A.STEEGH, Kleine monumenten-
atlas van Nederland. 666 neder-
zettingen in kaart. De Walburg
Pers Zutphen, 1976 15 x 21 cm,
276 pp. ISBN 906011.013.7.
f 27,50
Na de vele uitgaven in het kader
van het monumentenjaar 1975, nog
een nakomer: De Kleine Monumen
tenatlas van Nederland. Deze atlas
op boekformaat is een inventarisatie
van alle oude bebouwing (van vöör
1910) die onze Steden en dorpen te
bieden hebben.
In 666, door de auteur met de hand
getekende plattegronden, geeft
deze niet alleen een overzlcht van
historisch belangrijke monumenten
als kerken, raadhuizen, e.d.,
maar ook van hun historische
omgeving. Tevens is door middel
van een coderingssysteem de
waarde van het betreffende
monument aangeduid. Plattegronden
zijn opgenomen van bijna alle
Nederlandse plaatsen die ooit
stadsrechten hebben gekregen en
verder van een aantal typerende
dorpen en gehuchten.
De kaarten zijn op schaal
1 12. 500 in zwart-wit getekend
op basis van de gemeente-atlassen
van J. Kuyper en de Mil. en
Topografische kaart 1 50.000.
Sommige hebben een afwijkende
schaal, maar welke dat is, wordt
niet aangegeven. Jammer, dat de
kartografische uitvoering het een
en ander te wensen overlaat. Het
tekenwerk is zeer schetsmatig,
haast slordig uitgevoerd
De gebruikte schaal laat alleen
zeer kleine Symbolen toe, zodat
deze nauwelijks leesbaar zijn
(De auteur raadt aan een loep te
gebruiken, maar zelfs dan blijven
sommige Symbolen onduidelijk!
De tekst in de legenda en bij de
kaartjes is met de hand ingetekend;
maar ook hier weer zo, dat een
deel moeilijk leesbaar is.
Tot nu toe is dit merkwaardige
atlas je de enige gedetai Heerde
kartografische weergave van de
monumenten die ons land bezit.
Daarom zal het, ondanks de tekort-
komingen z'n weg tot een groot
publiek wel weten te vinden.
Het is echter te hopen dat er nog
eens een herdruk komt, waarbij
de kaarten op kartografisch
verantwoorde en vooral leesbare
wijze zijn uitgevoerd.
Alle voorbereiding - volgens de
uitgever heeft de auteur 1500
plaatsen bezocht, 125.000 km
gereisd (in Nederland, N.B.!),
3000 km gelopen; totale reis-,
loop-, teken- en redactietijd:
6000 uur - en het voor velen
interessante onderwerp zijn een
dergelijke uitgave zeker waard!
G.W. J.van Omme
Atlas van de Nationale Survey -
Automatische kartografie. Uitgave
van het Ministerie van Openbare
Werken, Bestuur van de Stedebouw
en Euimtelijke Ordening, Brüssel
1975. 27 x 31 cm, 59 pp. kaarten
in 2 kleuren.
De losbladige Atlas van de Nationale
Survey, waarvan nog steeds nieuwe
afleveringen verschijnen, heeft als
doel de gebruiker actuele en
pianologisch relevante informatie
te verschaffen over Belgie. Vanuit
die doelstelling is het haast
onvermijdelijk dat men op een
gegeven moment de Computer te
hulp roept om flessenhalzen in de
informatieverstrekking weg te
werken. En het is vervolgens
slechts een kleine stap om de
Computer ook de kaarten zelf te
laten vervaardigen. Het resultaat
kan, grafisch gezien, niet van
dezelfde kwaliteit zijn die men
van bijvoorbeeld de kaarten uit de
Atlas der Nationale Survey gewend
is, maar dat bezwaar telt niet bij
de gebruiker indien deze als gevolg
van de inschakeling van de Computer
de kartografische beeiden een paar
jaar eerder in huis heeft.
Het hier besproken deel Automatische
Kartografie is een zelfstandig onder-
deel van de Atlas van de Nationale
Survey, en bevat 59 lineprinter-
kaarten van Belgie met thema's
ontleend aan de Algemene Volks-
Handels- en Nijverheidstelling
van 1961, de Statistiek der fiscale
aangiften 1962 en de Statistiek van
de motorvoertuigen 1962. Na een
inleiding volgt de verklaring der
gehanteerde technieken, zoals
standaarddeviaties. De kaartthema's
betreffende samenstelling van bevol-
king en beroepsbevolking, huis-
vesting, fiscale karakteristieken van
kadastrale percelen en hun bewoners,
forensisme, grondgebruik en, als
indicatie van recente (project-)
ontwikkeling, informatie over
verkavelingsaanvragen van percelen.
De schaal van de kaarten is
1 1 miljoen, karteringseenheid
is de gemeente, waarvan er in
Belgie in 1961 nog 2663 waren.
Het eerste wat aan dit werk opvalt
is het tijdsverschil tussen de datum
van publicatie en van het verzamelen
der statistische gegevens. De veer-
tien jaar daartussen verstreken
vormen geen reclame voor de
efficiency der automatische karto
grafie, zal men zeggen. Daar zijn
de vervaardigers van deze atlas
waarmee pas nä 1965 gestart is het
geheel mee eens. Ze geven het zelf
ook aan: de atlas is bedoeld als
try-out voor de volkstelling van
1971. Met de door deze atlas opge-
dane ervaring is men binnenkort
in staat om de gegevens van 1971
te presenteren in een sterk ver
beterde grafische vorm (men
denkt aan vierkleurendruk waarbij
de eindoriginelen rechtstreeks van
de tekentafel komen). De hiertoe
vereiste programma's zijn nu uit-
getest en men heeft ervaring
gekregen met het opzetten van de
databank van de gegevens voor 1961.
28
KT 1976.11. 3
