Kaarten bij ruilverkavelingsrapporten
W. J. M. Hoogendoorn
Verslag van een orienterend empirisch onderzoek naar de bruikbaarheid van kaarten als communicatiemiddel.
Voo rwoo rd
Onderzoek betreffende de waarneming van kaarten
heeft zieh vooral toegespitst op het afleiden van
grootheden en intensiteiten van gei'soleerde Symbolen.
Dit fundamentele onderzoek is slechts bruikbaar voor
het voorspellen van reacties van kaartgebruikers op
kaarten waarin de Symbolen en Signaturen elkaars
werking beihvloeden en waarbij allerlei bij körnende
details het communicatieproces bevorderen of hinde
ren.
Omdat het tot nu toe niet gelukt is relaties te leggen
tussen de psychofysische studies en het kaartgebruik
in de praktijk rieht het onderzoek zieh nu op reeele
kaartsituaties, waarbij a) de appreciaties van gebrui-
kers voor de uitvoering van de kaart en b) hun pres-
taties op het gebied van het ontlenen van informatie
aan de kaart worden nagegaan; zo zijn enige engelse
studies bekend over kaarten voor straaljagerpiloten.
Vanuit deze optiek is ook het hier beschreven empi
risch orienterend onderzoek opgezet waarbij niet de
wetenschappelijke verklaring van de resultaten voor-
op stond, maar gezocht werd naar de meest zinvolle
wijze om - met de aanwezige technische hulpmiddelen
en tegen redelijke produktietijd en kosten - een ge-
geven plan aan een gegeven groep van belanghebbenden
te presenteren met behulp van een of meer kaarten.
Inleiding
Landinrichting strekt tot inrichting van het landelijk
gebied overeenkomstig de funeties die aan zodanig
gebied zijn gegeven en in het kader van de ruimtelijke
ordening. In de Interimnota landinrichtingswet, uit-
gebracht in het kader van de voorbereiding van de
gelijknamige wet, worden verschillende vormen van
landinrichting aangekondigd. Thans is de op grond van
de Ruilverkavelingswet 1954 plaatsvindende ruilver-
kaveling de enige vorm van landinrichting waarin in
principe ter behartiging van de belangen van land-,
tuin-, bosbouw of veehouderij in onderlinge samen
hang, projectsgewijs, maatregelen en voorzieningen
voor de verbetering van de inrichting van het lande
lijk gebied worden getroffen. Deze maatregelen en
voorzieningen hebben betrekking op de waterbeheer-
sing, de ontsluiting, de verkaveling en op andere
inrichtingsfactoren die voor de grondeigenaren en
grondgebruikers van grote betekenis zijn voor hun
woon- en werkomstandigheden. Voorts kunnen in
het kader van de ruilverkavelingen onder meer natuur-
gebieden worden veilig gesteld, natuur- en landschaps-
bouw plaatsvinden en soms kan de openluchtrecreatie
worden bevorderd.
Een ruilverkaveling verloopt als volgt: Een aanvraag
tot ruilverkaveling wordt ingediend bij de daarvoor
aangewezen instanties. De aanvraag wordt doorgaans
door een gemeente, waterschap of landbouworganisatie
ingediend en omvat een gebied in grootte varierend
van 20 tot 150 km2. Wanneer besloten wordt dat de
voorbereiding ter hand kan worden genomen begint de
planvoorbereiding met uitvoerige inventarisaties van
de bestaande hoogteligging, bodemopbouw, begroeii'ng,
ontsluiting, waterbeheersing, verkaveling, bedrijfs-
struktuur, e.d. Op grond van deze inventarisaties
wordt afgeleid welke de knelpunten zijn; tevens wor
den naar aanleiding van de inventarisatie een of meer
plannen ontworpen die met redelijke kosten in een
goede inrichting voor agrarisch gebruik kunnen resul-
teren zonder dat daarbij de overige belangen (m.n.
van natuur en landschap) onnodig worden geschaad.
Zodra de plannen (incl. eventuele alternatieve versies)
een tastbare vorm hebben gekregen worden ze aan
iedere betrokkene in het gebied toegezonden met het
verzoek zijn mening hierover kenbaar te maken.
Naar aanleiding van de gemaakte opmerkingen wordt
het plan zonodig aangepast of wordt een van de alter-
natieven gekozen; na een laatste ter visie legging wordt
over het plan gestemd; tot dat moment heeft de voor
bereiding gemiddeld 7 jaar in beslag genomen. Wan
neer de meerderheid van de grondeigenaren en grond
gebruikers v66r uitvoering stemt kan begonnen worden
met de werken die tot en met de laatste juridische
afwikkeling 10 - 15 jaar duren. De lengte van deze
Periode hangt af van de ingrijpendheid van het plan
en de grootte van het gebied.
De kosten van de uitvoering worden voor een belangrijk
deel gedragen door de overheid, de belanghebbenden
betalen hun aandeel (berekend op basis van het nut dat
ze van de ruilverkaveling hebben) door middel van een
'ruilverkavelingsrente' van 6% gedurende 26 jaar.
Thans is ca 5.000 km2 in uitvoering en ca. 4.000 km^
in voorbereiding. Er is voorts voor 6.500 km2 ruil
verkaveling aangevraagd, zodat van de totale opper-
vlakte cultuurgrond in Nederland van 24.500 km2 een
groot deel er bij is betrokken.
Tijdens de hele procedure wordt veel gebruik gemaakt
van kaarten. Zowel tijdens de voorbereiding als in de
uitvoeringsfase betreft dit overwegend kaarten met
een technisch karakter, uitgevoerd op grote schalen,
in kleine oplage en bedoeld voor specialisten en tech-
nici. Over de periode tussen het gereedkomen van de
voorlopige plannen en de stemming, de periode waarin
16
1979. V. 2
