396
de verspreiding over het aardoppervlak zieh zeer goed
in kaart laat brengen.
Op totaal 143 kaarten zijn alle wijngebieden door middel
van kleuren onderscheiden op een topografische onder-
grond. Voor de grootste en belangrijkste wijngebieden
zijn behalve kleinschalige overzichtskaarten (1:1.000.000
en kleiner) detailkaarten op de schaal 1:25.000 tot
1:50.000 van de wijnstreken opgenomen. Hierop zijn
de wijngaarden, ingedeeld naar kwaliteitsklassen, door
tintverschillen onderscheiden. Naast deze kaarten van
wijnlanden, wijngebieden en wijnstreken treft men door
de gehele atlas diverse kartogrammen, blokdiagrammen
en andere grafische voorstellingen aan.
Voor een geslaagde kartografische vormgeving hebben
de namen van Fullard (supervisie) en Fairey Surveys Ltd.
(uitvoering) borg gestaan. De kaarten met de verspreiding
van de wijnbouwgebieden overheersen sterk in aantal.
Deze kaarten zijn Over het algemeen eenvoudig van
struetuur en volgens de klassieke methoden samen-
gesteld. De uitvoering is goed verzorgd en zeer uniform
en evenwichtig door het gehele werk, wat vooral tot
uitdrukking komt in de kleurkeuze en de toegepaste
lettertypen. De voorkeur voor zachte pasteltinten is
duidelijk; voor de beschrifting heeft men klassieke letter
typen toegepast (vnl. Garamont).
Bij vele kaarten is op een inzet aangegeven waar het
afgebeelde gebied ligt binnen een groter gebied (wijn-
gebied, provincie of land). De schaal van de kaarten
is aangeduid met een schaalstok. De onderlinge verge-
lijkbaarheid van de wijnstreken en wijngebieden wordt
aanzienlijk bemoeilijkt door het sterk wisselen van de
schalen, die bovendien niet altijd op ronde gefallen
uitkomen. Er zijn hier duidelijk concessies gedaan door
het formaat (en dus de schaal) van de kaarten onder-
geschikt te maken aan de gehele lay-out.
De overige kaartjes, kartogrammen en andere grafische
voorstellingen munten niet uit in vindingrijkheid.
Meestal is gekozen voor een vrij primitieve voorstellings-
wijze zoals b.v. op de wereldkaart van de wijnbouw
met staafdiagrammen (pp. 10-11). Soms ontbreken in
de legenda de meest elementaire aanduidingen wat is
de betekenis van de kleurverschillen op het kaartje
'Wijnbouwareaal' (p. 10)? Wat is de waarde van de
stippen op het stippenkaartje 'Verspreiding van druiven-
rassen' (p. 22)?
Overigens is de uitvoering in overeenstemming met de
grote groep verspreidingskaarten, zodat een evenwichtig
geheel is ontstaan. Een enkel kaartje (zoals het blok-
diagram op p. 126) valt wat uit de toon door een te
grove uitvoering.
Behalve kaarten bevat de atlas min of meer uitvoerige,
goed leesbare teksten (door Wina Born uitstekend
vertaald) en verder zeer veel illustraties in de vorm van
kleurenfoto's, tekeningen en afbeeldingen van wijn-
etiketten (ca. 1.000!). Alle kaarten zijn afgebeeld zonder
kader, in de vorm van eilandkaarten. Ze zijn samen met
de tekst en andere illustraties tot een zeer smakelijk
en verzorgd geheel samengevoegd. De lay-out verdient
alle lof.
Om het terugvinden van de namen van plaatsen, wijn
gaarden, chateaux e.d. vanuit het register ondanks
de toegepaste eilandkartografie heel gemakkelijk te
maken is in de marge van iedere pagina een verwijzings-
systeem aangebracht. Zeer fijn uitgevoerd en daarom
beslist niet störend vindt men hier de aanzet van de
vakverdeling en de combinatie van letters en cijfers
voor het terugvinden van het juiste vak.
