X(s P*r» dt
W+{tr^JrT*dM -jf-
8(i+t*
Sk fniif ptrtfvrrf+%.
GrtnmÄk* SuffC+d-l*
Vt> -A"*X nUt rVr
ill. 5
(129):". dit's ser mistroostig en men mocht mij
dit van eerst geseyd hebben, had het schier laten
leggen, doch schepte eyndelijck moet."
(135): Nu een reys begonnen Frateri Dionysii
vel Ambrosii respira. Schept asem."
die ons een kijkje gunnen op de mentale conditie van
Van Husum, alias Dom. Paulus. Soortgelijke kreten,
evenals vrome spreuken, komen ook voor op de ach-
terzijde van een aantal in stukken geknipte perkament-
kaarten
Van Husum was betrokken, zowel bij het kartografisch
werk voor de V.O.C. (zie de bovenstaande verwijzing
naar Rotterdam, waarmee de kamer Rotterdam van
de V.O.C. bedoeld zal zijn) als bij het kartografisch
werk voor de uitgeverij van Joan Blaeu (zie het ont-
werp voor een Postkaart Amsterdam-Hamburg). Hij
was de auteur van een grote kaart van Azie en van een
kaart in Mercator projectie van de Indische Oceaan
(132).Zijn bij deze kaarten behorende Nota, die een
unieke reportage blijkt te zijn, is hieronder volledig
weergegeven. Ons commentaar bij deze nota vormt
het substantiele element van dit artikel. In de Nota
worden zestien kaarten genoemd, gebruikt door Van
Husum bij de constructie van zijn grote Aziatische
kaart. Voor de identificatie van deze kaarten werd
dankbaar gebruik gemaakt van de hulp van Dr. G.G.
Schilder, die een uitgebreide Studie van alle zeekaar-
ten uit het octrooigebied van de V.O.C. onder handen
heeft.
De Nota
Br. Mus. Add.Mss. 5027 A, 132-136 bevatten de aan-
tekeningen van Paulus van Husum over de Groote
Asiatische Geschrevene Caerte. Wat hiermee bedoeld
wordt is duidelijk: Het is de handschriftkaart op per-
kament of papier van het gehele octrooigebied van de
Verenigde Oostindische Compagnie. (zie ill. 7: blad-
wijzer, kaart no. 1). Er hebben vanaf de eerste jaren
van de oprichting van de V.O.C. verschillende over-
zichtskaarten van het volledige octrooigebied bestaan,
die zieh van elkaar onderscheiden door verandering
van schaal, verbetering van de inhoud, en, ten behoeve
van de zeevaart, verandering van de gelijkgradige pro
jectie in de Mercator projectie.
Over de Groote Asiatische Caert werd tot op heden
nog wein ig gepubliceerd. Het gebied wat door de zo-
genaamde Groote Asiatische Caert bestreken wordt,
strekt zieh uit van Kaap de Goede Hoop tot aan de
Oostkust van Nieuw Guinea en Japan.
In noordzuid richting strekt de kaart zieh uit van cir
ca 43° NB tot 38 39° ZB. Als gedrukte wandkaart,
bestaande uit vier bladen, uitgegeven ca. 1660, zijn
er enkele exemplaren bewaard gebleven.
De Groote Asiatische Caert werd ook in twee bladen,
in kopergravure uitgegeven, namelijk in een oostelijk
blad en in een westelijk blad. Zie hiervoor bijvoor-
beeld de uitgave van DE GROTE LICHTENDE ZEE-
FAKKEL door Johannes van Keulen, uit 1753, Deel VI.
De gedrukte uitgave in §§n blad kennen we als de
"Nieuwe Pascaert van Oostindien", bijv. uit de Zee-
atlas van Van Keulen. E§n exemplaar in handschrift,
verdeeld over een aantal bladen, is opgenomen in de
Van der Hem Atlas in de Österreichische National
bibliothek, Wien Sign.389030-FK, Deel 38, no. 71,
72.
Meer bekend, hoewel zeer zeldzaam, zijn de hand-
schriftkaarten op kleinere schaal, die het gehele oc
trooigebied van de V.O.C. bestrijken, bijv. de exem
plaren in de collectie Moll van de Universiteitsbiblio-
theek Utrecht. (Portef. XIV, Sect. X, no. 1) en in het
Algemeen Rijksarchief, Leupe no. 312 Dezems.
kaarten werden getekend op papier, vöorbedrukt met
kompaslijnen die hier (bij uitzondering) in rood zijn
KT 1975.1.4
15
