490
de verschillende continenten is als volgt Europa (excl.
U.S.S.R.) 52 bladzijden, U.S.S.R. 9, Overig Azie 23,
Afrika 8, Noord-Amerika 33, Zuid-Amerika 10, Aus-
tralie 6, Oceanen en Poolgebieden 6. Van de "europese"
bladzijden zijn er in het totaal 10 gewijd aan Nederland
(en Belgie).
De keuze van de grote schaal 1 1.000.000 voor grote
delen van West-Europa, en de schaal 1 3.000.000 voor
andere belangrijke gebieden maakt dat zeer veel topo-
grafische informatie kon worden geboden. Hierdoor zal
de atlas voor een nederlands kaartgebruiker extra waarde-
vol zijn.
Vormgeving. De traditionele stijl van de Times Atlas is
ook in deze atlas terug te vinden. Dit komt vooral tot
uitdrukking in de hoogtetinten en de schriftsoorten. Af-
gezien van de weinig sprekende reliefweergave munt de
atlas uit door een grote mate van uniformiteit. Dit geldt
zowel voor de overzichtskaarten op diverse schalen, maar
vooral ook voor de vele grootschalige kaarten van ver-
stedelijkte gebieden. De uniforme voorstellingswijze, als-
mede de uniforme schaal (1:300.000) scheppen goede
onderlinge vergelijkbaarheid. Ook de kaarten van Neder
land (blz. 23 a t/m h) passen - - gezien hun vormgeving -
zeer goed in het totaal van de atlas. Om overigens onbe-
grijpelijke redenen wijkt de voorstelling van de grotere
plaatsen af van de gebruikelijke (volzwart in plaats van
gerasterd). De Steden domineren hierdoor als störende
inktvlekken. Voorin is een algemene legenda opgenomen,
waarin enkele merkwaardige termen voorkomen. Wat zijn
"kleine spoorlijnen", wat is een "hoogwaterdijk"? Wat
is het verschil tussen "landsgrens" en 'staatsgrens"? Ook
is het gebruik van hoofdletters alsmede de spelling niet
geheel feilloos.
Als enige thematische kaart is in het "kaartgedeelte" van
de atlas een bodemkaartje van Nederland op de schaal
1 1.000.000 opgenomen. Door de zeer geprononceerde
weergave van het wegenpatroon en de onvoldoende gene-
ralisatie van het buitenland verliest dit kaartje veel aan
zeggingskracht.
Het schrift vormt op atlaskaarten altijd een zware be-
lasting. Toch is dit in deze atlas over het algemeen
goed leesbaar. Sommige kaartbladen b.v. Frankrijk 18 en
Ceylon 83 zijn wel wat overladen. Is dit wellicht een
gevolg van de verkleining van de overeenkomstige bladen
uit de grote Times Atlas? Het opzoeken van plaatsen
vanuit het register (met plm. 90.000 namen) geeft weinig
Problemen. Achter iedere naam vindt men het pagina-
nummer en een letter-en-cijfercombinatie, welke betrekking
heeft op het graadvak waarin de betreffende naam voor-
komt.
Bij iedere kaart zijn uniforme randgegevens te vinden
schaal, schaalstok (km en mijl), projectie, verwijzing naar
aangrenzende bladen, hoogtetintenschaal.
De actualiteit van de kaartinhoud is plm. 1971-1972.
Spelling. De schrijfwijze van geografische namen heeft bij
deze Nederlandse bewerking blijkbaar veel Problemen
gegeven. De vele onvolkomenheden en inkonsekwenties
doen twijfelen aan de deskundigheid van de bewerker(s).
De namen van landen (staten) zijn alleen gegeven in hun
Nederlandse vorm als grijze opdruk over het kaartbeeld.
De namen in landen met een Latijns alfabet zijn weer-
gegeven in de ter plaatse geldende spelling. Heiaas
ontbreken uitspraakregels voor de verschillende Varianten
van latijnse alfabetten. Verder is volgens het voor-
woord de voorkeur gegeven aan ingeburgerde, Neder
landse vormen, in welke gevallen de plaatselijke vorm
tussen haakjes is toegevoegd. In de atlas zelf vinden we
meestal het omgekeerde b.v. Roma (Rome), Lisboa
(Lissabon), terwijl in veel gevallen de locale vorm geheel
ontbreekt b.v. bij Casablanca, Bombay, Calcutta, enz.
