knooppunten, lijnen, vlakken, gebaseerd op een
logische topografische indeling. Het digitaal vast-
leggen van dergelijke elementen bij het digitaliseren
geschiedt nu door van knooppunt naar knooppunt te
werken. Dit geeft later voor vele gebruikers de moge-
lijkheid om de digitaal vastgelegde topografie op een-
voudige wijze uit de gevormde databank te lichten.
Uit het bovenstaande blijkt dat de toepassing van de
automatisering in de kartografie meebrengt dat men
behalve voor het grafische resultaat (de kaart) voor
speciale doeleinden ook gebruik wil maken van de
digitale gegevens zelf. Zo kan het bijvoorbeeld voor
een energiemaatschappij zeer nuttig zijn uit een
grootschalig bestand alleen de ligging van de voor-
gevels van de huizen te halen. Alle andere kaartele-
menten kunnen overtollig en zelfs störend zijn. Een
digitaal bestand opent de mogelijkheid specifieke
gegevens te selecteren als deze tenminste zo zijn
vastgelegd bij het digitaliseren. Om tot een zo breed
mogelijk toepassingsbereik te komen is een goed
overleg met potentiele gebruikers vooraf
noodzakelijk.
NIEUWE ONT WIKKE LINGE N
Generalisatie
De digitale vastlegging van topografische elementen
geeft ook de mogelijkheid om met behulp van de
Computer gelijksoortige elementen samen te voegen,
eventueel weg te laten, er een keuze uit te maken of
ze gecombineerd op een meer globale wijze voor te
stellen. Een dergelijke objektieve methode van
generaliseren sluit het gevaar in dat zeer karakte-
ristieke punten of elementen onvoldoende in het
gegeneraliseerde beeld naar voren komen. Toch
wordt, vooral in West-Duitsland, heel veel onderzoek
op dit terrein verricht, omdat men juist voor vele te
bewerken kaarten zo'n sterk objektieve generalisatie
verkiest boven de subjektieve zoals die thans nog door
de kartograaf manuaal wordt uitgevoerd (4)(5) (6).
Voor generalisatie längs automatische weg is het
noodzakelijk te kunnen beschikken over zeer grote
Computers om de grote hoeveelheden data, die we in
de kartografie altijd moeten verwerken, op een dus-
danige manier te kunnen opslaan, dat ze snel kunnen
worden doorgelopen ('gescanned'). De bij de generali
satie soms toegepaste vertekening is een probleem
waaraan ook in vele Europese landen wordt gewerkt (7).
Dit vraagstuk speelt in de USA en Canada een
kleinere rol, omdat daar in het algemeen de dichtheid
van de te kaarteren topografie geringer is dan in
Europa.
Interaktief werken
Een onderwerp dat de laatste jaren ook in de automa
tisering in de kartografie meer en meer naar voren
komt is het gebruik van z.g. interaktieve Systemen (8).
Met dergelijke Systemen is het mogelijk ele
menten, die in een digitaal bestand zijn opgeslagen op
een beeldscherm zichtbaar te maken en vervolgens in
het ontstane beeld wijzigingen of aanvullingen aan te
brengen, welke tevens in het gebruikte digitale be
stand worden overgebracht. Men heeft hiermee de
mogelijkheid om een gedigitaliseerd kaartbeeld te
corrigeren, bij te werken of te generaliseren. Natuur-
lijk moeten daarbij de voor het systeem geldende
commando's worden gebruikt om bepaalde resultaten
te kunnen bereiken.
Enkele Systemen, die op kartografisch gebied toe
passing vinden zijn het Computer Vision systeem, in
gebruik bij de Stichting voor Bodemkartering en de
Laserscan HRD-1 display-plotter die door de Meet-
kundige Dienst van de Rijkswaterstaat wordt gebruikt
(zie fig. 1).
Daarnaast vinden we het Applicon systeem dat o. m.
bij KLM Aerocarto b. v. en bij de Rijksplanologische
Dienst te Zwolle wordt toegepast, de Clumis-methode
van Ferranti-Getec, en de M en S-configuratie (zie
fig. 2).
Bij dit systeem kan men twee beeldschermen naast
elkaar gebruiken: 66n voor het gehele kaartbeeld
(overzicht) en 66n voor detailwerk waarmee inter
aktief een uitgelichte deelvergroting van de kaart kan
worden bewerkt.
Automatisch digitaliseren
De automatische digitalisering staat ook al lange tijd
in de belangstelling (3)(8)(9)Dit ligt voor de hand
aangezien de manuale digitalisering nog een zeer tijd—
rovende aangelegenheid is. Het blijkt echter dat de
apparatuur ontwikkeld voor de automatische methode,
zoals de raster Scanners (voor zwart-wit en voor
gekleurde kaarten) en de automatische line followers,
nog niet geheel aan de verwachtingen voldoen en nog
niet in staat zijn de manuale methode te vervangen.
Nieuwe ontwikkelde tekenkop op
automatische tekentafel
Voor het tekenen op een automatische tekentafel wordt
veel gebruik gemaakt van potlood-, ballpen- of inkt-
stiften (voor het maken van contröle tekeningen bij
voorbeeld). Voor goed kartografisch werk moet
gegraveerd worden of een z. g. fotokop worden ge
bruikt. Met zo'n fotokop kan men lijnwerk en
eventueel tekst projekteren op een lichtgevoelige film.
Fig. 1. De Laserscan HRD-1 display-plotter
20
1978.IV.l
