De toeristenkaart:
informatiebron en communicatiemedium
W.Frangois
De toeristenkaart als bron van
informatie
De ontwikkeling van het toerisme en de rekreatie aan
het einde van de vorige eeuw leidde al spoedig tot de
verschijning van toeristenkaarten. Wanneer wij deze
kaarten nu bekijken, dan valt de nadruk op de topo-
grafie het meest in het oog; ze staan als het wäre vol-
gestouwd met topografische namen. Men slaat er de
Wielrijdersatlas van de ANWB maar eens op na om er
een indruk van te krijgen. Tot aan de Tweede Wereld-
oorlog behield de toeristenkaart dit karakter.
Met de opkomst van het massatoerisme gepaard aan
het stijgend autobezit blijven om begrijpelijke redenen
de autokaarten topografisch van aanzien. Verwonder-
lijk is echter wel, dat deze trend zieh blijft voortzet-
ten op de toeristenkaarten, dit ondanks het feit dat
toerisme en rekreatie zieh op grote schaal ontplooi-
den en zeer veel gegevens over vrijetijdsbesteding
ter beschikking kwamen.
Op de huidige toeristenkaarten is in het algemeen nog
weinig te merken van een doorbraak naar een kaart -
voor-de-vrijetijdsbesteding. Topografische gegevens
overheersen telkens weer het beeld van de toeristen
kaarten, gegevens die vaak met toerisme en rekreatie
niets te maken hebben.
Hoewel ontegenzeggelijk de toeristenkaarten veelsoor-
tiger en doelmatiger zijn geworden, hebben de karto-
grafen maar ten dele geprofiteerd van de enorme
hoeveelheid informatiemateriaal die na 1945 ter be
schikking is gekomen. Daarbij komt dat zij praktisch
niet naar de wensen en behoeften van de toeristen
gevraagd hebben. De kaarten worden verkocht en
daarmee is de kous voor hen af, waarbij ze vergeten
dat een zeer groot deel van de toeristen niet in staat
is een kaart te hanteren.
Het is daarom zeker gewenst een onderzoek in te
stellen naar niet alleen het gebruik van kaarten door
de huidige toeristen-kaartgebruikers, maar ook om
uit te zoeken hoe de wat dit betreft achtergebleven
groepen geihteresseerd kunnen raken in toeristen
kaarten
De toerist als informatie-ontvanger
Voor de toeristen funetioneert de toeristenkaart opti-
maal wanneer zij het antwoord geeft op de vragen:
waarheen, wat en waar. Toeristen zijn informatie-
ontvangers, die een breed scala van aktiviteiten en
mogelijkheden ter beschikking staan. Een enorme
hoeveelheid informatiemateriaal, zoals reisgidsen,
folders, reisprogramma's, evenementenlijsten moet
hen helpen bij het maken van een keuze uit die moge
lijkheden.
De toerist kan daarbij de kaart als hulpmiddel hante
ren, wanneer hem reeds door middel van andere
informatiebronnen (reisgidsen, folders) het doel van
zijn reis bekend is. De kaart moet echter ook als
zelfstandige informatiebron voor de toerist kunnen
funetioneren. Wil de toerist werkelijk nut hebben van
een kaart, dan moeten de belangrijkste gegevens uit
de informatiebronnen waarover hij kan beschikken op
de kaart duidelijk en overzichtelijk staan aangegeven.
De gegevens uit het documentatiemateriaal dat de
toerist ter beschikking staat, zijn in een aantal cate-
gorieen in te delen, zoals:
De hoofdgroep verkeer, in te delen in autowegen,
spoorlijnen, autoveren, autobootdiensten, rond-
vaarten, vliegvelden, rijwiel- en bromfietspaden,
openbaar Streek- en stadsvervoer, ruiterpaden en
wandelpaden. Bij de kartering hiervan dient men naar
volledigheid te streven, wat nog te vaak niet gebeurt.
Toeristische spoorlijnen staan bijv. op geen enkele
kaart aangegeven, terwijl er elk jaar honderdduizen-
den mensen gebruik van maken.
Volgende groepen zijn de culturele bouwwerken, de
Strand-, bos-, hei-, duin- en natuurgebieden, en als
Vierde de verblijfsrekreatieve voorzieningen,
waaronder de verschillende logiesmogelijkheden Val
ien. Verder zijn er nog de attractiepunten, de sociaal-
culturele voorzieningen en de sport- en spelvoorzie-
ningen. Besluiten we met de groep folklore, en de
speciale groep rekreatie op het water.
Het meest essentiele bij de informatieverstrekking
voor de toeristen is het aanduiden van de toegankelijk-
heid, de openingstijden, de toegangsvoorwaarden en
de plaats waar de ingangen of toegangen liggen. Rui
terpaden moet men bijv. alleen opnemen als er ook
maneges in de buurt zijn, waar men paarden kan huren.
In principe dient men verder alleen de Objekten op te
nemen die toegankelijk zijn. De interesse van de toe
rist gaat hierbij ook uit naar de aangebrachte rekrea-
tievoorzieningen in de terreinen, een gegeven dat voor
de natuurliefhebber juist van minder belang is.
Voor al deze categorieen verschaffen de VW's de
toeristen een enorme hoeveelheid informatie. Wil nu
de toerist de kaart goed kunnen gebruiken, dan zal een
belangrijk deel van deze informatie op de kaart aan
gegeven moeten zijn. Bij het verwerken van de gege
vens op de kaart zal er zeker verlies van informatie
optreden. Boven alles moet echter staan dat de toe
risten de informatie duidelijk leesbaar op de kaart
kunnen terugvinden.
De legenda, de kaart en de geschreven tekst zijn,
voor een goed kaartgebruik door de toerist, onver-
brekelijk met elkaar verbonden. Het aangeven van de
KT 1975.1.2
9
