Bijlage bij C.Koeman "Een 17e eeuwse kartograaf aan het woord" in het
kartografisch Tijdschrift 1975.1.4. Volledige tekst van de
NOTA OP DE GROOTE ASIATISCHE GESCHKEVENE CAEKTE
132
Nota
op de groote
Asiatische
Geschrevene
CAERTE
per Dominum Pauli H.
Anno dorn in i 19 September
1671.
Als mede van de Indische Zee
op Wassende graden Anno 16.
bij mij uytgerekent, ontworpen
en gemaeckt. Eysehend in H.B. (hollandsch Baar)??
100 ponden. Doch ick niet een spogh water
als mijn sober ende elende dachloon
133 L
Aenmerkingh op de Groote Indische Zee
Wassende graden Anno 16den
Nota Bene: d'Groote Indise Zee wassende graden
war de middelijn verscheelt op 16 gr. 1 mijl
met de ordinair kleijne, en op 20.1. graden
dat de gelijckgraden wassende lijn cleynder is.
1. Doch is al dit abuijs, en daer mijn hooft een
i dach mede gebrooken, eer't bij gevall gevonden,
dat de Indische Zee gelijkgraden 1 mijl a 2 grooter
van besteck als de derde wassende gradencaert
is en derhalven op't wassen van de grote
(of dobbele) bestecken van de wassende graden bij
naerovereen komt.
2. En is dan N.B. alleen te letten, dat de graden
op dit nieuwe, op deselfde lengde accurater
met de passer naergesien, en in 5 ofte 10
gelijken verdeelt worden, seg op de lengde
op den Equatoren de gelijk blijven.
3. Maer de breete heb bevonden bezuyden en
Noorden is op 10 graden. Een halve duijtse mijl
voort te setten op 14 graden 1 geheel mijl.
Voort op elcken graed de passer te volgen
oft van graed tot graed 't Zeeuse of Z.
te volgen. Of N.B. op een geheel coper
graedlijn vooreerst om de minste moeyte
en meest zaght met zucht te teykenen.
4. Voorts op de Tropici te letten en de eerste te
trecken op de punt van Mascati in Arabia
en onder't't landt van door Nieu Neger
om verder van de nordeust te blijven,
waerna dan met groot voorsichtigheyt de
graed 23:30 te laten op een hair lopen.
133 R
Hoogtenmeting van de Indise
Asiatische Caerte neffens ander
begönne dese 19. septembris 1671.
Voor eerst de groote Asiatische
caert. Hebbende mijn passer correct
gestelt en bevinde dat het een gelijcckgraed
caert en op de Noorder breedte van
de equator tot op 43 gr. niets verscheelt.
Voor eerst beginnende van Gamaron
tot Oost aen, loopt de Tropicus
Cancri door de baij en punt van
de Eylande van Soar in Arabia, door
de lantpunt 16 mijl beoosten Gesuratte, (=Guzaratte)
door de punt van Nieu Neger 45 mijl
Oostlijke door 't vernieuwde boecht van
Bengalen door de zuydpunt van Nedia etc.
De nieuwe Groot Indische (verbeterde) Zee
is op't selfde besteck als bovengenoemd
gevolght, doch verscheelt op hele nauwe
meting van de Linie tot 29 gr. Noorde-breed
15 minuten, is in de verbeterde boch van
Bengalen heel anders als voorgaend, doch
134 L
beginnen wederom te gelijken bij Punta del Rama
en de stad Atrackan leydt 't moorse quartier van
dito stad 2 graden of 30 mijlen van de Tropicus
en dito quartier in de groot Indise Zee van dito
Tropicus 26j mijlen.
In de kleijne gewoonlijke (gelijkgradige) Indise Zee etc.
accurat half soo groot van besteck als boven
genoemde beyden, is altijdt seer naeukeurig geleth,
en de Tropicus gebragt door de 2 klippen van 't
Eyland Zaboga in 't Roode Meer, voors ostelijck
2 mijlen boven 't eijland Curiale in Arabia Foelix,
scheelt op bovengenoemde beyde ruijm 9 mijlen (meerder
als een graed). Dat zuijlijke loopt voors ostelijck
door de Cust van Jaqueto (in Gesoratte) 't verschil
dito, voorts ostelijck door (de Revier) Barranger 10
mijlen zuijdelijk, welck Barrager in beyde booven-
genoemde niet vinde, maer in de groot Asiatische de
plaets van Barenegger verscheelt van de Tropicus
1 graed of 15 mijlen. In de "Ouwe Indise Zee"
is geen gelijkenisse noch yets daeraf te vinden.
Loopende voorts met de Tropicus in de Asiatische
caert oostelijk van dito Barnegger door een
eerst plaets (in China in 't landtschap Annan)
genoemt Langsueng 222 mijlen oft bijna 16 graden,
(in marge: Langsueng op 23 gr.16 minute Asia.C.)
en van dar noch bijna 8 gr. oft 120 mijlen
door de Noort custe van eyland Macao
en vandar bijna 6 grade, bijna 88 mijlen
door Noanhan of Ilba Formosa, en voorts ostelljk
250 mijlen besuijde Una Colonna een van de
(marge: Nortkust van Maccao op 23 gr.28 minute)
Ladrones 6 mijlen van daer 7 gr.45 minute de
caert eyndigt.
(marge: 23 gr.29 min.)
(marge: Una Colonna 23 gr. 31 min.)
134 R
In onse caerte (daerin d'Noort
cust van Maccao vooreerst in de Indise
Generael Noort) loopt de Tropicus 6/8 graden of
40 minuten noordelijker door de Cloxbay in China,
Voors door de Pescadores. Verscheelt met
dito Asiatise caert op Macao 11 mijlen op
de Kloxbaij, de Peho 13 mijlen, loopt voors
door 't bovenst van dos Colonnes, alwaer't
verschil dito 13 1/4 mijlen.
(In marge:
Onse Nortkust van
Maccao general cart
22 gr.50 minuten
Aijn: - 55 minuten
Generaal kart in Aijn.
(Sina?
Cloxbay 23:30! leydt
(ultimo?) Una Colonna)
KT 1975.1.4
19a
