van de lichtere ondergrond. Achteraf blijkt dat een
andere kleur een beter contrast had opgeleverd.
Kaart 7 - Migratie binnen Zuidoost-Utrecht
Op deze kaart knnt u zien hoe de bevolking van het
studiegebied in de periode 1960-1977 binnen het ge-
bied zelf verhuisde. Dat is weer op twee manieren uit-
gebeeld. In de eerste plaats door middel van de figu-
ratieve Symbolen die, afhankelijk van de kleur, aan-
geven of er sprake is van een vestigings- of een ver-
trekoverschot ten opzichte van de rest van Zuidoost-
Utrecht. Daarnaast karakteriseren de vlaktinten de
herkomst en bestemming van de migranten. Daartoe
is het gebied in een aantal zones opgedeeld met min
of meer homogene kenmerken ten opzichte van de
beroepsbevolking en forensisme: onderscheiden wor
den het Zuidwestelijk Gebied (met de vijf vnl. agra
rische gemeenten Bunnik, Houten, Cothen, Langbroek
en Wijk bij Duurstede)de Centrale Heuvelrug (met
Zeist, Doorn en Driebergen-Rijssenburg) en de
Oostelijke Heuvelrug (Maarn, Leersum en Amerongen).
Aan de hand van een matrixlegenda (waarbij een aan
tal kenmerken horizontaal en verticaal uitgezet wor
den) is elke gemeente vervolgens gekarakteriseerd
naar voornaamste herkomst- en bestemmingsgebie-
den van zijn migranten. Zo betekent de grasgroene
kleur van de drie oostelijke gemeenten op de kaart
dat het aantal migranten naar of vanuit het zuidwes
telijk gebied hier te verwaarlozen is. De gele kleur
van de drie centrale heuvelruggemeenten geeft aan dat
hun positie ook ten opzichte van de migratie binnen
Zuidoost-Utrecht centraal is: ze ontvangen migranten
uit, en raken andere kwijt aan alle delen van Zuidoost-
Utrecht. De gemeente Langbroek ontvangt migranten
uit het zuidwestelijk gebied en de centrale Heuvelrug
en Staat migranten af aan de centrale en oostelijke
Heuvelrug, etc. Zo is elke gemeente naar de her
komst en bestemming van zijn migranten gekarakte
riseerd. Degenen die willen nagaan hoeveel mensen
precies in de verslagperiode vanuit een gemeente
naar elke andere gemeente in Zuidoost-Utrecht ver-
huisd zijn, of andersom, kunnen dat nagaan
in de begeleidende tekst van het tweede atlasdeel.
Kaart 9 - Dominante bouwperiode van woningen
Een aantal uitkomsten van de Volkstelling annex wo-
ningtelling 1971 zijn ook beschikbaar per vak van
500 x 500 meter van het vierkantennet dat het CBS
over Nederland gelegd heeft. Dat geldt onder andere
voor gegevens over de ouderdom van woningen: per
kaartvierkant is er informatie beschikbaar over het
aantal woningen dat vc5<5r 1906, tussen 1906 en 1945,
tussen 1945 en 1960 en tussen 1960 en 1970 gebouwd
is. Deze informatie is in kaart 9 uitgebeeld.
Ieder gekleurd vakje op de kaart geeft aan dat er hier
in tenminste ddn van de vier onderscheiden perioden
tenminste tien woningen zijn gebouwd. De periode met
de meeste nieuwe woningen werd als de dominante
bouwperiode aangegeven.
Door de abstrahierende werking van het vierkantennet
dreigt elke band met de topografie verloren te gaan.
Ten behoeve van de oridntatie zijn daarom de ge-
meentegrenzen en plaatsnamen toegevoegd. De vakken
waar de oudste woningen overheersen zijn het donker-
ste gekleurd; moderne woningen kleuren lichter. De
lijnen van het vierkantennet zijn niet doorgetrokken
waar ze niet ook als grenslijn tussen twee kleurvlak-
ken fungeren. Dat maakt het kaartbeeld iets overzich-
telijker. Aan de andere kant zou de kaartlezer nu bij
enkele plaatsen zoals Werkhoven, Cothen of Odijk
kunnen denken dat het om staafdiagrammen gaat, het-
geen beslist niet het geval is.
De vö(5r 1906 al bestaande dorpskernen zijn op de kaart
duidelijk aan de hand van de donkerste tinten te herken
nen. Tussen 1906 en 1945 is er vooral in Zeist, Drie-
bergen en Doorn een groot oppervlak bebouwd. Tussen
1945 en 1960 is het bebouwde gebied niet veel uitge-
breid; na 1960 is er echter weer sprake van een
stroomversnelling: Zeist, Bunnik, Odijk, Maarn,
Leersum, Amerongen en Wijk bij Duurstede. De
nieuwste uitbreidingen van Zeist en Houten, welke
van na 1970 dateren staan nog niet op de kaart aan
gegeven.
Kaart 10 - Bevolking 65 jaar en ouder
Van de vier gepresenteerde kaarten is dit de meest
traditionele. Er is hier geen sprake van een verteken-
de ondergrond, een ingewikkelde matrixlegenda of
van abstracte grenzen. Op gemeentebasis is hier het
aandeel van de bevolking van 65 jaar en ouder aan de
totale bevolking weergegeven. Door middel van de
proportionele cirkels die de locatie en capaciteit van
de speciaal voor deze leeftijdscategorie opgezette
huisvestingsmogelijkheden aangeven, wordt getracht
de oververtegenwoordiging van de genoemde leeftijds
categorie in de strook van Zeist naar Leersum te ver
klaren. Het landelijk gemiddelde is een percentage
van 10,9 In deze strook ligt het aandeel van de
bejaarden tussen de 12,5 en 15 wat ongetwijfeld
verband houdt met het ruime aanbod aan huisvestings
mogelijkheden. Het is jammer dat, net zoals bij kaart
6de figuratieve Symbolen onvoldoende contrasteren
met de ondergrond, met name met de tint voor de
hoogste percentages.
Randinfo rmatie
Omdat de vier kaarten zowel apart in de atlas als ge-
zamenlijk als kaartbijlage zouden voorkomen is de
randinformatie op beide afgestemd. Het blad als ge-
heel heeft een titel gekregen (het heeft moeite genoeg
gekost om de vier thema's onder ddn titel te vangen)
dn de kaarten hebben elk afzonderlijk een titel.
Uitgever, auteurs en drukker staan vermeld. De druk-
ker treft zeker geen blaam vanwege de lichte moird;
het is aan hem te danken dat dit effect practisch ver-
doezeld is.
De projecten van het College Thematische Kartografie
aan de Rijksuniversiteit te Utrecht zijn tot nu toe ge-
kenmerkt door het experimenteren met nieuwe metho-
den van weergave. In dat kader passen de vertekende
ondergrond van kaart 6de matrixlegenda van kaart
7 en de vierkantennetkaart 9 helemaal. Onafhankelijk
van dit College nemen de kartografie-studenten in
Utrecht deel aan het project van de vervaardiging van
een atlas van Zuidoost-Utrecht. Dit project heeft als
uitgangspunt het uitbeelden van voor de bewoners van
dit gebied relevant geachte informatie. Toevallig is nu
op bovengenoemd College een aantal kaarten voor de
32
