Kartografische produktie in Nederland,
economisch bezien
A.H.Sijmons
zag het KNAG juist een inperking van haar werkter-
rein. Voorheen strekte dit zieh min of meer gelijk-
matig uit over uiteenlopende delen der geografie.
Er was daarbij ook aandacht voor de "Entschleierung
der Erde", waarvan de vorderingen o.m, werden
weergegeven door de stand der wereldkarteringen.
Nieuwe benaderingswijzen in de geografie, met
name in de sociale en economische geografie deden
de belangstelling voor de kartografie echter sterk
dalen. Meer en meer verschuift de aandacht naar
methoden en technieken van onderzoek, en naar een
modelmatige aanpak van geografische Problemen.
Het eindprodukt, het geografisch beeld van een ge-
bied of thema, waarbij de kaart een doeltreffend
uitdrukkingsmiddel vormt, Staat minder in de belang
stelling dan de wijze waarop het benaderd wordt.
Noodzakelijkerwijze boette daardoor de kartografie
in aan aandacht van geografische zijde.
Dit feit samen met de ontplooii'ng van de Kartogra-
fische Sectie zelf, werkte de verzelfstandiging tot
Nederlandse Vereniging voor Kartografie in de hand.
En daarmee treedt dan een nieuwe levensfase in,
naar ik hoop en verwacht die van bloei en voortplan-
ting. Deze overgang betekent dus g§§n keerpunt, ook
niet ten opzichte van het KNAG.
Onze, door een 16-jarige ervaring beproefde werk-
wijze van studiedagen, kartografendagen, tentoon-
stellingen, 6n onze schriftelijke cursus zullen de
volle aandacht behouden. In ons nieuwe tijdschrift
zullen stijl en bestanddelen van de beide oude tijd—
schritten behouden blijven, naast nieuwe rubrieken,
gericht op verdere verdieping van ons vak.
Een groter verschil met het verleden zal echter zijn
dat de nieuwe levensfase van onze vereniging, naar
verwachting vruchten zal opleveren van grotere akti-
viteit van onze werkgroepen. M6er dan in de vorige
periode zullen deze inspirerend moeten zijn voor de
vereniging als geheel, b.v. ook door bijdragen te
leveren ten behoeve van studiedagen en kartografen
dagen.
De bestendigheid 6n het succes van de vereniging zul
len echter evenals in het verleden afhankelijk blijven
van samenwerking tussen kartografen van theorie en
praktijk; terecht wijzen weihaast alle definities van
de kartografie op het wezenlijke van de binding tus
sen deze. Voor ons is er de opgave deze band te
verstevigen en ten volle te benutten.
Zoals gezegd betekent de verzelfstandiging g66n keer
punt, ook niet ten opzichte van het KNAG0 De in over
leg tussen de beide verenigingen tot stand gekomen
en in onze reglementen vastgelegde samenwerkings-
vormen hebben een zodanig kontakt met geografen tot
doel dat de geografische denkwijzen, die voor de kar
tografie van waarde zijn, binnen ons direkt bereik
blijven, en anderzijds dat wij de geografen met de
nieuwste vorderingen van de kaart als communicatie-
middel bekend kunnen blijven maken
Ook al is de betekenis van de kaart voor de huidige
Nederlandse sociale en economische geografie wat
beperkt, voor de fysische geografie, de planologie
en de onderwijsgeografie heeft zij een sterk groeiend
belang. Verdere ontwikkelingen van de thematische
geografie en van de onderwij s-kartografie zal -
naar ik hoop - de nieuwe samenwerkingsvorm met
het KNAG werkelijk inhoudsvol maken.
Möge de gezonde jeugdfase als Kartografische Sectie
van het KNAG gevolgd worden door een rijke bloei-
fase als Nederlandse Vereniging voor Kartografie.
In 1e id in g
Voor zover schrijver dezes bekend zijn tot nog toe
maar weinig pogingen ondernomen om enig inzicht
te verkrijgen in de economische aspekten der karto
grafie in ons land. Tot de schaarse artikelen hierover
behoren er drie in het Kaartbulletin, nl. dat van
Willems over de aktiviteit der commerciele karto
grafie 1) en het wat oudere van Verroen 2) over de
om stand igheden en het werkterrein van de Nederland
se commerciele kartografie, dat op zijn beurt weer
een antwoord was op een kort artikel van M.Turks-
ma 3). In deze artikelen gaat met name Verroen in
op de vele Problemen waarmee de commercieel wer
kende kartograaf en de uitgever van kaarten en at
lassen te maken heeft, een onderwerp waaraan ook
Willems aandacht wijdt, die bovendien een globaal
overzicht geeft van wat in Nederland aan commer
ciele kartografische Produkten verschijnt. Ook be-
steden zowel Willems als Verroen enige aandacht
aan kostentechnische en investeringsproblemen rond-
om de kaartproduktie. Beide artikelen zijn nog steeds
lezenswaard.
Overheids- en commerciele kartografie
Een poging om te komen tot een kwantitatieve evalua-
tie van de Nederlandse kartografische produktie wordt
echter in de bovengenoemde opstellen niet ondernomen
en het is de vraag of zulks ooit met enige nauwkeurig-
heid mogelijk is. Om hierin enig inzicht te krijgen
dienen we enkele trekken van de kartografische akti
viteit in ons land nader te beschouwen.
a. Willems stelt in zijn artikel terecht, dat de karto
grafische produktie in twee hoofdgroepen uiteenvalt:
overheidskartografie en commerciele of particuliere
kartografie. De overheidskartografie werkt in principe
niet vanuit een commercieel winstmotief; de geld-
opbrengst van haar Produkten dekt meestal slechts
een (klein) deel van de gedane investeringen. Boven-
16
KT 1975.1.1
