De toepassing van plakaatverf
(fig. 3)
papieroppervlakte volgt. Korrekties worden uitge-
voerd met vlakgom, waarbij het niet altijd mogelijk
is het pigment volledig te verwijderen.
Plakaatverf is een dekkende verf op waterbasis,
meestal toegepast op papier, maar het is gebleken dat
deze verf ook op polyester tekenfilm goed wil hechten.
Figuur 3 is een voorbeeld waarbij gebruik werd ge-
maakt van matte cronaflex tekenfilm met de voordelen
van maatvastheid en transparantheid. Bij het mengen
van de plakaatverf zijn zo goed mogelijk de kleuren
van het gedrukte voorbeeld nagebootst.
Vanwege de dekkende eigenschap van plakaatverf is
het niet eenvoudig de kleuromtrekken precies te vol-
gen, immers zodra een lijn van de onderliggende gids
met verf is bedekt is deze lijn niet langer zichtbaar.
Hierdoor ontstaan soms kleine sluitfouten. Het gebruik
van veel mengwit maakt het moeilijk kleuren voor het
drukken juist te beoordelen, als gevolg van het verschil
in reflektie tussen plakaatverf en dp gerasterde kleur
in de kaart. De toegepaste verf was van Talens, het
aantal gebruikte kleurtubes bedroeg twaalf plus meng
wit en zwart. Omdat de gemengde verf tamelijk dik
is wordt het gekleurde oppervlak soms oneffen waar-
door de gladheid van de kleur enigszins wordt be-
invloed. Dit effekt neemt toe wanneer korrekties
worden uitgevoerd. Plakaatverf hecht uitstekend op
het harde cronaflex oppervlak en craquelSe kwam
nauwelijks voor. Een zeer groot aantal verschillende
kleurtinten kan worden verkregen door de subtraktieve
kleurmenging met plakaatverf.
De toepassing van gekleurde plakfolie
(fig. 4)
Sinds enige jaren zijn er dünne doorzichtige kleur-
films met een plakkende zijde op de markt versehenen.
Deze gekleurde plakfolies zijn verkrijgbaar in matte
en glanzende uitvoering. Teneinde reflektie van het
cameralicht te vermijden verdient de matte uitvoering
de voorkeur. Om de kleurhelderheid niet te beinvloe-
den werd een heldere film als basis gekozen: n.l. een
heldere polyester film met wit papier aan de achter-
zijde tijdens de fotografische opname.
Aangezien de plakfolies transparant zijn bestaat tevens
de mogelijkheid de kleurseparatie uit te voeren met
behulp van een kontaktkast in plaats van een dure
reproduktiecamera te gebruiken.
Er zal nog worden onderzocht in hoeverre kenmerken
de verschillen tussen de twee mogelijkheden zullen
optreden. Ondanks de 172 kleuren welke het gebruikte
Normacolour System biedt (5) is de kleurkeus beperkt
aangezien niet alle kleuren voor kaarten geschikt zijn.
De doorzichtige kleurfolies kunnen op elkaar worden
gebruikt om het aantal kleuren te verhogen, maar ook
dan blijft de kleurscala beperkt vooral in de lichtere
tinten, want de folies op elkaar worden al snel te
donker.
Voor grotere gebieden moeten meerdere folies precies
tegen elkaar aan worden geplaatst, omdat het formaat
van de Vellen zieh beperkt tot 35 x 49 cm. In verge-
lijking met kleurpotlood en plakaatverf geven de kleur
folies goede egale kleuroppervlakken met kleuren van
hoge intensiteit. Längs de kleurcontouren kunnen de
gebieden redelijk snel worden uitgesneden, vooral
wanneer het om eenvoudige lijnstrukturen gaat.Kaar
ten met zeer kleine gebiedjes en ingewikkeld lijnwerk
zijn moeilijk en tijdrovend te snijden. Kleurfolies
kunnen gemakkelijk worden verwisseld, waarmee
goede korrektiemogelijkheden zijn verzekerd.
Enkele kleurseparatie plus zwart
(fig. 5 en 6)
Tot dusver is gesproken over proeven met drie of
vier kleurseparaties: geel, eyaan, magenta en daar-
naast zwart. Figuur 5 is een voorbeeld van een
choropleet in zwart met een toegevoegde rode kleur.
Het kaartfragment werd vervaardigd met het gebrui-
kelijke peelcoat procede. In figuur 6 is dezelfde kaart
gemaakt door middel van kleurseparatie vanaf een
kleurpotlood origineel.
De kleurschaal is opgebouwd uit zwart samen met
rood en sommige gebieden zijn in grijs voorgesteld.
Aangezien de geel en eyaan separaties ontbreken ont-
staat een speciaal probleem. Een grijze kleur is
opgebouwd uit gele, magenta en eyaan stippen, dit
betekent dat in de magenta separatie altijd stippen van
grijze gebieden meekomen. Wanneer geel en eyaan
niet worden meegedrukt zal het grijs uitsluitend uit
magenta stippen bestaan, maar ook met de toege
voegde zwarte stippen zal de gedrukte kleur als rood-
achtig verschijnen. De achtergrondkleur van figuur
6b laat dit duidelijk zien.
Om van dit probleem af te komen moeten de grijze
gebieden op het model niet grijs worden ingekleurd,
zoals in figuur 6b werd gedaan, maar in eyaan
(fig. 6a) of in geel. Alleen op deze manier kan magenta
vrij van grijs worden uitgefilterd.
De stappen in grijs-toonwaarde moeten van te voren
worden uitgeprobeerd met een kleurschaal in eyaan
of geel.
Aangezien een zwart-separatie werd toegepast, zal
ook de rood-schaal hierdoor worden beinvloed, immers
op alle gekleurde oppervlakken wordt een zwarte stip
meegedrukt. Normaliter zouden de geel en eyaan
separaties deze zwartinvloed vrijwel neutraliseren, het-
geen hier duidelijk niet is gerealiseerd. Dit is nadelig
voor de kleurhelderheid. Hieruit kan men konkluderen,
dat wil men zwart, gemengd met een andere kleur,
toepassen, dit slechts mogelijk is door de twee kleu
ren op aparte originelen aan te brengen en later in de
druk samen te voegen. Het nadeel hierbij is dat het
van te voren niet goed mogelijk is de definitieve
kleurkombinatie te beoordelen.
Beknopte beschrijving van het kleur-
s ep a r a t iep r o c ed e (6)
De separatiefilms worden met behulp van de camera
gemaakt door kleurseparatiefilters op pan-chromatisch
materiaal. De gebruikelijke filters zijn de Kodak
Wratten rood, groen en blauw. Deze filters verdelen
het spectrum ongeveer in drie gelijke delen en worden
de 'broad-band set' genoemd, daar zij elkaar enigs
zins overlappen in hun transmissie. Aangezien stan-
daard drukinkten niet het ideale bereik van eenderde
spectrale absorbtie en tweederde reflektie bezitten is
een kleurkorrektie noodzakelijk. Hiertoe dienen twee
kleurmaskers te worden vervaardigd en gebruikt.
Het werkproces verloopt als volgt. De gekleurde
originelen worden in de modelhouder van de camera
geplaatst samen met een kleurgids, grijsschaal en
14
1979. V. 1