Deze Spectrum Wijnatlas wordt in een Ten Geleide
van een deskundige van het Institut National des Appella-
tions d'Origines (de Franse organisatie voor kwaliteits-
bewaking van de wijn) als een standaardwerk in de
wijnliteratuur aangeduid. Als kartografisch produkt is
deze atlas voor wat betreft de conceptie van de kaarten
niet zo opzienbarend. De atlas munt daarentegen uit
door de zeer verzorgde vormgeving en de geslaagde
inpassing van het kaartwerk in het geheel van tekst en
afbeeldingen.
Daarom zullen deze kaarten van de wijn er zeker toe
bijdragen dat de gebruikers voortaan met meer kennis
van zaken de wijnkaart zullen raadplegen.
P. W. G.
Oxford World Atlas. Geographie editor S. B. Cohen.
Prepared by the Cartographic Dept. of the Clarendon
Press. 202 pp., waarvan 123 pp. kaarten, 67 pp. register
met 30.000 namen, 38 X 27 cm. Uitgave Oxford Uni-
versity Press, London 1973. Prijs geb. 5.75; paperback
3.25. ISBN 0 19 891110 6.
In deze atlas is voor het eerst een poging gedaan om de
correlatie van geografische verschijnselen te vergemakke-
lijken door ze over elkaar heen af te drukken. Dat
gebeurt in verschillende stadia, beginnend met een serie
oceaankaarten op schaal 1:50.000.000, waarop naast
hoogte- en dieptetinten ook informatie over zeestromen
en geotectonische gesteldheid gegeven wordt. Hierop
volgt een serie kaarten van het fysisch milieu op schaal
1:25.000.000, die klimaat, relief en geologie met elkaar
in verband brengen. Een serie kaarten op schaal 1
12.700.000 van de gehele wereld sluit hierop aan. Ze
tonen het door de mens be'invloede milieu aan de hand
van de weergave van de bevolkingsdichtheid (4 klassen),
grondgebruik (12 klassen), verbindingen (incl. verkeer
in havens en op vliegvelden) en geexploiteerde mineralen.
Dit alles naast de topografie.
Deze drie kaartseries, samen 29 pp., vormen van deze
atlas de blikvanger, de met veel tamtam aangekondigde
nieuwe doorbraak in de kartografie. "The delicately
balanced cartographic design affords complete legibility
despite the combination of many different elements"
beweert de uitgever op het omslag maar dan heeft
hij de atias niet ingekeken, want op ca. de helft van
deze combinatiekaarten wordt hetzij door de hoogte-
tinten hetzij door de reliefschaduwing de overige infor
matie onleesbaar gemaakt.
En dat is bijzonder jammer, want op een aantal kaarten
blijkt dat het wel degelijk kan lukken; dat het waarlijk
mogelijk is om van punt tot punt relaties tussen bevol
kingsdichtheid, grondgebruik en relief na te gaan.
Het is hierbij een gelukkige bijkomstigheid dat een hoge
bevolkingsdichtheid en dicht bos (de zwaarste grond-
gebruikssignatuur) elkaar praktisch wederzijds uitsluiten.
Afgezien van het feit of het correleren visueel mogelijk
is, vergt de hier gekozen wijze van over elkaar heen
afdrukken van verschillende soorten gegevens zeer
betrouwbaar basiskaartmateriaal. Zo zal men b.v. in
ontwikkelingslanden daär waar 'gei'rrigeerd gebied'
aangegeven Staat ook een hoge bevolkingsdichtheid
verwachten. Maar de kaart toont nogal eens het tegen-
deel. Dit wordt waarschijnlijk veroorzaakt door opname
en generalisatie van beide thema's onafhankelijk van
elkaar. Ditzelfde geldt ook bij vergelijking van klimaat
en relief, waarbij hoogtelijnen veel minder gegeneraliseerd
zijn dan klimaatgrenzen.
Hoewel de uitgever, alweer op het omslag, het over een
geheel nieuw werk heeft, bestaat de rest van de atlas
praktisch geheel uit kaarten overgenomen uit bestaande
Oxford atlassen. Eerst een serie geografische overzichts
kaarten van de economisch belangrijkste gebieden op
K.N.A.G. Geografisch Tijdschrift VII (1973) Nr. 5