Ook komt het voor dat een bepaalde naam op de ene
plaats wel, op een volgende kaart niet voorzien is van
een vorm tussen haakjes b.v. Istanbul op blad 47 en 72,
op de bladen 53, 78 en 84 als Istanbul (Constantinopel).
De namen geschreven in vreemde alfabetten zijn omgezet
volgens een internationaal erkende transcriptiesysteem i.e.
het systeem van het Permanent Committee on Geo
graphica! Names (dus aansluitend bij de uitspraak in het
Engels). Waar mogelijk zijn dergelijke namen echter ver-
nederlandst. Ook ten aanzien van deze namen vindt men
geen konsekwente toepassing op alle plaatsen waar een
betreffende naam voorkomt. Vooral namen uit het Grieks
zijn nogal mishandeld.
Zeer opmerkelijk en betreurenswaardig is het grote aantal
spellingsfouten op de speciale "Nederlandse" kaartbladen
Delfzil (i.p.v. Delfzijl), Harde ('tHarde), Kokkengen
(Kockengen), Kabauw (Cabauw), Stramproij (Stramproy),
Tungelroij (Tungelroy), Bonnervliet (Boonervliet), enz.
Door raadpleging van de Lijst van Nederlandse gemeenten
(D. Vos. C.B.S.) had dit voor een belangrijk deel voor
komen kunnen worden.
Slotopmerking. De goed afgewogen keuze van de kaart
bladen, de gekozen kaartschalen, de uniforme vorm
geving en goede leesbaarheid van het kaartschrift maken
deze Nederlandse bewerking van de Times Concise Atlas
of the World tot een bruikbaar en aantrekkelijk karto-
grafisch produkt. Een zwak punt is de schrijfwijze van de
geografische namen, welke bij een volgende uitgave beslist
gecorrigeerd moet worden.
Voor de geboden informatie over ons woongebied, de
aarde, is de prijs beslist niet te hoog en daarom hopelijk
geen belemmering om dit waardevolle geheel aan te
schaffen.
P. W. Geudeke
Spectrum Wereldatlas. Redactie Drs. J. Buisman. Voor-
woord Prof. Dr. Ir. C. Koeman. 394 pp., waarvan 143 pp.
kaarten in kleur, 80 pp. register met ca. 90.000 tref-
woorden, 27 pp. geografische documentatie, 130 pp. ency-
clopedische informatie. Formaat 38 x 28 cm. Uitgave
Het Spectrum, Utrecht/Antwerpen 1973. Prijs/125,00.
Het uitkomen van een Nederlandstalige uitgave van The
International Atlas van Rand McNally is voor ons land
een kartografische gebeurtenis van formaat, omdat het
hier een van de werkelijk grote wereldatlassen betreft,
die bovendien volgens een unieke internationale formule
tot stand gekomen is. De uitgave die Het Spectrum
brengt, bevat een keuze uit kaarten van de in 1972
versehenen tweede druk van The International Atlas,
aangevuld met een uit Mitchell Beazley's illustratiefonds
overgenomen encyclopedisch deel met informatie over
aardwetenschappen en algemene sociale geografie. Tussen
de kaarten wordt körte geografische documentatie over
de afgebeelde staten gegeven. Zowel op encyclopedische
informatie, geografische documentatie als op de kaarten
zijn er registers.
Beginnen we met een algemene beoordeling uitstekende
kartografie, enige bezwaren tegen de spelling-filosofie en
tegen de keuze van de kaarten en verder kritiek op een
paar ondergeschikte punten. De geografische documentatie
bevat nuttige cijfergegevens maar een soms zwakke tekst.
Het encyclopedische deel bevat uitstekend geillustreerde
zeer leesbaar vertaalde of bewerkte hoofdstukken over
het ontstaan van de aarde tot en met de milieu-
vervuiling. Het enige bezwaar dat men er tegen kan
hebben is tegen de conceptie als geheel
Encyclopedische informatie De mode die de grote
uitgeversbedrijven dicteren is maak van de handatlas
een bladerboek met plaatjes. In termen van het Spectrum
"Behalve aan de geofysische en topografische 'onderbouw'
K.N.A.G. Geografisch Tijdschrift VIII (1974) Nr. 5
