Demonstraties en oefeningen
Direkt positief film;
J.F.M. van der Steen
Van een transparant positief moest bij deze oefening
een positief gemaakt worden, zonder gebruik van een
negatief.
Als film is gebruikt DPM-4 van Du Pont. De film
werd met de emulsiezijde tegen de beeldzijde van het
origineel in het vacuumraam geplaatst. Als lichtbron
werd een zieh boven het vacuumraam bevindend lam-
penframe met acht Argaphotolampen van 500W elk
gebruikt. Tijdens de belichting was een geelfilter tus-
sen de lichtbron en het origineel geplaatst. DPM-4
is een in de fabriek voorbelichte film die in gedempt
daglicht kan worden verwerkt. Het in de fabriek aan
gebrachte latente beeld wordt door de invloed van het
gele licht vernietigd. Aan bestaande grijze lijnen kan
extra zwarting worden toegevoegd. De film werd ont-
wikkeld in de Du Pont 24L Processor die voorzien
was van een lith ontwikkelaar
De lange belichtingstijd en de hoge lichtintensiteit
nodig voor de belichting van dit type direkt positief
film, kan als een nadeel worden beschouwd.
Klimsch Variomat; J. S. Beer
Het doel van de demonstratie was de toepassings-
mogelijkheden van de Klimsch Variomat te laten zien.
De volgende werkwijze werd toegepast om het ver-
schil in lijndikte zonder en met verdikking aan te
tonen.
Het negatief van het voor deze demonstratie gebruikte
lijnenbeeld werd in doorlicht verlicht en de camera
met Variomat ingesteld op 100%. Eerst werd een op-
name met stilstaande Variomat gemaakt. Als resul-
taat werd een positief verkregen waarvan de lijndikte
gelijk was aan die van het als origineel gebruikte
negatief.
Voor de tweede opname werd tuimelschrijf A30 in
kombinatie met de voor het objektief elektrisch aan-
gedreven, roterende, planparallelle glasplaat met
een dikte van 7 mm gebruikt.
De aangepaste belichtingsduur was ongeveer zes keer
de normale belichtingstijd. Het resultaat was een
positief met gelijkmatig verdikte lijnen. Om het ver-
schil in lijndikte te beoordelen, werden de twee posi-
tieven op een lichttafel naast elkaar geplaatst.
Andere kombinaties van tuimelschijf en glasplaat zijn
mogelijk, waardoor telkens bij nauwkeurige belich
ting, alle lijnen met een bepaalde lijndikte worden
verbreed. Bij het lijnverdunnen werd dezelfde werk
wijze toegepast. Als origineel werd een film positief
gebruikt, waardoor een negatief met dünnere lijnen
werd verkregen. Als men lijnen wil verdünnen moet
men er op letten dat de lijnen van het origineel over
de gehele lengte, van gelijke breedte zijn, zoals dat
bij een goed gegraveerd beeld het geval is.
Cromalin kleurproef; H.Weinreich
Tijdens de studiedag was het maken van een kleur
proef 66n van de oefeningen. Om fouten en kleine
gebreken in de oplagedruk te voorkomen, is het ma
ken van een kleurproef noodzakelijk. Op de studiedag
is gewerkt met het Cromalin kleurproefsysteem van
Du Pont. Hierbij worden alle deelfilms op 6en vel
materiaal weergegeven, elk in een kleur die de te
drukken kleur zo veel mogelijk benaderd.
Met de Laminator wordt een lichtgevoelige fotopoly-
meerlaag met mylar beschermfolie op het basisvel
aangebracht. Het in register gebrachte onleesbare
film positief wordt kort belicht in een vacuumraam
met een 3000W metaal halogeen lamp. Na het ver-
wijderen van de mylar beschermfolie wordt op de
Toning Console een gekleurde poeder, de toner, over
het vel verdeeld. Deze toner hecht aan de niet door
het licht geharde fotopolymeerdelen. Na het verwij-
deren van de overtollige toner, kan het vel opnieuw
gelamineerd, belicht, enz. worden, totdat alle kl eu
ren zijn aangebracht. Als bescherming wordt nu een
fotopolymeerlaag aangebracht, die zonder origineel
op het vacuumraam ongeveer het zesvoudige van de
normale belichtingstijd belicht wordt. Na het ver-
wijderen van de mylar beschermfolie is de kleurproef
gereed voor gebruik.
Zeefdrukken; H.A.W. Schölten
De demonstratie bestond uit een summiere uitleg van
het drukproces gevolgd door een praktische oefening
in het drukken van de tweede kleur van een kaartbeeld.
Er werd gedrukt op een zeefdrukhandtafel die was
voorzien van een rakelautomaat en een micro-instel-
baar drukblad met vacuuminrichting om het te bedruk-
ken materiaal nauwkeurig in positie te houden.
Op de voor deze demonstratie gebruikte zeef was het
beeld volgens de indirekte methode aangebracht. Het
met Ulanoprexfilm vervaardigde lijnrasterbeeld was
op een type 140T polyester gaas, met 140 draden per
cm, aangebracht. Gedrukt werd met een speciaal voor
de kartografie ontwikkelde drukinkt van de firma
Marabu. Voor de inktverdeling op het gaas en de over-
dracht van de drukinkt naar het papier werden Vul-
kollan rakelstrips gebruikt. Omdat bij het drukken in
zeefdruk een grote hoeveelheid inkt op het papier
wordt overgedragen, moeten de bedrukte Vellen in
een droogrek, los van elkaar gedroogd worden.
Hopelijk heeft men in de körte beschikbare tijd toch
een idee gekregen van de mogelijkheden die dit voor
de kartografie vrij jonge drukproces in zieh heeft.
Beeld op zeefdrukr a am D.Venema
Hierbij werd gebruik gemaakt van de indirekte methode.
Allereerst moest het op het raam gespannen gaas
24
1979. V. 1
