489
voor die van de Benelux. Dit is te begrijpen, omdat
het hier om in verhouding grootschalige kaarten gaat;
dit verschil wordt echter geaccentueerd door een afwijking
van het eiders gebruikte schreefloze kaartschrift. Het is
bovendien jammer dat schaal en legenda van de Benelux-
detailkaarten niet voor Belgie en Nederland op dezelfde
wijze zijn uitgevoerd.
In de vorm van identieke geografische objecten zijn enkele
malen verschillen waar te nemen. Men vergelijke bijv. de
kustlijn van het Tsjaadmeer, de grens Guyana-Suriname
of de westgrens van de Federatie van Arabische Emiraten
op de verschillende kaarten.
Ook de spelling of benaming van identieke geografische
objecten is niet altijd gelijk. Zo komen op de volgende
kaarten bijv. voor: 1: Alger; 4: Algiers; 5: Alger
(Algiers); 45: El Djezair; 49: -id-; 50: El Djezair
(Algiers). Met afkortingen is het soms hetzelfde. Voor
Nieuw Zeeland komen de volgende versies voor: N.Z.;
N.-Z. en Nw. Z. Afkortingen worden niet verklaard bij de
kaarten, wel in het register. In de afkortingenlijst bij het
register komen echter vaak weer andere afkortingen dan
op de kaarten voor.
Er is een bepaald aanbevelenswaardige poging gedaan
om tot een internationale beschrifting te komen; d.w.z.
dat de geografische namen in de taal van het betreffende
land gespeld worden. Dat betekent voor landen met een
Latijns alfabet integrale overname van de ter plaatse
gebruikte schriftvormende niet-Latijnse alfabetten en
andere schriftsystemen zijn getranscribeerd d.w.z. dat er
sprake is van klankomzetting van de ter plaatse gebruikte
namen volgens de in dit geval Nederlandse uitspraak in
Latijns schrift. Traditionele Nederlandse versies van buiten-
landse namen zijn tussen haakjes toegevoegd. Voor Europa
en Noord- en Zuid-Amerika is deze opzet zeker geslaagd.
Uitstekend zijn hier ook de, waar nodig, toegevoegde
uitspraakregels voor van ons alfabet afwijkende letter-
vormen (c.q. uitspraak). Voor Azie, de Sovjetunie in-
cluis, Afrika en Australie is dit moeilijke werk veel min
der consequent doorgevoerd. Voor een aantal landen
(Burma, India) volstaat men met het gebruik van de
spelling van de voormalige koloniserende mogendheid in
plaats van tot een Nederlandse transcriptie te komen.
Wat betreff de geografische aanduidingen, vervat in de
namen vinden we ook een aantal inconsequenties. Zo
treffen we in Indonesie bijv. naast Noord Natuna de
geografische naam Pagai Utara (Noord Pagai) aan; de
afkorting P2. Pulau Pulau eilanden) wordt nergens
verklaard. In de Sovjetunie ligt het Sjmit Eil. naast O.
Ostrov eiland) Pioner; Ozero Onezjkoje Onega-
meer) naast Tajmyrm'.Tatarski Proli Tatarensont)
naast Laptev Str..
Aan een andere eis die de internationale beschrifting met
zieh meebrengt, het opnemen van de verklärende woorden-
lijst van geografische begrippen vervat in de toponymen,
wordt niet voldaan. Een dergelijke lijst dient in een
volgende editie zeker opgenomen.
Het kaartendeel wordt besloten met goed uitgevoerde
kaarten der oceanen. Hierbij wordt door een voor het
landoppervlak gekozen neutrale grijstint de aandacht vol-
ledig op de zeeen geconcentreerd.
Wat betreft de actualiteit van het kaartmateriaal is er
over het algemeen weinig reden tot klagen. De in-
wonertallen der Steden zijn echter, blijkens de voor
de verschillende nederzettingen gebruikte plaatssymbolen,
niet altijd tot 1971 bijgewerkt.
Maar met betrekking tot staatkundige veranderingen,
nieuwe wegen en spoorwegen, stuwmeren en naamsver-
anderingen in jonge staten zijn de kaarten uitstekend bij.
Het omvangrijk documentatie-apparaat van de Winkler
Prins Encyclopedie Staat daarvoor borg.
F.J.O.
