kunnen worden. Gelukkig is voor
verscheidene medewerkers whl van-
uit bepaalde punten van de tekst
uitdrukkelijk naar foto's en kaart-
fragmenten verwezen.
Als eerste inleiding tot de geogra-
fische problematiek van ons land
voor een in hoofdzaak niet-geschoold
publiek lijkt mij het boek zö waarde-
vol dat m.i. alles moet worden ge-
daan om de inzichtgevende functie
ervan zo optimaal mogelijk te ma-
ken. Bij een körnende herdruk, die
het boek in hoge mate verdient.
Kaartfragmenten in kleurendruk zul-
len voorlopig wel moeilijk haalbaar
blijken, de beide andere suggesties
zouden echter met betrekkelijk
weinig moeite en kosten verwezen-
lijkt kunnen worden.
AI met al ligt hier echter een reeds
in zijn eerste editie voortreffelijk
werk voor ons, van een in ons land
nog niet eerder beproefde conceptie
en een hoge didactische waarde,
bovendien tegen een zeer betaalbare
prijs. Redactie, medewerkers, uit-
gever en niet in het minst de initia-
tiefnemer, het Kon.Ned. Aardrijks-
kundig Genootschap verdienen lof
voor deze atlas.
A.H. Sijmons.
DE GROTE TIMES WERELDATLAS
Uitgave van Kluwer Algemene
Boeken B. V. Wageningen 1978.
Formaat 45 x 30 cm. 502 pp.
waarvan 244 pp. kaarten, 218 pp.
register met 200. 000 namen, 40
pp. inleidend encyclopedisch deel
met voorwoord van prof. dr. W. H.
Heinemeyer. Kartografie van
Bartholomew uit Edinburgh.
ISBN 90 6117 007 9. Prijs f 229,50.
The Times Atlas of the World.
Deze atlas, waar het hier bespro-
ken werk de Nederlandstalige editie
van is, geldt op het ogenblik als de
beste referentie- of handatlas die
men voor een bedrag van beneden
f 250,00 kan aanschaffen. Voor op
de specifieke eigenschappen van de
Nederlandse editie in te gaan zullen
we eerst aangeven waarom die roep
ons inziens gerechtvaardigd is.
Er is in de Times atlas sprake van
duidelijke kaarten, met hoogtetinten
die licht gehouden zijn en zonder
schaduwering die eventueel de lees-
baarheid van de namen zou kunnen
bemoeilijken. Het royale formaat
Staat een goed overzicht toe, ook
op grotere schalen. De kaarten zijn
goed geactualiseerd en goed via
het register ontsloten. Praktisch
het gehele landgebied van de aarde
is afgebeeld op een schaal
1 5. 000. 000 of groter (de enige
uitzondering vormen een deel
van arctisch Canada en Groenland);
Zuid-Canada, de Verenigde Staten,
Europa, het Nabije Oosten en Ja
pan, Nieuw Zeeland, Zuid-Afrika
en Kenya op de schaal
1 25. 000. 000, en West-Europa
op de schaal 1 1.000.000. Daar-
naast vindt men een zestigtal
stadsplattegronden van wereld-
steden, meest op een schaal van
1 250.000 of groter en een groot
aantal inzetkaarten van eilanden
midden in de oceanen.
De Times atlas geeft, vergeleken
met andere grote wereldatlassen,
vooral veel aandacht aan de weer-
gave der verbindingen, en aan
karakteristieken van het land-
oppervlak (bedekt met ijs, lava,
zout, woestijn, kwelder, moeras,
mangrove). Het grote aantal
nederzettingen dat op de kaarten
staat is niet naar inwonertal ge-
differentieerd, althans niet op
een voor de gebruiker toeganke-
lijke manier. Er worden aan de
hand van verschillende letter
typen en -groottes wel een zestal
klassen van plaatsen onderschei-
den, maar er wordt niet duidelijk
gemaakt waar de grenzen liggen.
Het achterhouden van de beteke-
nis van deze klasse-indeling is
een bekend middel van atlas-
producenten om de kaarten niet
steeds aan te hoeven passen aan
nieuwe gegevens over de inwoner-
tallen.
De Times atlas maakt een ver-
anderingsproces door, en dat is
met name te zien aan de belette-
ring en de hoogteweergave. Het
met de hand aangebrachte schritt
wordt door fotozetschrift ver-
vangen - dat is op een aantal
kaarten geheel of gedeeltelijk ge-
beurd - en daarnaast is men bezig
van de "imperial measures" over
te gaan op het metrieke stelsel.
Nog slechts enkele kaarten hebben
hoogtelijnen en hoogtecijfers die
alleen op feet gebaseerd zijn
(Nieuw-Zeeland, Zuid-Afrika
en Canada). De hoogtekleuren zijn
niet helemaal consistent gebruikt.
Nu eens wordt het gebied boven
de 2. 000 meter met een grijze
tint aangegeven, dan weer is het
pas het gebied boven de 3. 000 of
4.000 meter. De kwaliteit van de
lijnen is niet altijd goed. Voor zo-
wel handgetekend schritt als kust-
lijnen en rivieren is er sprake van
een wat rafelig karakter. Het is
mogelijk dat slijtage door het grote
aantal edities daar debet aan is.
De laatste editie (1977) is een her-
ziene versie van de vijfde druk
(1975). Het overzicht van de afzon-
derlijke kaartbladen en de goede
leesbaarheid heeft hier echter niet
veel onder te lijden.
Dat het kaartmateriaal up to date is,
is reeds vermeld. Vergelijking met
recente bladen van de Internationale
Wereldkaart op de school 1 1 mil-
joen of met de Karta Mira op de
schaal 1 2.500.000 toont dat dui
delijk aan. Alleen nieuwe gegevens
uit na 1975 in de laatste Serie uit-
gekomen kaartmateriaal zijn nog
niet verwerkt. Bij vergelijking met
bladen van de Sovjetunie van de
Karta Mira uit 1976 werden op de
kaarten van de Kaukasus en de
Zwarte Zee aanzienlijke verschillen
in de loop van hoogte- en diepte-
lijnen geconstateerd. Maar dit
voorbeeld Staat alleen.
De Grote Times Wereldatlas
De Nederlandse bewerking van de
atlas doet eigenlijk niet veel meer
dan de inleiding, het encyclope-
dische deel, van de Engelse editie
te vertalen. De atlas is verder
nauwelijks aangepast aan de eisen
van een Nederlandstalig publiek.
De op Angelsaksische lezers afge-
stemde belettering, register en
kaartuitsneden zijn in essentie on-
veranderd gebleven. Waar de prijs
van de Nederlandstalige uitgave
f 80, 00 hoger is dan die van de
Engelse is dit niet helemaal te be-
grijpen.
Men kan stellen dat deze kritiek
onredelijk is omdat het wellicht
niet meer doenlijk is of financieel
haalbaar om een aan de eisen van
de Nederlandstalige gebruiker aan-
gepaste handatlas te brengen. Dat
kan zijn, maar dan had althans in
de reclame voor de uitgave van
Kluwer niet de indruk gevestigd
moeten worden dat het om een ver-
nederlandste uitgave gaat.
Kaartuitsneden
Ter ondersteuning van de kritiek
het volgende: De keuze van de op
grotere schalen afgebeelde gebieden
is vooral Engels: Kenya, Ceylon,
Malakka, Nieuw Zeeland - en de
enige aanpassing van het kaart
materiaal aan een Nederlands
1979. V. 1
29
