398
hopen dat een groot aantal abonnees het voortbestaan
van deze serie zal garanderen.
C. K.
Cartographica, Monographs ort Cartography. Published
by B. V. Gutseil, Department of Geography, York
University, Toronto, Canada. -Cartographica no. 2
H. W. Castner, G. McGrath; Map design and the map
user, 1971. Cartographica no. 4 K. A. Salichtchev;
National atlases, 1972.
De reeks Cartographica is ontstaan om er artikelen te
kunnen plaatsen die van te grote omvang waren voor
The Canadiern Cartographer. Gutsell heeft een indruk-
wekkend aantal Amerikaanse en Canadese kartografen
bereid gevonden als mederedacteuren van de reeks
op te treden een garantie voor de hoge kwaliteit van
de bijdragen, die ook blijkt uit beide hieronder besproken
nummers Over onderwerpen uit de moderne kartografie.
Wat betreft het Vierde nummer van deze reeks, National
Atlases door K. A. Salichtchev, dit kan nooit een ver-
keerde keuze zijn. Deze klassieke Studie van de hand
van de voorzitter van de commissie 'Nationale Atlassen'
van de IGU was tot nu toe alleen in het Frans beschik-
baar, en met de vertaling bewijst men de Angelsaksische
kartografen een grote dienst. Immers, hoewel de Studie
van 1960 dateert is het nog steeds de enige belangrijke
Studie over nationale atlassen.
Het tweede nummer is een verslag van de voornaamste
Iezingen gehouden op een symposium over de invloed
van de kaartgebruiker op het ontwerp van kaarten,
gehouden op de Queen's University in Kingston, Ontario,
Canada in 1970. Dit onderwerp mag zieh op het ogenblik
in een steeds toenemende belangstelling Verheugen,
getuige ook de studiedagen hieraan gewijd door de
Kartografische Sectie in 1970, en de British Cartographic
Society in 1972 en de speciale aandacht hiervoor op de
laatste conferenties van de I.C.A.
Het symposium was rond drie thema's georganiseerd
in de eerste plaats werden de resultaten van een aantal
enquetes onder kaartgebruikers behandeld; vervolgens
werd de rol van de kaartgebruiker bij de informatie-
overdracht door middel van kaarten nagegaan, en
besloten werd met een aantal case-studies over het
ontwerpen van een bepaalde kaart, afgestemd op een
speeifieke groep van gebruikers. Het tweede thema was
het interessantste omdat het hier niet alleen Canadese
omstandigheden betrof.
M. Merriam behandelt hierin de verschillende stadia
bij het waarnemen van kaarten, en de invloed van een
sterk contrast op het waarnemen van kaartelementen.
L. G. Williams onderzocht de invloed van omvang,
kleur en vorm van Symbolen en Signaturen bij het zoeken
naar bepaalde informatie op de kaart. Barbara Bartz
beschrijft in dit verslag een onderzoek naar de karakteris-
tieken van kinderen als kaartgebruikers, en vooral dit
gedeelte is bijzonder leerzaam omdat ze aantoont hoe
weinig er nog eigenlijk bekend is over de informatie-
overdracht door middel van kaarten, en hoeveel moeite
het kost het onderzoek daarnaar op gang te krijgen.
In de onder leiding van A. H. Robinson gevoerde
discussie die het symposium besluit komt men tot de
conclusie dat als het er om gaat of we de kaarten zullen
aanpassen aan de aangeboren waarnemingskarakteris-
tieken van de klant, of de klant aanpassen aan de kaarten
die we vervaardigen, we het eerste moeten kiezen. Deze
opmerking alleen is al belangrijk genoeg om de opname
van dit symposium-verslag in deze reeks te recht-
vaardigen.
F. J. O.
Lorenz Fries, Carta Marina Navigatoria. Facsimile
herdruk van de uit 12 bladen bestaande houtsnede uit
1530. Met tekst, in map, 69 X 49 cm. Verlag Walter
Uhl, Unterscheidheim 1972. Prijs DM 60,-.
Lorenz Fries Laurens Frisus) is de auteur van een
grote wereldkaart, die in 1525 te Straszbourg bij Johannes
Grüninger gedrukt werd en van een daarbij behorende
toelichting "Uslegung der Mercarthen". Van de
twaalf houtblokken werden tussen 1525 en 1531 honder-
den exemplaren gedrukt, waarvan er, voor zover ons
bekend, slechts twee overgebleven zijn ddn in de Baye
rische Staatsbibliothek te München en 66n in het Museum
zu Allerheiligen in Schaffhausen.
Lorenz Fries heeft deze houtsnede gemaakt naar de in
1516 gedrukte grote wereldkaart 'Carte Marina' van
Martin Waldseemüller, waarvan slechts den exemplaar,
in slot Wolfegg, bewaard gebleven is. De 'Carte Marina'
is gekopieerd naar een Portugese handschriftkaart, die
de stand van de wereldkaartering in die tijd weergaf.
Aangezien handschrift-wereldkaarten uit de eerste decen-
nia van de 16de eeuw slechts voor de kleine kring van
ingewijden in de grote wereldpolitiek bestemd waren,
kon de vermenigvuldiging d.m.v. de houtsnede aan het
grote publiek een beeld van de fundamenteel veranderde
wereld geven. De 'Carta Marina' is zowel in historisch
als cultureel opzicht den der belangrijkste documenten
uit de Renaissance. Voor Kartografen is het interessant
om te beseffen dat deze bijdrage van hun collega's uit
ca. 1516 noodzakelijk was om het fundamenteel veran
derde wereldbeeld niet alleen geestelijk, maar ook
feitelijk aan de mens uit die jaren over te brengen. Dat
zo'n uiterst belangrijke kaart reeds eerder het onderwerp
van grondige Studie geweest is ligt voor de hand. In 1963
schreef Hildegard Binder Johnson er een boek over
en in 1970 promoveerde Meret Petrzilka op een disser-
tatie over het exemplaar van de 'Carta Marina' in
Schaffhausen. De antiquaar Ludwig Rosenthal gaf in
de jaren omstreeks 1935 reeds een facsimile uit, in een
kleine oplage, die thans het zo veel grotere publiek niet
meer bereiken kan.
De hier aangekondigde herdruk is keurig uitgevoerd
en wordt vergezeld van een herdruk van de 'Uslegung',
d.i. een geografisch repertorium in alfabetische volgorde
van de plaats- en landnamen die men op de 'Carta
Marina' vindt.
Zelden zal men zoveel genoegen aan de besteding van
de zestig mark, die deze oude wereldkaart kost, beleven.
Opgemerkt moet worden dat billijke prijs, begeerlijke
onderwerpen en hoge kwaliteit het kenmerk zijn van de
uitgaven van Verlag Walter Uhl.
C. K.
K.N.A.G. Geografisch Tijdschrift VII (1973) Nr. 5
