491
schenkt deze atlas ook aandacht aan de activiteiten van
de mens op de aarde". Hiermee wordt dan op het
informatie-deel gedoeld. Maar au fond is zo'n informatie-
deel toch ongewenst; het kan naar zijn aard toch niet
volledig zijn. Als het publiek over deze zaken informatie
wenst kan het die toch beter en overzichtelijker in andere
vorm vinden (maar misschien niet zo mooi geillustreerd).
Behalve deze algemene kritiek over dit deel niets dan lof.
Geografische Documentatie In dit deel worden voor alle
landen körte karakteriseringen gegeven, volgend op, in
standaardvolgorde, gegevens over staatsvorm, oppervlak,
aantal inwoners, bevolkingsdichtheid en belangrijke Steden.
De tekst doet soms weinig ter zake ("Het groene Eire
met zijn vochtige weiden, zijn venen en meren is een fraai
eiland ten westen van Groot Brittannie"), of is wat
kinderlijk ("Naderhand kwam Belgie in een uithoek te
liggen"; "De Venetianen waren hier de baas"), en bevat
enkele fouten (zoals Jordanie is een binnenstaat; de
grens Zambia-Botswana is 50 km breed). "Door een ge-
matigd klimaat heeft Nederland ijsvrije havens". Gelukkig
maar! Er zit ook veel goeds in. De gegevens zijn vaak
actueler dan die op de kaart; qua spelling is de overeen-
komst met de kaarten vlekkeloos.
De Kaarten Zoals die van een handatlas moeten zijn.
De 90.000 geografische namen zijn dankzij het register
dat geografische lengte en breedte opgeeft, snel te locali-
seren. Er is goed gegeneraliseerd, een goede en even-
wichtige keuze uit de weer te geven elementen gemaakt.
De internationale redactie-opzet (verzorgd in Chicago,
London, Stockholm, Stuttgart, Budapest, Tokio en Utrecht)
Staat borg voor een juiste weergave van de verschillende
delen van de wereld.
Spelling. Waar mogelijk werden plaatselijke Varianten van
het latijnse alfabet overgenomen. Voor de transliteratie
van talen die niet in een latijns alfabet geschreven worden,
gebruikt men "internationaal erkende" Systemen. Voor
Rand McNally betekent dat Systemen die aansluiten bij
de uitspraak in de Engelse taal. Men heeft verzuimd dit
in de atlas aan te geven. Ernstiger is dat er ook voor
de uitspraak van de verschillende Varianten van Latijnse
alfabetten met al hun diakritische tekens geen uitspraak-
regels gegeven worden - een omissie die nog gecorrigeerd
moet worden. Dit is nu juist iets waarmee een Nederlands-
talige uitgave van zo'n internationale atlas bestaansrecht
krijgt. Nederlandse exonymen zijn duidelijk aangegeven
op de kaart; ontbreken echter nogal eens in het register
(Elisabethville, Algiers, Tripoli).
Keuze van de kaartbladen. De oorspronkelijke atlas heeft
278 pp. kaarten, de Spectrum Wereldatlas 145. Er is dus
een keuze gemaakt uit het totale kaartenbestand, en met
die keuze kan men het oneens zijn. Het voornaamste
bezwaar is dat, terwijl Zuid-Amerika en Afrika geheel met
kaarten op de schaal 1 6.000.000 bedekt zijn, het grootste
deel van de Verenigde Staten slechts op de schaal 1
12.000.000 is afgebeeld, op een schaal die niet eens
hoogtekleuren heeft. Hetzelfde geldt voor de Sovjetunie.
De grootste schaal waarop Scandinavie afgebeeld wordt
is 1 6.000.000, terwijl Roemenie en een deel van de
Oekrai'ne op schaal 1 3.000.000 zijn weergegeven. Voor
een Nederlandstalig publiek had men dat beter om
kunnen keren. Bermuda en El Salvador komen alleen
voor op schaal 1 24.000.000, evenals Spitsbergen, Groen-
land, een deel van Alaska en Hawaii. Nieuw-Guinea
wordt afgebeeld op een schaal 1 6.000.000, terwijl de
grootst aanwezige schaal voor de Filippijnen en West-
Australie 1 12.000.000 is. Het Spectrum zegt hierover
"Het aantal detailkaarten en de gekozen schalen zijn
afhankelijk van de relatieve belangrijkheid van het be-
trokken gebied".
