De nu bestaande bestanden (of data
banken) en hulpbestanden
plotter (tekenmachine) bedienden. Het programma
CALFORM (van Harvard University) en het programma
KAART (van het Geografisch Instituut der R. U. Utrecht)
zijn daar voorbeelden van. Toch bleef men met een
probleem zitten. Dat is"Hoe kan ik nu snel ödn
kaart maken van dat en dat onderzoeksgebied voor
mijn zeer kleine onderzoekje". Het digitaliseren van
de coördinaten kost vaak te veel tijd voor de onder-
zoeker. Hij moet handleidingen doorbladeren, moet
zieh verdiepen in de werking van eenmalig te gebrui-
ken machines en dergelijke. Dat schrikt natuurlijk af.
In samenwerking met de Rijksplanologische Dienst te
Zwolle (via het project Ruimtelijk Demografische As-
pecten van Planprocessen) is op het Geografisch Insti
tuut te Utrecht het een en ander aan programmatuur
en databanken ontwikkeld, met het doel deze eenmalige
gebruikers te helpen.
Ook in andere landen wordt programmatuur ontwikkeld
ter bevrediging van de behoeften op dit gebied. De
Universiteit Karlsruhe heeft het programma THEGIT
ontwikkeld, in Edinburg is het programma GIMMS
ontwikkeld en in de USA wordt zowel in Californie
door Peter Wood als door de Harvard University in
Massachusetts een interaktief systeem ontwikkeld.
Ook in Canada (Universiteit van Ottawa) wordt hard
aan automatiseringsprojecten gewerkt.
In dit kader willen we verder alleen de ontwikkelingen
aan de Rijksuniversiteit te Utrecht bespreken.
Deze ontwikkelingen liggen voornamelijk op het vlak
van invoer van coördinaten uit een databank bestand
met coördinaten) op voor de gebruiker eenvoudige
wijze. Het einddoel is een publiceerbare kaart.
Het databank-systeem van de R.U.U.
De voorwaarden waaraan het systeem moest voldoen
worden hieronder aangegeven (met zo nodig een ver
klar ing).
1. De databank moet zonder Problemen door een leek
te raadplegen zijn. Wanneer aan deze eis niet vol-
daan wordt, zal het systeem niet worden gebruikt
en dus nutteloos zijn.
2. Een met het systeem opgebouwde databank moet
aanvulbaar zijn. In de praktijk betekent dit, dat
een basiskaart van 1979 die gedigitaliseerd is,
een bestand databank) moet opleveren, dat met
de nodige aanvullingen ook in 1980 en andere jaren
dienst kan doen.
3. Hiermee samenhangend moeten alle jaartallen van
een kaart die in een databank aanwezig zijn, door
eenvoudig het jaartal aan te geven, oproepbaar
zijn.
4. De "output" van het systeem moet aansluiten op
bestaande programmatuur om de uiteindelijke
kaart te tekenen.
Koppelingen naar programmatuur van "buiten"
moeten mogelijk en eenvoudig zijn.
5. Er moet zo weinig mogelijk beslag worden gelegd
op de resources van de Computer. Dat betekent dat
enerzijds de bestanden zo klein mogelijk moeten
worden gehouden, anderzijds dat de benodigde tijd
en geheugenruimte ook zo gering mogelijk zijn.
Deze eis is overigens ondergeschikt aan alle voor-
gaanden.
Het behoeft geen betoog dat deze eisen (er is nog niet
gesproken Over mogelijkhedenveel van de program
matuur vragen. De in alle eenvoud gestelde tweede
eis vergt bovendien veel van de opbouwer c. q. onder-
houder van de databank(en). Alle noodzakelijke infor-
matie moet er dan toch maar (herkenbaar terug-
vindbaar) inzitten
Bij het opzetten van de programmatuur is geen gebruik
gemaakt van wereldschokkende nouveautd's. De moge
lijkheden die de Computer ca. 10 jaar geleden al bood
zijn nu eindelijk ook op dit terrein gebruikt.
De nadelen van deze gebruiksvriendelijke opbouw van
de databank liggen vooral op het vlak van de arbeids-
intensieve opbouw en ver ander ing ervan.
De mogelijkheden die het systeem biedt zijn voorlopig
(in feite wordt hier de eerste eis uitgesplitst) de vol-
gende:
1. Het (door eenvoudige sleutelwoorden) oproepen van
alle coördinaten van een bepaald jaar.
2. Het selekteren van bepaalde gebieden van een
bepaald jaar.
3. Het aggregeren van bepaalde gebieden van een
bepaald jaar.
4. Kombinaties van 2. en 3.
Voorbeeld 1. Om de omtrekken van een kaart van
Nederland 1979 (op gemeenteniveau) te maken moet
men de volgende regels intypen:
jaar: 1979
gebied: gemeente 1-999$.
Het programma selekteert dan alle gemeentes die in
1979 bestanden (de gemeentenummers van het CBS
lopen tot 999),
In voorbeeld 1 is het resultaat (zonder arcering) te
zien.
Zo rooskleurig als in het voorbeeld wordt veronder-
steld is de situatie echter nog niet. Het systeem be
Staat uit 3 losse programma's voor gebruikers, die
achtereenvolgens moeten worden gedraaid.
1. Het programma RELATIE
Dit programma werkt interaktief en in dit program
ma worden door vraag en antwoord de regeltjes als
vermeld bij voorbeeld 1 ingetypt.
2. Het programma KARTIN
Dit programma gebruikt te veel geheugen om inter
aktief te kunnen draaien. Het selekteert dus in de
batch de juiste coördinaten en zet die klaar op een
permanent-file (een hoeveelheid konstant beschik-
bare informatie op schijf).
3. Het programma KAART
Dit programma gebruikt eveneens teveel geheugen,
en tekent (in de batch) van de informatie in de
permanent-file een KAART.
Gezien de situatie op het Academisch Computer Cen
trum Utrecht (ACCU), dat met een Cyber 175 van
Control Data (NOS/BE level 481. 13) werkt, is het
(nog) niet mogelijk om via het programma RELATIE
de daarop volgende twee (KARTIN en KAART) automa
tisch te laten draaien. Het is echter wel de bedoeling
dit zo spoedig mogelijk te verwezenlijken.
Op dit moment beschikt het Geografisch Instituut over
de volgende bestanden:
Mede in opdracht van de RPD zijn de gemeentegrenzen
van Nederland (1979) gedigitaliseerd. Dit bestand is,
8
KT 1980. VI. 2
