bladen over
visvangst en de voornaamste Duitse havens, waarbij ik echter het Hamburgse plan 'Neuwerk'
verwacht had. De hele atlas door komt men kustvormen en/of voorbeelden van landaanwinning
tegen (o.a. op 20, 21, 61, 74, 75, 118, 123).
Speciale aandacht verdienen de prachtige bladen, waarop men een aantal regio's (o.a. Saarland en
de Bovenrijnse Laagvlakte) aan de orde komen, begeleid door zinvolle thematische kaartjes en die over
stedelijke agglomeraties (bijzonder interessant karton: dag- en nachtbevolking van Münchens
binnenstad).
Ook de klimatologische en meteorologische gegevens over Duitsland (eigenlijk Midden-Europa)
munten door uitstekende leesbaarheid uit, al vindt men onder de diagrammen ook heel .kleine.
Maar de Student wordt zodoende eens te meer gedwongen zijn volle aandacht op zijn onderwerp te
richten. Er zijn ook bladen, waar het zaak is goed acht te slaan op de - nimmer ontbrekende -
legenda, waarvan de kleur der Symbolen moeilijkheden geeft, bijv. blad 42/43 (gebruik van de
bodem), dat niet gemakkelijk leest.
De eigentijdse verschijnselen en Problemen (pendelverkeer, milieubescherming, watervoorzie-
ning, zuiveringsinstallaties, recreatie, verkeerssituaties) zal men niet te vergeefs in een of meer
voorbeelden zoeken. Weer een schatkamer voor leraar en leerling beide ter illustratie van les of
taak. Ons eigen land komt er - ook wat schaal vergeleken met de schaal in onze atlassen ten
opzichte van Midden-Europa - niet zo siecht af: thematisch Deltawerken, Ijsselmeerpolders,
havens.
Dezelfde gulheid met thematische kaarten als bij Europa doet zieh voor bij de overige
werelddelen. Opvallend vergeleken met vroeger is de soberheid van het kaartwerk bij Zuid-Amerika
en Australie/Oceanie. Men mist in de WSAGA een werkelijke rassenkaart. Wel is er een mengsei van
talen- en rassenkaartje op veel te kleine schaal. Alleen bij Zuid-Afrika duikt het woord 'Rassenpro
bleme' op; de homo sapiens kent dus toch Varianten! Aan Azie en Noord-Amerika (samen ca
25 bladen) wordt, vooral ook thematisch, veel en bij-de-tijdse aandacht gewijd. Tot slot nog een
30-tal(! wereldkaartjes van fysische, economische, sociale en politieke aard, geflankeerd door een
menigte diagrammen en getallen, zonder dat overal te vinden is voor welk jaar deze gelden. En
natuurlijk ontbreekt evenmin een bijzonder geslaagd kwartet bladen cosmografie met astronaut
Aldrin incluis, zo min als de voornaamste kaartprojecties.
Bij het overzicht van de 'Ausspracheregeln' komt enige twijfel op, als men voor het Nieder-
K.N.A.G. Geograjisch Tijdschrift VI (1972) Nr. 5 511
