4 h
v* «w y* «v
Derde
Tweede Eerste
Vierde
Imhof, Keates
Derde
Vierde ^Tweede
Eerste
Raiz
figuur 27
indien er een grafisch verband kan worden gelegd
tussen het kaartsymbool en de bijbehorende naam.
Dit wordt geillustreerd in figuur 28 waar voorbeelden
van namen zijn gegeven met en zonder grafische
relatie met het symbool. Daar waar een relatie is
aangebracht,verschijnen symbool en naam als een
grafisch geheel, daarentegen lijkt het alsof naam en
symbool verder van elkaar verwijderd zijn in de
voorbeelden zonder grafische relatie.
In figuur 29 zijn een aantal mogelijke relaties aan-
gegeven, welke wellicht voor uitbreiding vatbaar zijn.
Een uitzondering vormt de relatie van het op een
horizontale lijn plaatsen van naam en symbool. Deze
relatie is zo sterk dat in sommige gevallen symbool
en naam samensmelten, zie figuur 30.
Daarom is het beter deze relatie niet toe te passen,
tenzij er een sterk onderscheid tussen naam en
symbool aanwezig is, zoals in figuur 31. Het zal
uiteraard niet altijd mogelijk zijn een grafische
relatie toe te passen, aangezien de ruimtelijke plaat-
sing ten allen tijde voorrang heeft.
Een tegengesteld geval doetzich voor wanneer de bij
het puntsymbool behorende naam erg lang is. De naam
neemt een lijnvormig karakter aan, wat een störende
relatie met het puntsymbool veroorzaakt. De punt-
gebondenheid kan worden hersteld door de naam, in
dien de ruimte het toelaat, in twee stukken te snijden,
zie fig. 32. De twee delen moeten dan wel zeer dicht
bij elkaar worden gezet, om de indruk van twee af-
zonderlijke namen te vermijden
Nuevo Santiago de Compostella
q Nuevo Santiago
de Compostella
figuur 32
Waarnemingsaspekten bij gebiedsnamen
Tot dusver zijn uitsluitend voorbeelden gegeven voor
plaatsing van tekst bij puntsymbolen. Het zal duidelijk
zijn dat het beschreven ruimtegebruik evenzeer opgaat
voor namen bij lijn- en oppervlaktesymbolen. Aan
gezien het sinds jaar en dag gebruik is deze namen
over het algemeen centraal te plaatsen, behoeft hier-
over niet verder te worden uitgewijd.
Een uitzondering wordt gemaakt voor de techniek van
het plaatsen en spatieren van namen van oppervlakte
symbolen, vanwege de bijzondere waarnemingsaspek
ten hieraan verbonden.
Bij gebiedsnamen dient behalve de centrale plaatsing
van de naam, rekening te worden gehouden met de
ruimtelijke 'uitstraling' van een naam. Deze ruimte-
werking komt ongeveer overeen met een verdubbeling
van de naamlengte, zie figuur 33. Het gaat hier om
gebieden welke door een omgrenzing in de kaart zijn
zichtbaar gemaakt. Voor gebieden waarbij uitsluitend
de naam zelf de lokatie aanduidt (natuurlijke land-
schappen zoals gebergtes, laagvlaktes, e.d.) moet
met een kortere afstand worden gerekend: ongeveer
I2 maal de letterafstand (Imhof, Keates).
DRENTSE HEIDE-»
RIJNLANDj,
figuur 33
De ruimtelijke verdubbeling kan als waarnemings-
eigenschap van gebiedsnamen worden beschouwd. Dit
houdt in dat in een omgrensd gebied de naam niet
langer dan de halve lengte behoeft te zijn. Daarnaast
geeft de richting van de naam een indikatie van de
lengte-as van het gebied. Vandaar dat veel gebieds-
Eindhoven q
Eindhoven
Dubbeldam
O
Dubbeldam
O
OWoudstede
QWoudstede
q Smitrecht
q Smitrecht
figuur 2 8
Grafische relaties
middellijn
centrering
1 zijlijn
letters
figuur 29
OALMELO
ALMELOO
figuur 30
ALMELO
ALMELOÜ
figuur 31
1978.IV.4
23
