Productietijd en -kosten van een proefbladfragment topografische kaart 1 10 000 samengesteld uit
de GBK 1 2 000
aantal manuren
materiaalkosten
Aanmaak 1 deelnegatief van de trek 1 5 000
1,5
f 10,—
Veldverkenning
8
Generalisatie (afdekken)
24
Aanmaak 1 deelpositief 1 5 000
1,5
10,™
Dooretsen van deelpositief op graveerfilm
3
100,
Graveren structurele generalisatie huizen
33
Namen en randgegevens
16
Verkleining 1 5 000 tot 1 10 000
2
5,
Correcties
8
Aanmaak drukplaten druk (700 ex) snijden
1.000,
97,0
1.125,
Proef van een kaartfragment 1 10 00 0,
samengesteld uit de GBK 1 2 000
Omdat tot op heden niemand blijkbaar op de gedachte
gekomen is dat men een topografische kaart 1 10 000
uit een basiskaart 1 Z 000 kan samenstellen,werd
aan de Rijksuniversiteit Utrecht die gedachte in de
daad omgezet. Althans in een fragment van een kaart-
blad,want tijd en personeel ontbraken om de proef
voor een geheel blad, 62j x 100 cm uit te voeren.
Zelfs in de eerste helft van de 19e eeuw zag men er
niets geforceerds in om uit kadastrale plans een kaart
1 10 000 of kleiner samen te stellen. Afgezien van
de voor de kadasterdienst bestemde "verzamelbladen"
1 10 000 werden door alle provinciale besturen
provinciekaarten uitgegeven.
Bijvoorbeeld:
Kaart der Provincie Noord-Brabant, volgens opme-
tingen van het kadaster - 1 50 000, 1842.
Nieuwe atlas van de Provincie Friesland door J.W.
Witteveen, teekenaar van het Kadaster - geteekend
onder de leiding van de ingenieur-verificateur
J.H.Jappg - 1 25 000, 1844-1849.
In historisch perspectief bezien biedt de proef niets
nieuws
De tegenwoordige GBK biedt echter een'veel beter
uitgangsmateriaal, omdat het een topografische kaart
is. Het kadastrale plan is een thematische kaart. En
bovendien een siechte thematische kaart vanwege het
ontbreken van voldoende topografische ondergrond.
In de bovengenoemde 19e eeuwse provinciale over-
zichtskaarten vinden we dan ook de structuur van de
kadastrale plans terug, aangevuld met grondgebruik,
wegen en wateren.
Generalisatie
Bij de verkleining van de kaarteerbladen 1 2 000 tot
de schaal 1 5 000 was er geen aanleiding om het
resultaat te generaliseren. In stedelijk gebied met
minimale afmetingen van erven en voetpaden zal dat
waarschijnlijk wel het geval zijn. In het gebied van
Zegveld ontstond een overzichtelijk beeld 1 5 000 van
het dorp en een ideale presentatie van de sloten.
Deze verkleining werd vervolgens gegraveerd met
naalddikte 1, 8 mm. Daardoor kreeg de kaart een iets
te solide karakter, hetgeen weer geneutraliseerd werd
door de bruine kleur van de drukinkt en de invloed van
de kleuren blauw, sepia en rood in de vlakken. De
generalisatie voor de kaart 1 10 000 werd uitgevoerd
op de schaal 1 5 000, zonder gebruikmaking van een
generalisatiemodel. De toegepaste techniek was de
volgende:
1) op de gravure 1 5 000 werden de gedeelten waar
generalisatie moest plaats vinden afgedekt,
2) de afgedekte gravure werd op een diapositief film
gezet,
3) van deze film werd door de Topografische Dienst
te Delft op stabilene graveerfilm een doorgeetste
gravure vervaardigd,
4) op de gravure film werd de generalisatie direct
uitgevoerd, met een daaronder liggende positieffilm
als 'gids',
5) van de gegeneraliseerde gravure werd de foto
grafische verkleining 1 10 000 gemaakt (lijndikte
0, 9 mm) die vervolgens voorzien werd van namen en
randinformatie.
Bij de generalisatie werd gebruik gemaakt van de-
zelfde kritieke maten voor slootbreedte, wegbreedte,
etc. als die welke voor de topografische kaart
1 10 000 gebruikt worden.
Vergelijking met de topografische kaart
1 10 000, blad 31 D, verkend 1967
Meetkundige verschillen zijn er niet. Hoewel we met
een kaart uit 1967 te doen hebben, blijkt de meetkun
dige grondslag en de kwaliteit van de fotogrammetrie
anno 1967 ook al aan hoge eisen voldaan te hebben.
Interpretatieverschillen zijn er wel. Dat mag niet
22
KT 1978. IV.2
