alle Symbolen in zwart uit te voeren, zodat zij per
taal op de juiste plaats tussen de tekst aangebracht
konden worden.
Nu enige opmerkingen over de keuze van de Symbolen.
Getracht is, waar mogelijk Symbolen te kiezen die al
bij de kaartgebruiker bekend zijn. In dat geval zou
de ingeburgerde omschrijving van zulke Symbolen
zondermeer van toepassing moeten zijn. Bij de Sym
bolen als parkeergelegenheid, uitzichtpunt, wandel-
gelegenheid en benzinestation gaf het geen problemen,
doch een symbool voor zwembad was niet bruikbaar,
daar het bij sommige punten alleen gaat om een
"mogelijkheid tot zwemmen". Zodoende is een Serie
Symbolen ontworpen die hier en daar afwijken van de
gebruikelijke Symbolen, doch direkt voor de kaart
gebruiker herkenbaar zijn.
Typografie
Als laatste onderdeel van de ontwerp- en redaktionele
fase nog een körte opmerking over de teksten, te
onderscheiden in de kaarttekst en de beschrijvende
tekst. Voor de lopende tekst in de beschrijvingen is
gekozen voor de Times, daar deze "krantenletter" zieh
het meest hiervoor leent en minder vermoeiend is dan
een schreefloze letter.
In de kaart is het lettertype Helvetica gebruikt,
(mager, cursiefhalfvet) en voor het smalle Schrift
het meest met Helvetica overeenkomende New Gothic.
Voor de namen van wateren is blauw cursief schrift
toegepast, kapitalen voor de hoofdwateren, en onder-
kastletters voor de overige, met een corps-grootte
in verhouding tot de grootte of belangrijkheid.
De industrieen zijn in klein cursief schrift (zwart)
beschreven. De straatnamen zijn in smal schrift gezet
zodat zij geen al te grote lengte innemen.
Bij de plaatsnamen zijn de gemeentenamen in kapitalen,
de overige plaatsnamen in onderkast schrift. Streek
namen zijn gespatieerd. Bijzondere aanduidingen, zo-
als richtingborden, afslagen, wegnummeringen, brug-
gen en tunnels en lettercoderingen staan in halfvet
schrift.
De vervaardiging van de kaart
Daar de produktiemethode van de achterzijde gelijk is
aan die van de voorzijde, zal alleen de voorzijde be-
handeld worden.
Op een standvel is vooraf de lay-out van pagina-inde-
ling, kaartbeeld, tekstkolommen, frontpagina en
legenda, alsmede de belijning van kleurstrips, pas-
kruizen en snij- of vouwlijnen uitgezet. Daarop is een
samenstelling van het tot de vereiste schaal verkleinde
kaartbeeld gemonteerd. Deze montage is overgebracht
op een graveerfilm, waarin vervolgens al het lijnwerk
gegraveerd is, inclusief de lijnen nodig voor de strip-
maskers, zoals de omlijning van de tekstblokken,
maar ook de belijning in de frontpagina. De verdeling
van de legenda en de ruiten zijn aan de hand van een
model en specificaties getekend. Het kaartbeeld is
gegraveerd aan de hand van een lijst van normen en
specificaties, waarbij de generalisatie rechtstreeks
door de tekenaar is uitgevoerd op het gidsbeeld. Het
totale gegraveerde beeld werd gebruikt om strip-
maskers te etsen, terwijl via duplikaatfilms de lijn-
negatieven voor blauw, rood en zwart verkregen zijn.
Door de originele lijngravure niet voor de produktie
van de eindfilms te gebruiken werd een contourloze
ondergrond verkregen, (mits men de blauwe en rode
contouren niet meerekent).
Voor elk vlakelement is een apart stripmasker ver-
vaardigd, zodat elk onderwerp los van ieder ander
onderwerp in elke kleurkombinatie gebracht kan wor
den, zonder op de maskers te behoeven in te grijpen.
De teksten, nummers, Symbolen en de foto zijn op
bekende wijze op een montagefilm als overlay aange
bracht en via 2 negatieven gesplitst voor blauw en
zwart.
Uit dit alles resulteerde een reeks van negatiefbeelden
waarvan de kleur- en korrektieproeven gemaakt wer
den. Na een weinig korrektiewerk zijn 4 spiegelbeel-
dige eindnegatieven op bright-light-duplicating film
gemaakt. Voor de beide andere talen werden voor de
tekstkolommen aparte montages gemaakt en daarvan
negatieven. Door afdekken van de Nederlandse tekst
kolommen op het betreffende negatief, konden ook de
eindfilms in zwart per taal vervaardigd worden.
De produktietijd, inclusief ontwerp, bedroeg ca 3
maanden, de oplage is 10.000 ex. Nederlands, 3.000
ex. Engels en 2.000 ex. Duits; de kaart is gedrukt op
100 gr. halfmatm.c. papier. Voor overige informatie
raadplege men de colophon op de kaart.
Tot slot wil ik u gaarne opwekken de Rotterdamse
Havenroute - met behulp van deze kaart met beschrij-
ving - zelf te berijden. Het is de moeite waard!
Naschrift
De Rotterdamse Havenroute werd op initiatief en voor
rekening van het Havenbedrijf der gemeente Rotterdam
in samenwerking met de ANWB, die de bewegwijzering
verzorgde, in 1968 opengesteld.
De route biedt de belangstellende tourist uit binnen-
en buitenland de mogelijkheid om kennis te nemen van
het gehele havengebeuren en de bouw van grote kunst-
werken in dat gebied.
Het is duidelijk, dat deze route een geheel ander karak-
ter heeft dan de tientallen andere toeristische routes,
die de ANWB door het gehele land heeft uitgestippeld.
De nadruk ligt niet zozeer op mooie plekjes in de
natuur en bezienswaardigheden, maar eerder op de
uitgestrekte havengebieden, waar het bruist van akti-
viteit en op de indrukwekkende industriekomplezen.
Bij de samenstelling van de beschrijvende folder van
de Rotterdamse Havenroute is de voorgaande jaren
reeds uitgegaan van bestaand kaartmateriaal met een
opdruk van de route en op het beschikbare blanco papier-
gedeelte de beschrijvende tekst. Beide leidden echter
een wat apart leven.
Een nieuw uitgestippelde havenroute, waarin van een
hoofdroute met een aantal aantrekkelijke zij routes is
uitgegaan, bood de gelegenheid tot een nauw samen-
spel tussenspel tussen de" samensteller van de route,
de schrijver van de tekst en de ontwerper van de
havenkaart.
Op deze wijze kon een op de route en op de tekst afge-
stemde kaart ontwikkeld worden. In de tekst kon daar-
door op een eenvoudige en duidelijke manier op de
kaart aangesloten worden.
Zie vervolg op blz. 39
1979. V. 2
35
