Kaarttypografie, inleiding en verantwoording
J.E.Romein
Schrift, letters, zijn een erg belangrijk element van
kaarten. Menig kaartblad bevat duizenden lettertekens
en cijfers. Zonder deze tekens zijn bijna alle kaarten
onbruikbaar
Het is heel merkwaardig, en niet gemakkelijk te ver
klaren, waarom zo veel kaartenmakersvan teke-
naars tot akademici, in hun kennis en vaardigheid een
grote grijze vlek hebben op het terrein van de letter-
kunde of typografie.
De nederlandse kartografische vereniging, die geluk-
kig vanaf de eerste dag heeft begrepen dat erkenning
van tekortkomingen een goeie kartografie kan bevor
deren en het werkplezier vergroten, heeft zowel in
1962 als in 1974 haar vierdaagse studieweek gewijd
aan het kaartschrift, beide keren met de even gein-
teresseerde als bereidwillige medewerking van typo-
grafen: in 1962 prof. Ovink, typografiedocent aan de
Universiteit van Amsterdam, en Henk Krijger, gra-
fikus-boekverzorger die toen kort tevoren de in Ne-
derland gemaakte indonesische Atlas nasional had
vormgegeven, volgens metoden die, bij terechte kri-
tiek, vrij wat aandacht kreeg van kartografen en gra-
fici.
In 1974 werd zelfs de helft van de tijd der kartogra
fische studiedagen besteed aan de ideeen en letter-
lessen van de grafisch ontwerper Gerrit Noordzij.
Over hem en over zijn kontrapunt vindt u enkele bi-
zonderheden in het hierbeneden afgedrukte overzicht
van medewerkers aan de studiedagen,
Onderwerp en titel van de Studiedagen 1974 was:
kaarttypografie. Dithieldo.a. in: algemene en kar
tografische letter-kunde, typografische begrippen en
termen, drukschrift, handschrift, plaatsing van
kaartschrift (in redaktioneel-grafische zin) en ge-
schiedenis van het kaartschrift.
AI deze aspekten vindt u terug in het nu gedrukte ver
slag waarvoor u en ik alle dank verschuldigd zijn aan
zowel de inleiders-docenten als in het bizonder de
twee redakteuren: Theo van der Heydt, geografisch-
kartografisch student uit Utrecht (begaafd schrijver
van het edele Renaissance-handschrift)en Aart
Karssen, kartograaf-instrukteur bij het ITC in En-
schede, redakteur van dit tijdschrift (en een van de
weinige nederlandse kartografen met een algemeen-
grafische opleiding).
Het verslag is, binnen de beperkingen van een tijd—
Schriftnummer, voliedig, met dien verstände dat het
niet mogelijk bleek het ademloos gevolgde kommen-
taar van prof. Crouwel weer te geven bij zijn twee
uur indringende lichtbeeiden, uitgesproken onder de
koele titel: Nieuwe ontwikkelingen in de letterproduk-
tie en het zetten van letters.
Inleiders-docenten tijdens de Studiedagen 1974 zijn
Opperste koncentratie bij de heren Ormeling en
Romein bij het in elkaar timmeren van de Tentoon-
stelling.
geweest, alfabetisch:
Wim Crouwel, ontwerper, direkteur Total design,
Amsterdam, en hoogleraar in de afdeling Industriele
vormgeving aan de Technische hogeschool van Delft.
H. Hoogenkamp, kopergraveur, Hydrografische
dienst, den Haag.
dr.ir. C. Koeman, hoogleraar kartografie, Rijksuni-
versiteit Utrecht.
Gerrit Noordzij, grafisch ontwerper, gespecialiseerd
in boekproduktie en lettervorm, docent schrijven, let-
tertekenen en letterontwerp aan de Koninklijke akade-
mie voor beeidende kunsten in den Haag en het Hoger
instituut voor drukkunst in Antwerpen.
Ferjan Ormeling, wetenschappelijk medewerker voor
kartografie, Rijksuniversiteit Utrecht.
4
