HOE OUD IS HET WOORD KARTOGRAFIE?
Er is niet veel bekend over het oudste gebruik van
het woord 'kartografie'. Volgens Dr. Helen
Wallis, conservatrice van de kaartenverzameling
van het British Museum (kort geleden werd de
bibliotheek van het British Museum omge-
doopt in The British Library') is het woord
'kartografie' voor het eerst gebruikt door de
kaarthistoricus, de Viscount de Santarem, in
een brief gedateerd 8 dec. 1839.1 Het woord
werd voor het eerst gedrukt in 1840, in het
Bulletin de la Societe de Geographie de Paris.
Deze datum zal de meesten van ons rijkelijk
laat voorkomen, want we weten dat het beroep
van kartograaf minstens vierhonderd jaar oud
is. Een bewijs van het veel vroeger voor
komen van het woord kartografie kan ont-
leend worden aan het opschrift van een 16e
eeuws landmeetkundig instrument, tevens kaar-
teerinstrument. (zie afbeelding)
Het opschrift luidt in het Latijn
230
Balthassar Lancaeus Urbinas faciebat Anno A. N. D.
MDLVII. Hoc Uti possunt instrumento, tum mathematici
et ad Geographiam et Chorographiam et Cartographiam
efficiendam cum perfectamque habere notitiam omnis
distantiae eamque in picturam redigere.
Met dankbaarheid heb ik gebruik gemaakt van
de hulp van enkele leraren in de klassieke
talen, die na enige discusie over het on-
zuivere en moeilijke latijn tot de volgende
vertaling kwamen:
Gemaakt door Balthassar Lanci uit Urbino in het jaar
onzes heren 1557.
Dit instrument kan gebruikt worden door de wiskundigen.
die er volmaakt elke afstand mee kunnen vinden, niet
alleen om de landmeetkunde Geographia) maar ook
om de topografie chorographia) als ook de karto-
VW»**?
o t vfE.
K.N.A.G. Geografisch Tijdschrift VIII (1974) Nr. 3
