Een depot van Nederlandse publicaties
Nederland is een van de weinige landen ter wereld,
die niet een wettelijk depot van publikaties kennen.
Ook tot op heden niet op andere wijze alle in ons land
versehenen publikaties verzameld met het doel ze
blijvend te bewaren. Reeds geruime tijd is het besef
doorgedrongen, dat hier sprake is van een zeer ern
stige lacune. De rijksoverheid heeft enige jaren ge-
leden ingezien, dat de bestaande situatie niet langer
kon voortduren. Daarom werd op 8 april 1970 door
de minister van Onderwijs en Wetenschappen de
Studiecommissie Wettelijk Depot ingesteld, die onder
voorzitterschap staat van de bibliothecaris van de
Koninklijke Bibliotheek en waarvan verder vooraan-
staande personen uit de uitgevers- en drukkerswereld
en uit het bibliotheekwezen deel uitmaken, terwijl
vertegenwoordigers van enkele ministeries als waar-
nemers de beraadslagingen bijwoonden. De studie
commissie heeft op 1 juni 1971 een rapport uitge-
bracht aan de minister van Onderwijs en Wetenschap
pen. Hierin werd voorgesteld, dat bij wet een ver-
plichting tot inlevering van publikaties ingevoerd zou
worden, waarbij uitgevers - het begrip uitgever werd
door de commissie zo ruim mogelijk omschreven -
e6n exemplaar van iedere door hen uitgegeven publi-
katie zouden moeten inleveren bij een in de Konin
klijke Bibliotheek te 's-Gravenhage te vestigen "dienst
van het wettelijk depot". De commissie deed haar
voorstel vergezeld gaan van een uitgewerkt vooront-
werp van een "wet op de inlevering van publikaties".
Door de commissie werd vooropgesteld, dat het wet
telijk depot een tweeledig doel heeft, te weten (a) de
bewaring van het Nederlands geestelijk erfgoed, zo-
als dat in publikaties is neergelegd, (b) de best
mogelijke grondslag te bieden voor de bibliografische
verwerking van de in Nederland versehenen publikaties.
Dit laatste punt achtte de commissie bijzonder belang-
rijk. Gezien de talrijke problemen, die samenhangen
met deze bibliografische verwerking - automatisering,
inhoudelijke ontsluiting, de mogelijke koppeling van
wettelijk depot aan ISBN en ISSN-systemen, het vor-
men van een databank, die mede ten dienst zou staan
van uitwisseling van gegevens met het buitenland -
heeft de commissie op 15 december 1972 in een tweede
rapport aan de minister van Onderwijs en Wetenschap
pen over dit vraagstuk advies uitgebracht. In dit rap
port werd aangegeven, welke problemen in detail
bestudeerd moeten worden en op welke wijze dit zou
dienen te geschieden. De regering heeft onlangs voor
dit onderzoek middelen ter beschikking gesteld.
Een Nationaal Bi bl i o g r af i s c h Centrum
Naar het oordeel van de studiecommissie wettelijk
depot zou, in samenhang met het toekomstige wette
lijk depot, een "nationaal Bibliografisch Centrum"
(NBC) gesticht moeten worden, dat als belangrijkste
taken zou dienen te hebbenfa) de bibliografische ver
werking van Nederlandse publikaties (inhoudende o.a.
de vervaardiging van de Nederlandse bibliografie van
publikaties, de vervaardiging van speciale bibliogra-
fieen, het verstrekken van bibliografische inlichtingen,
de toelevering van basismateriaal op magneetband of
in de vorm van fiches voor catalogi), (b) het beheer van
ISBN en ISSN, (c) het beheer van buitenlandse biblio
grafische magneetbanden (met als daaruit voort-
vloeiende taak de toelevering aan beianghebbenden van
materiaal uit die banden).
Naar het oordeel van de studiecommissie zijn, naast
het Wettelijk Depot bij de Koninklijke Bibliotheek, dat
een zuivere overheidsinstelling zou zijn en dat alleen
tot taak zou hebben het verzamelen, bewaren en ter
beschikking stellen voor raadpleging ter plaatse van
Nederlandse publikaties, voor het NBC drie organisa-
tievormen mogelijk, waaronder het zou kunnen fun-
geren: (a) als publiekrechtelijke overheidsdienst, met
eventuele uitbesteding van werkzaamheden aan par-
ticuliere bedrijven;(b) als gemengde onderneming,
waarin zowel de overheid als particuliere bedrijven
en verenigingen participeren;(c) als zuiver particulier
bedrijf. Hoewel het vraagstuk van de organisatievorm
nog nader bestudeerd moet worden, gaat de voorkeur
van de commissie uit naar de onder(b) genoemde
mogelijkheid. In haar eerste rapport had de commissie
zieh reeds uitgesproken voor een nauwe vorm van
samenwerking tussen de Koninklijke Bibliotheek, als
toekomstige beheerder van het Wettelijk Depot en
A.W. Sijthoff's Uitgeversmaatschappij die "Brinkman's
Catalogus van Boeken en Tijdschriften versehenen in
Nederland en Viaanderen en in de Nederlandse taal
eiders" verzorgt.
Een voorlopige vrijwillige regeling
Met de voorbereiding van de wettelijke regeling van
het in te stellen wettelijk depot en het onderzoeken
van inhoud en opzet van een Nationaal Bibliografisch
Centrum zullen, naar het zieh laat aanzien, nog enige
jaren gemoeid zijn. Aangezien ook de regering ervan
overtuigd is, dat zelfs voor körte tijd een continuering
van de huidige situatie, waarin geen voorzieningen
bestaan voor het bewaren van zo veel mogelijk van de
in Nederland versehenen publikaties, niet te verant-
woorden is, heeft ze ermee ingestemd, dat de Konin
klijke Bibliotheek alvast poogt op vrijwillige basis,
als overgang naar een eventueel wettelijk bestel in
deze, de lopende produktie van Nederlandse boeken
KT 1978. IV. 2
29