De kaartschalen zijn logisch opgebouwd een aantal stede-
lijke agglomeraties 1:300.000; Nederland 1:1.000.000;
economisch belangrijke gebieden 1 3.000.000, minder
belangrijke gebieden 1 6.000.000, overzichtskaarten staat
kundig op de schaal 1 12.000.000, fysische overzichts
kaarten op de schaal 1 24.000.000, kaarten van de
oceanen op de schaal 1 48.000.000.
Legenda Deze is misschien niet helemaal duidelijk
vertaald. Wat moeten we met een indeling van wegen in
die van de eerste, tweede en derde orde? Wat is een droog
meer, wat een oblast?
Beschrifting. Doet een enkele maal wat machinaal aan en
is niet altijd mooi geplaatst. Dit heeft tot gevolg dat
Streeknamen wel eens moeilijk leesbaar zijn (namen der
Duitse Länder, Oostenrijk) in dichtbevolkte gebieden.
De Nederlandse ij-klank is bijna overal goed gespeld wat
een prestatie is.
Kleur en Relief Een paar kaarten (Midden-Europa,
Britse Eilanden) zijn te donker uitgevallen. Dat de Ameri-
kanen de laatste jaren grote Vorderingen gemaakt hebben
bij de reliefweergave is duidelijk aan de schaduwering
af te lezen. Er wordt een goede indruk gegeven van de
makro-vormen van het relief. Het wordt er niet eens meer
bij vermeld maar het is ook al bijzonder dat alle hoogten
en diepten in meters zijn aangegeven.
Actualisering Aan de hand van een aantal steekproeven
angaande recente veranderingen krijgt men de indruk dat
afgezien van naamsveranderingen als Ceylon - Sri Lanka
en Oost-Pakistan - Bangla Desh de recentste wijzigingen
op het kaartbeeld uit het jaar 1971 stammen. Dat zou
inhouden dat de kaarten ongewijzigd van de tweede
editie van de International Atlas overgenomen zijn, althans
zonder verder geactualiseerd te worden (wel van Neder
landse tekst voorzien).
Prijs AI hebben degenen die het niet zozeer om de
bijgeleverde encyclopedie gaat, maar om de kaarten
misschien meer belang bij de originele Amerikaanse
uitgave dan bij de Nederlandstalige, toch gaat het hier,
zoals in het begin gesteld, om een goed product, een
wereldatlas van formaat; de prijs voor de Nederlandse
uitgave is zeker niet te hoog.
F.J.O.
Spectrum Reis en Vacantie Atlas. Uitgeverij Het Spectrum,
Utrecht,/Antwerpen 1973. Formaat 29 x 20,5 cm; 256 pp.;
3 overzichtskaarten en 103 detailkaarten (12 x 12 cm);
honderden foto's en illustraties; prijs/49,50.
Deze reis- en vacantie-atlas is een nederlandse bewerking
van een boekwerk, dat oorspronkelijk onder de titel
"The Book of Europe" door Mitchell Beazley Ltd. te
Londen werd uitgegeven. Door de fraaie uitvoering, de
compacte en kernachtige tekst en de vele goede illustra
ties zal dit boek zijn weg naar de gebruiker wel vinden.
Of het op grond van de erin opgenomen kaartjes de
benaming "atlas" verdient, zou een onderwerp van lang-
durige discussie kunnen zijn. Deze kaartjes zijn over het
algemeen op zeer kleine schaal en eenvoudig van uit
voering. Ze geven alleen de belangrijkste wegen, spoor-
lijnen en grotere plaatsen met bezienswaardigheden; het
relief is aangegeven door rniddel van een schaduwing.
De kaartjes zijn door de gehele atlas heen opmerkelijk
uniform van uitvoering, maar sterk wisselend in schaal.
Bovendien worden de kaartjes door de veelheid aan tekst
en andere illustraties vaak overstemd.
In een körte inleiding wordt een overzicht gegeven van
de mogelijke manieren om een vacantie door te brengen
culturele, sportieve en culinaire mogelijkheden (met drie
overzichtskaarten van geheel Europa).
Het belangrijkste bestanddeel vormt het gedeelte "Vacantie-
bestemmingen" (pp. 32-239) waarin voor 24 europese en
noordafrikaanse landen allerlei toeristische informatie
K.N.A.G. Geografisch Tijdschrift VIII (1974) Nr. 5
