- lijnscherpte en
- houdbaarheid van het fotosjabloon blj een gegeven
oplage.
Voor het drukken van kaarten in zeefdruk is bijv. rood
geverfd polyester gaas met 130 draden per cm, van
middelzware kwaliteit en in linnenbinding geweven,
bij uitstek geschikt gebleken.
Fotosjablonen
Voor het zeefdrukken van kaarten komen alleen foto
sjablonen in aanmerking. Hiermee onderscheiden wij
- direkte fotosjablonen - een direkt in het weefsel
liggende kopieerlaag.
- indirekte fotosjablonen - een aan het weefsel vast-
gekleefde film-kopieerlaag.
De inkt
Door de naar verhouding grote inktoverdracht, het-
geen weer bepaald wordt door de "dikte" van het zeef-
weefsel, moet de zeefdrukinkt aan bijzondere voor-
waarden voldoen.
De speciaal voor de kaarten-zeefdruk ontwikkelde
zeefdrukinkt is zo samengesteld, dat het oplosmiddel
dat de kleurpigmenten verbindt, na de druk zo ver-
vloeit dat geen reliefachtige structuur van de inkt
overblijft en de structuur van het weefsel vrijwel ge-
heel onzichtbaar wordt.
Dr u km ach in e s
De drukmachine is zodanig geconstrueerd, dat de be-
weegbaar aangebrachte drukvorm voor het inieggen en
inpassen van het drukvel omhoog gebracht wordt en
daarna weer nauwkeurig passend in dezelfde positie
terugkeert. Deze volstrekt noodzakelijke nauwkeurig-
heid van de passing is voor de zeefdruk van beslis-
sende betekenis.
Naar gelang de wijze waarop de drukvorm verplaatst
wordt, onderscheidt men:
- de degeldruk
- de schuifdruk, en
- de hefdruk.
Degeldruk.
De degeldruk is aan de lange zijde op scharnierende
wijze bevestigd; voor het inieggen van het papier wordt
de zeef opgeklapt.
Schuifdruk.
De schuifdruk wordt slechts weinig omhooggebracht;
het papier wordt op een mechanisch voortrollende
vacuum tafel gelegd, die om bedrukt te worden onder
de drukvorm terugrolt.
Hefdruk.
De druktafel is vast opgestelc.; de drukvorm wordt
horizontaal en parallel aan de körte zijde omhoogge
bracht. Daardoor komt de druktafel vrij te liggen en
het te bedrukken papier kan zonder belemmering wor
den opgelegd.
Bij de degeldruk zowel als bij de hefdruk beschikt
men over een vaststaand, stabiel drukblad; bij deze
beide drukmethoden kan dus een transparante (van
onderen verlichte) plaat gebruikt worden, een voor-
ziening die voor het drukken van kaarten van beslis-
sende betekenis is. Uit nauwkeurige proeven is boven-
dien gebleken, dat het te bedrukken papier bij degel
druk, in het bijzonder echter bij schuifdruk, wat be
treff de pasnauwkeurigheid niet rüstig genoeg blijft
liggen en door de relatief sterke luchtbeweging gauw
de neiging krijgt tot fladderen. Bij de hefdruk wordt
het vel door de omlaagbewegende zeef aangedrukt en
de voor de kaartendruk noodzakelijke rüstige ligging
van het vel is verzekerd.
De rakel
Een ander onderdeel van de zeefdrukmachine is de
drukrakel, die uit de rakelhouder en de rakelstrip
(rakelrubber) bestaat.
De rakel vult, nadat de drukinkt op de drukvorm is
ingebracht, de mazen van het gaas met inkt en drukt
deze op het drukvel. Daarbij wordt de overtollige inkt
afgerakeld. De kwaliteit van de kaartendruk hangt in
belangrijke mate af van het nauwkeurige slijpen van
de rakelstrip.
Het drogen van de gedrukte Vellen
Het papier kan na de druk, hetzij in droogrekken of
met een tunneldroger gedroogd worden.
Dit drogen is noodzakelijk, daar de drukinkt na het
drukken nog nat is en als een relief op het vel ligt en
niet veegvast is. Het drogingsproces duurt, al naar
gelang de inktsoort en de wijze van drogen, 2-30
minuten.
Regenerering van de drukvorm
Het fotosjabloon van de drukvorm kan, wanneer de
vorm niet langer nodig is, längs chemische weg met
een laag-oplossend preparaat verwijderd worden.
Daardoor kan de zeef opnieuw gebruikt worden. Druk
vormen kunnen, afhankelijk van de mechanische be-
lasting door de druk, ca. 150 maal geregenereerd
worden.
Om tot een rationeel arbeidsproces te komen, moet
men over ongeveer 20 drukvormen kunnen beschikken.
Lang bewaren van ingekopieerde drukvormen is on~
economisch; met behulp van transparante folien kun
nen nieuwe fotosjablonen snel en goedkoop vervaardigd
worden.
Bij zonderheden bij de kaarten-zeefdruk
De in het begin gemaakte opmerking, dat bij de door-
drukmethode de mogelijkheid bestaat om "met zieht"
te drukken, waardoor in meerkleurendruk een opti
male kleurpassing te bereiken is, is voor de kaarten
druk van bijzondere betekenis en verdient nader te
worden toegelicht.
Bij de zeefdrukmachines wordt daarom in plaats van
het ondoorzichtige drukblad een ca. 2 3 cm dikke
transparante, vacuum-plexiglasplaat gebruikt, die
van onderen wordt belicht. Wordt nu op het trans
parante drukblad het te drukken kaartbeeld afgedrukt
en het eerder bedrukte vel daaroverheen gelegd, dan
verschijnen de beide kaartbeelden op het van onderen
belichte drukblad. Op deze wijze kan nu elke volgende
kleur-drukgang voor het drukken nauwkeurig passend
worden ingelegd.
Minimale oplagen van kaarten in meer kleuren kunnen
derhalve foutloos en zonder voorafgaande pasvellen
worden gemaakt. Deze mogelijkheid maakt de zeef
druk geschikt voor de kaartproduktie.
Sam envatting
Mede door de technologisch betrekkelijk eenvoudige
werkwijze is de kaartproduktie met behulp van het
zeefdrukprocede", afhankelijk van de inhoud van de
1979. V. 1
11
