hand bediend. Men volgt veelal lijnen op tekeningen,
die zelden op krimpvrij materiaal zijn üitgevoerd.
De gevolgen voor de registratie zijn wel duidelijk:
zowel bij het manueel volgen van lijnen als bij het
volgen van niet maatvaste tekeningen ontstaan on-
nauwkeurigheden, die voor bepaalde pianologische
doeleinden vrij bezwaarlijk zijn. Bovendien gaat dit
werk uitermate traag en is bijgevolg erg duur te
noemen. Het is dan ook moeilijk te begrijpen, dat
men efficiente leestechnieken, die in andere discipli-
nes sinds lang worden toegepast, over het hoofd
schijnt te zien.
Sinds tientallen jaren worden "scanningtechnieken"
toegepast, waarbij men lichtwaarden van kleine opper-
vlakken (pixels) omzet in digitale Signalen, die tot
256 schakeringen kunnen weergeven (14).
Die Signalen worden via computerapparatuur ingele-
zen, eventueel getransformeerd en indien nodig op
een of ander outputmedium weergegeven. Zowel de
geneeskunde, de sterrekunde, de satellietfotografie
als b. v. de celbiologie maakt gebruik van dit optisch
aftasten van dokumenten. Op de geregistreerde gege-
vens kan men overigens diverse rekenoperaties toe-
passen, die bij traditionele verwerking zo omslachtig
zijn dat men ze dan ook zelden of nooit zou uitvoeren
(15).
De problematiek voor het optisch registreren van kar-
tografische dokumenten is in wezen eenvoudiger. De
basisdokumenten met ruimtelijke informaties zoals
kadaster, bodemgebruikskaarten e. d. zijn oorspron-
kelijk vaak in zwart-wit weergegeven op maatvaste
transparanten, die meteen bruikbaar zijn voor
diverse reproduktieprocedös. Het optisch aftasten van
dit soort dokumenten moet snel en precies kunnen ge-
beuren en zelfs het lezen en herkennen van alfanume-
rieke tekens kan technisch nauwelijks Problemen ge-
ven, mits hierover duidelijke afSpraken worden ge-
maakt (16). Zeker is wel dat men enige Software dient
te ontwerpen om de enorme hoeveelheid informatie te
ordenen en te vereenvoudigen, door aaneensluitende
punten via automatische procedures te herkennen als
lijnen of vlakken met hieraan gekoppelde indicatoren-
informaties. Ook die indicatoreninformatles kan men
in een latere fase via grafisch inlezen aanbrengen,
wat sneller en foutlozer moet kunnen verlopen dan bij
de meestal gangbare werkwijzen het geval is (17).
Omdat rechtsgeldige pianologische dokumenten moe-
ten kunnen teruggrijpen op een ondubbelzinnige regis
tratie, zijn kadasterkaarten wellicht de meest be-
trouwbare basisdokumenten, hoewel de nauwkeurig-
heid van andere kaarttypes niet te onderschatten is.
Veel hangt samen met het beoogde doel van de piano
logische dokumenten. Voor structuurschetsen kunnen
wellicht wat minder nauwkeurige onderleggers vol-
doende zijn.
Een andere te verkennen weg is de multispektrale
luchtfotografie op geringe hoogte, gekoppeld aan auto
matische interpretatie.
Experimenten laten vermoeden, dat hier vrij snelle
ontwikkelingen aan de gang zijn (18).
Het OPTIGRAPH-projekt bevindt zieh nog duidelijk in
de verkennende fase, maar het ziet er wel naar uit,
dat enige voortgang geboden is, wil Nederland gelijke
tred houden met ontwikkelingen buiten de landsgren-
zen. Evenmin is het uitgesloten dat een verdere ont-
wikkeling van dit projekt alleen maar op een interna
tionale basis enige kans van slagen heeft. Ook dit
aspekt wordt momenteel onderzocht.
Slotbeschouwingen
Zoals men uit deze tekst kan afleiden, wijken de doel-
stellingen van de "planoloog-kartograaf" enigszins af
van de doel Stellingen in de gangbare kartografie.
Zelfs binnen de pianologische toepassingen zijn de
eisen sterk verschillend naargelang de planfase,
waarin men de te produceren kartografie wil aanwen-
den.
Dient de kartografie als instrument in het leer- en
kommunikatieproces dan liggen accenten op:
- eenvoud van aansturing, m. a. w. een technologisch
gebruiksvriendelijke aanpak;
- snelheid, duidelijkheid en dynamiek in de uitbeel-
ding;
- mogelijkheden tot visuele selekties en layouttests,
als voorloopprocedures voor de produktie van
overwegend "wegwerpkartografie en dito grafiek",
bij uitzondering voor kwalitatief betere kartografie.
Dient de kartografie aan hogere kwaliteiten te voldoen
of gaat het om de eenduidige registratie van enorme
aantallen "basiskaarten", die o. m. als juridische
dokumenten moeten fungeren, dan moet men dringend
snellere registratiemethodes inzetten. Zo niet, dan
is de uitgangssituatie voor de plannen gewijzigd vöör-
dat men het basisdokument ter beschikking heeft. Ook
diverse andere kwantitatieve informaties komen niet
of te traag beschikbaar. Optische en automatisch of
semi-automatisch gedigitaliseerde registraties met
bij behorende programmatuur zouden het aktueel
houden in funktie van een "pianologische permanente
peiling" of "monitoring" van het bodemgebruik
minstens kwalitatief verbeteren, en in ieder geval
versnellen.
De doelstelling is dus niet alleen de snelle registratie
en produktie van betrouwbare kartografische doku
menten, maar ook de kwantitatieve analyse, en indien
gewenst het snel automatisch opsporen en karteren
van ruimten, die aan bepaalde kriteria moeten vol
doen (19).
Een duidelijke doelsituatie is het aanwenden van gete-
kende informatie bij interaktieve partieipatie, waarbij
bestuurders, technici en bestuurden veel aktiever in
het beslissingsproces betrokken raken. Men kan hier-
bij denken aan enige aansluiting bij Systemen als
VIEWDATA en/of TELE TEXT, die men wellicht in
hoge mate aan de lopende ontwikkelingen op politiek-
ruimtelijk vlak kan koppelen.
Voor de planoloog is het probleem, bekeken in deze
kontekst, vermoedelijk niet zozeer de verkenning van
de visuele kommunikatiemogelijkheden zelf, maar wel
de precieze omschrijving en de bepaling van de eisen,
die men aan deze nieuwe partieipatievormen zal moe
ten stellen. Nu reeds dient men zieh op körte termijn
grondig te bezinnen over het effekt van de snel om
zieh heen grijpende verspreiding van diverse terminal
en micro-apparatuur. Zelfs de gewoon gangbare
kleurentelevisie zou wel eens verrassend snel hulp
kunnen bieden bij het vergroten van het inzicht van de
burger in de problematiek van het "ruimtelijk mana-
gement". Planologie wordt dan meer dan ooit te voren
een omlijnde politieke wetenschap, waarbij duidelijke
tekeningen en hanteerbare beeiden veel sterkere in
formatie geven dan "lange verhalen".
KT 1980. VI. 2
19