Oosthoek-Times Wereldatlas. Nederlandse bewerking van
The Times Concise Atlas of the World, door Redactie
Oosthoek's Encyclopedische Uitgaven o.l.v. Prof. Dr.
W. F. Heinemeyer. Kaartwerk en druk John Bartho-
lomew Son Ltd.. Edinburgh. Uitgave Kluwer Alge-
mene Boeken B.V., Wageningen 1973. Formaat 28 x 38 cm;
40 pp. inleiding, 150 pp. kaarten en 92 pp. register:
in stevige kartonnen cassette. Prijs/89,-.
AI vele jaren worden door het bekende, kartografisch
instituut John Bartholomew Son te Edinburg de
opeenvolgende edities van de grote Times Atlas of the
World vakkundig verzorgd.
Hoewel deze grote, wetenschappelijke handatlas nä een
vijfdelige uitgave in 1955-1959 reeds was gecomprimeerd
tot een eendelige uitgave in 1968 (comprehensive edition),
bleek er behoefte te bestaan aan een nog beknoptere en
goedkopere editie.
Hiertoe werd in 1972 The Times Concise Atlas of the
World gelanceerd, afgeleid uit de grote Times Atlas en
bestemd voor een breed publiek. De bestemming van
deze uitgave varieert van studie-atlas voor de geografie-
student tot algemeen naslagwerk voor de belangstellende
leek.
De Oosthoek-Times Atlas is de eerste Nederlandse, d.w.z.
voor de Nederlandse markt bewerkte, uitgave van deze
beknopte editie van de Times Atlas. Als compacte, goed
hanteerbare uitgave met een maximum aan topografische
informatie en aangeboden tegen een redelijke prijs voorziet
deze atlas zeker in een duidelijke behoefte. Vooral de
keuze van de kaartbladen en -schalen is zeer goed af-
gestemd op de Nederlandse gebruiker.
De vormgeving van de kaarten sluit direct aan bij die
van de grote Times Atlas. Opvallend is daarbij vooral
de reliefweergave volgens traditioneel-engelse stijl (gebruik
van hoogtelijnen en hoogtetinten, zonder gebruikmaking
van een ondersteunende reliefschaduwing) waardoor de
kaarten vaak een wat vlakke indruk maken. Overigens
komt deze reliefweergave de leesbaarheid van het kaart-
schrift, dat op atlaskaarten altijd in overvloed aanwezig
is, zeer ten goede.
In onze algemene beoordeling tenslotte nog een woord
van waardering voor de volledige, actuele inhoud van
de kaarten. Een minpunt scoort de atlas m.b.t. de
wanordelijke schrijfwijze der geografische namen.
De inleiding. Aan de huidige mode om in grote hand-
atlassen een uitgebreid en rijk geillustreerd encyclopedisch
gedeelte op te nemen, is slechts in beperkte mate toe-
gegeven. De 40 bladzijden teilende inleiding biedt al
gemene geografische informatie ontstaan van de aarde,
klimaten, hulpbronnen, nederzettingen, wereldhandel, e.d.
Voorts enige informatie over kaartprojecties, plaatsbepa-
lingssystemen en navigatietechnieken en enkele maan- en
sterrenkaarten. De beknopte, zakelijke tekst wordt onder-
steund door een groot aantal voortreffelijke thematische
kaarten. kartogrammen en blokdiagrammen. Hierdoor is
een directe brug geslagen tussen de "inleiding" en het
eigenlijke "kaartgedeelte" van de atlas. Meer dan in
andere atlassen-met-informatiedeel heeft deze inleiding een
passende funetie in de lotaalconceptie van de atlas.
Keuze van kaartbladen en -schalen. De 150 bladzijden
kaarten geven een goed afgewogen, topografisch beeld
van de aarde. De serie schalen is konsekwent opge-
bouwd nl. 1 12.000.000 (en kleiner) voor overzichts-
kaarten, 1 6.000.000 voor een zeer groot deel van de
wereld, 1 3.000.000 voor economisch-belangrijke gebieden
(Europa, U.S.A.), 1 1.000.000 voor grote delen van
W. Europa, 1 300.000 voor Steden en stedelijke agglo-
meraties. De speciaal in deze Nederlandse bewerking
opgenomen kaarten van Nederland zijn op de schaal
1 450.000 uitgevoerd. De verdeling van de kaarten over
K.N.A.G. Geografisch Tijdschrifl VIII (1974) Nr. 5
