2 i r 2 ministratieve eenheden op verschillend niveau (gemeente, economisch-geografisch gebied, pro- vincie) en bladnummer (van het kettingfor- mulier) opgenomen. AI deze gegevens worden dan geponst, b.v. in volgorde bladnummer - provinciecode regiocode regelnummer spatienummer. De bewerking van de aldus gecodeerde gegevens is verricht met een IBM 1401 van het Acade- misch Computer Centrum van de R.U. Utrecht (ACCU). Na inlezing van de ponskaarten en en overbrenging van de gegevens op magneet- band worden de gegevens per regio gesorteerd op blad en regelnummer, waarna een code- omvorming plaatsvindt om per regio de uit te tikken Symbolen in te voeren. Deze Symbolen worden toegekend in een voor-programma dat nodig is om de voor de verschillende gebieden geldende gegevens in klassen onder te ver- delen. ledere klasse wordt daarbij een bepaalde (combinatie van) symbool(en) toegekend. Hierna volgt het uitprinten van de computer- kaart door de lineprinter met een snelheid van 10 regels per seconde. Deze bewerking kost zeer weinig computertijd, en men ver- krijgt snel een duidelijk visueel beeld van de ruimtelijke verspreiding van het een of an dere fenomeen. Is de aldus verkregen com- puterkaart niet alleen nodig voor analyse, maar ook voor illustratie of publicatie, dan wordt hij längs fotografische weg verkleind. Hierbij wordt tevens de belijning van de grenzen der regio's aangebracht (zie fig. 2). Het verkleinde eind- product vertoont meer contrast, de letter-sym- bolen gaan meer op in de kartografie gebruike- lijke rasters lijken. Men zal zieh afvragen waarom de grenzen der regio's bij het uitprinten niet meteen door de lineprinter worden afgebeeld, bijv. met een apart symbool zoals een plusteken of een asterisk. In de eerste plaats bleek dat deze grens- aanduiding door middel van een lineprinter- symbool onrustig werkt. Bovendien is de programmering voor het sorteren en uitprinten van grenssymbolen ingewikkeld; bij het om zetten van de kaart in lineprintercoördinaten moeten ook de posities van deze grenssymbolen apart worden vastgelegd. In de tweede plaats kan men een met de hand getekende grenslijn längs fotografische weg op de kaart overbrengen zonder veel extra werk omdat de computer- kaart töch verkleind moet worden. Ook het uitprinten op met grenzen voorbe- drukte kettingformulieren kan niet doelmatig zijn, omdat de Operator dan voortdurend attent moet zijn op het opneiuw orienteren van de bladen tijdens het uitprinten, opdat de Sym bolen op de juiste plaats komen. Vergelijking van de ACCU-methode met het S YMA P-programrna Het Synagraphic Computer Mapping Program (SYMAP) is het eerst ontwikkelde (1967) en meest bekende computerprogramma voor het samenstellen van lineprinterkaarten. Het pro- gramma is ontwikkeld door het Laboratory for Computer Graphics van Harvard Univer- sity.9 Het is geschreven in Fortran IV voor een IBM 709 Computer, maar wordt thans ook op andere grote derde generatie Com puters 96 K) met succes toegepast. Bij het SYMAP programma worden de regio- grenzen gedigitaliseerd door de coördinaten in een plat vlak van de breekpunten der grenzen op te geven; hieruit wordt automa tisch het verdere verloop van de grenzen bere- kend. Deze grenzen worden later ook automa tisch met een afwijkend symbool (een plusteken) uitgeprint. Vooral bij relatief kleinere of grilliger gevormde regio's zoals wij ze in Europa kennen geeft deze methode vaak een störende vertekening van de grenzen. Bij de ACCU-methode wordt de vorm der arealen veel beter benaderd, ook al omdat er geen coördinaten van de line printer aan grenssymbolen worden opgeofferd. Het SYMAP programma heeft 5000 ponskaar ten nodig, het ACCU-programma 300, geschre ven in Assembler. Daar Staat tegenover dat men met het SYMAP-programma meer om- vat; naast choroplethen kan men er ook iso- 66 spatienummer-^ 20 25 30 regelno. N s r» 15 CODE blad Prov. Regio Regel van spatie tot spatie I 7 3 10 27 27 I 7 3 10 27 37 I 7 2 11 21 23 I 7 3 11 24 30 etc Fig. 1. Het omzetten van geografische coördinaten in lineprintercoördinaten. K.N.A.G. Geografisch Tijdschrift VIII (1974) Nr. 1

Digitale Tijdschriftenarchief Stichting De Hollandse Cirkel en Geo Informatie Nederland

Kartografie | 1974 | | pagina 4