X
I
dit als zlnvol ervaart. De meningen van kartografen
over standaardisering lopen nogal uiteen.
E6n standpunt 1s, dat bij gebruik van dezelfde Sym
bolen voor dezelfde begrippen op toeristenkaarten
iedereen In Staat is om eiders uitgegeven toeristen
kaarten te lezen zonder dat hij de taal van het uitge-
vende land kent.
Hier wordt door een andere groep kartografen on-
middellijk tegenin gebracht dat standaardisering ver
lammend werkt en dat de kaartinformatie in een
keurslijf gewrongen wordt, dat lang niet altijd past
bij de specifieke toestand in een land. Een derde
stroming zegt dat volledige standaardisering zinloos
is, en bovendien onmogelijk, maar dat een aantal
algemene regels voor de keuze van Symbolen overal
toegepast moet worden. Die regels zijn:
- De Symbolen moeten z6 worden gekozen, dat ze ook
zonder legenda begrijpelijk zijn. Dit betekent dat
men bij universeel geldende gewoontes moet aan-
sluiten; dit betekent ook dat men figuratieve Symbo
len (pictogrammen) moet kiezen en geen geome
trische.
- Het optische gewicht en de mate waarin de Symbolen
opvallen moeten overeenkomen met het belang van
de Objekten die door die Symbolen worden weerge-
geven. Een hotel met een grote beddenkapaciteit zal
men dus bijv. met een groter symbool moeten weer-
geven dan een met een kleinere kapaciteit. Een
restaurant-symbool moet meer opvallen dan een
symbool voor cafetaria's.
- De symboolsleutel of legenda moet logisch opge-
bouwd zijn. Alle horecafaciliteiten moeten bijv. in
e6n kleur aangegeven worden, alle culturele zaken
in een andere, sportfaciliteiten, winkelmogelijk-
heden en publieke voorzieningen krijgen ook elk
een eigen kleur. Behalve met kleur kan men ook
door middel van vormverschillen hoofdgroepen van
elkaar onderscheiden, maar dat is minder effektief.
Vormverschillen kan men beter toepassen om in de
hoofdgroepen een verfijning aan te brengen.
Aansluitend op de eerste eis, dat Symbolen ook zon
der legenda begrijpelijk moeten zijn, worden er met
name in Oost-Europa pogingen tot algehele standaar
disering van toeristenkaart-symbolen ondemomen.
De Oostduitsers doen dat zeer grondig. Ze hebben
in 1972 een instruktie met specifikaties voor Symbolen
voor toeristenkaarten opgesteld (1). Deze is goedge-
keurd en verplicht gesteld door de minister van on-
derwijs, wat betekent dat alle toeristische publikaties
in de DDR zieh aan deze legenda moeten konformeren.
De Oostduitsers proberen op twee manieren deze
voorschriften internationaal aanvaard te krijgen: via
de International Cartographic Association, die ze zou
moeten aeeepteren en aan de lidstaten voorstellen (2),
en via de praktijk: door het karteren van toeristen-
gebieden die zieh over meerdere landen uitstrekken,
bijvoorbeeld de nationale parken aan weerszijden van
de Duits-tsjechische grens.
De Hongaren (3) pakken de standaardisering wat ge-
leidelijker aan dan de Oostduitsers. Er bestaat vol-
gens hen al een twintigtal Symbolen die voor toeris
tenkaarten internationaal aanvaard zijn. Met die ge-
meenschappelijke basis als uitgangspunt kan men
de gestandaardiseerde Symbolen verder uitbreiden.
Universeel aanvaard zijn bijv. de Symbolen in figuur 1.
informatie
autosnelweg [5*^1 Postkantoor
j camping
vliegveld
restaurant
parkeerplaats Panorama
hospitaal
Fig. 1. Internationaal aanvaarde Symbolen voor toeristenkaarten.
Hoe recenter een bepaalde rekreatieve aktiviteit is,
hoe gemakkelijker het is er internationaal gestan
daardiseerde Symbolen voor vast te leggen. Dat geldt
ook voor de orienteringssport: de sport om met be-
hulp van een kaart een bepaald parcours zo snel
mogelijk af te leggen. Wil men internationale wed-
strijden houden, dan moeten alle deelnemers gelijke
kansen hebben, ook met betrekking tot het kaartlezen.
Daarom zijn de verschillende Symbolen voor de
orienteringsloop-kaarten al snel internationaal vast-
gelegd (4).
Hoe is het met de standaardisering gesteld in Neder-
land? Bij een kaarttype is er sprake van een alge-
meen aanvaarde en toegepaste legenda, namelijk bij
wandelkaartenDit kaarttype is voor het eerst ge
bracht door Staat sbosbeheer, in de vorm van de
Voetspoorkaarten. Andere natuurbeschermingsorga-
nisaties hebben bijna alle door Staatsbosbeheer ge-
bruikte Symbolen overgenomen (evenals de pastel-
tinten). De legenda van deze kaarten is ook in een
internationale versie door Staatsbosbeheer gepubli-
ceerd.
Het vermijden van een te abstrakt
kaartbeeld
Door veel beginnende kaartlezers wordt de topogra-
fische kaart als te abstrakt ervaren. Dat is niet al-
leen in het buitenland zo, ook in Nederland zijn bij
voorbeeld de Voetspoorkaarten uitgegeven om aan dit
bezwaar van de topografische kaarten tegemoet te
KT 1975.1.2
13
