toeristische informatie op de kaart moet hoofddoel
zijn. Andere gegevens, zoals topografische namen,
kleine wegen, en soms orienteringspunten die niet
ter zake doen, leiden de aandacht af.
De toeri stenkaart als commun icatie-
medium
De functionaliteit van toeristenkaarten
Als communicatiemedium blijkt de toeri stenkaart in
de huidige opzet slechts toegankelijk te zijn voor en
afgestemd op een bevolkingsgroep, die men als ge-
interesseerde leken kan betitelen. Een bevolkings
groep die men op grond van ontwikkeling in Staat mag
achten een kaart optimaal te gebruiken. Hoe echter de
grote massa tegen de toeristenkaart aanziet, deze
gebruikt en beoordeelt, blijft voorlopig een open
vraag.
In deze beschouwing over de functionaliteit van de
toeristenkaart is mede uitgegaan van een onderzoek
onder eerstejaars Studenten aan het NWIT en onder
cursisten van de stichting vakopleiding VW-informa-
trices. Jonge mensen, die wij wellicht niet als de
doorsnee-kaartgebruikers mögen zien vanwege hun
opleiding, maar die toch een indikatie geven voor de
wensen, behoeften en Verlangens op dit gebied. Resul-
taat van dit onderzoek is een oordeel over de inhoud,
presentatie en leesbaarheid van toeristenkaarten.
Formaat en hanteerbaarheid van de kaart
Voor het snel hanteren en voor het gebruik bij minder
goede weersomstandigheden zoals harde wind, komt
de toerist het beste uit de weg wanneer het formaat
in opengeslagen toestand niet al te groot is.
Het vouwsysteem moet daarbij niet al te ingewikkeld
zijn. Wanneer men een kleinschalige kaart van Neder-
land toch op een groter formaat wil laten verschijnen,
dan is een systeem van gedeeltelijk uitklapbare kaart -
bladen te prefereren (systeem Falk).
De legenda en de tekst
Op de kaart behoren uitgavejaar en de schaal van de
kaart vermeld te staan. Het wordt ten zeerste op
prijs gesteld wanneer de kartografen van de verschil-
lende instituten samen met de toeristenindustrie zou-
den komen tot:
a) vaste afspraken over het gebruik van kaarttekens;
b) een grotere uniformiteit in het gebruik maken van
die kaarttekens.
Vage verklaringen voor kaarttekens en -Signaturen,
zoals bezienswaardigheden, alleenstaand huis, zand,
moeten vermeden worden. Een overzichtelijke opzet
van de legenda door een indeling of classificatie van
onderwerpen werkt verhelderend. Immers, het op-
zoeken van toeristische gegevens wordt erdoor ver-
eenvoudigd.
Meer aandacht moet ge schonken worden aan de relatie
legenda-kaart-tekst. Het mag niet voorkomen dat
bepaalde kleuren en schriftsoorten niet verklaard
worden in de legenda. Een tekst naast of op de achter-
kant van de kaart behoort met het geheel van de kaart
geihtegreerd te zijn. Het gebruik van namen die de
kaartgebruikers niet kunnen thuisbrengen, wordt als
zinloos ervaren.
Bespreking van enkele toeristenkaarten
a) Toeristenatlas van Nederland. Schaal 1 350.000.
Falkplan CIB
De hanteerbaarheid en het formaat van de kaart er-
vaart men in het gebruik als gemakkelijk. Men kan
delen van de kaart handig uitklappen. De vakken voor
het opzoeken van plaatsnamen zijn klein gehouden, wat
bij het gebruik voordelen biedt. Een groot nadeel is
het ontbreken van een toeristisch register.
De voor de kaartsymbolen gebruikte kleuren zijn te
flets; de puntsymbolen zijn te klein weergegeven en
komen onduidelijk over. De indeling en het gebruik van
de grijze lijnsymbolen schept op de kaart een vaag
beeld en werkt bovendien verwarrend.
Zowel voor de automobilist als de fietser is de indeling
van hoofdverkeerswegen niet functioneel. De gebruikte
blauwe kleuren bij de afstandsaanduiding zijn onduide
lijk.
Diverse kaarttekens die op de kaart voorkomen, staan
niet in de legenda vermeld: bijvoorbeeld de voorstelling
van Steden en dorpen, de onderbroken rode lijnen, de
waterlopen en de beschrifting. Vaag is het gebruik van
het woord "openbaar landgoed". Op de kaart blijkt men
daar meerdere begrippen onder te laten samen vallen:
kasteien met tuin en parken, boswachterijen, natuur-
reservaten, rekreatiecentra en sprookjesparken.
Welke betekenis gehecht moet worden aan de niet on-
derstreepte cursieve beschrifting wordt aan de kaart -
gebruiker overgelaten.
De kaart komt de gebruiker voor als overvol. Op deze
schaal heeft men veel te veel gegevens afgebeeld, die
vaak voor de toeristen niet eens ter zake doen. De
ligging van de toeristische en rekreatieve bestemmin-
gen zijn niet nauwkeurig aangegeven. De figuratieve
Symbolen van de kampeerplaatsen op de kaart schep-
pen a) in kleur verwarring, b) zijn onduidelijk aange
geven en c) geven weinig verschil aan in outillage.
Bovendien vraagt de kaartgebruiker zieh af welke
maatstaf is gehanteerd; lang niet alle kampeerplaatsen
staan aangegeven.
De op de achterzijde van de kaart gedrukte tekst heeft
geen functionele relatie met de op de kaart geboden
informatie. Zonder te wijzen op onder meer de tekort-
komingen voor de toeristen wordt in het voorwoord
beloofd de druk bezochte plaatsen en de rüstige, mooie
plekjes aan te geven. Zowel in de legenda als op de
kaart is daar niets van terecht gekomen.
b) ANWB toeristenkaarten. Schaal 1 100.000
Door het grote formaat verliest de toerist op de kaart
in opengeslagen toestand het overzicht. Het gebruik
van dit formaat komt als zodanig over.
Het onbenut laten van de achterkant ervaart men als
een negatief punt.
De vakken waarover in het plaatsnamenregister aan-
wijzingen gegeven worden, zijn te groot. Het gemis
aan een toeristisch register doet zieh ook ten aanzien
van deze kaart gevoelen.
Voor de gekozen schaal zijn de rekreatieve en toeris
tische Symbolen absoluut te klein. Verwarrend is het
gebruik in de legenda van de opmerking "verschillende
tekens aangebracht in zoverre deze voor de orientering
van belang zijn en de plaatsruimte het toelaat".
10
KT 1975.1.2
