gevens erg kostbaar worden. Maar als de kosten van
reiniging en onderhoud erg hoog worden, zal de op
slag van gegevens financieel minder interessant
worden. Het is duidelijk dat er bij de aangeschreven
instituten een groot verschil bestaat tussen de opvat-
tingen Over onderhoud en reiniging van de Systemen.
Toch willen allen de beste en meest goedkope weg
volgen.
Oorzaken van Problemen met
magneetbanden
Volgens de specificaties van de fabrikanten (cf. 3M
Company, 1968) vervagen de magnetische indrukken
op de banden niet met de tijd. De gegevens zijn dus
permanent opgeslagen, tenzij de banden door een
sterk magnetisch veld worden bei'nvloed. De polyes
terband zelf kan wel beschadigd worden door vuil bij
het beschrijven of het aflezen, of door siechte behan-
deling van de magneetband bij het spoelen (Holden,
1977).
Binnen de archiveringskamer moet de magnetische
stroom (flux) minder dan 50 Oersteds zijn. Magneet
banden binnen metalen kästen hebben nooit last van
krachtvelden, die bij gewoon gebruik van elektro-
motoren voorkomen. Volgens Holder (1977) zijn alle
magnetische banden, schijven, credit cards, enz.
ongevoelig voor normaal gebruikte microgolven en
metaaldete ctoren.
Volgens Scotch Tape (3M Company, 1968) zijn mag
neetbanden ongevoelig voor radioactiviteit, totdat de
dosis in de buurt komt van 200 000 maal de hoeveel-
heid die dodelijk is voor 50% van de mensheid. In dat
geval zal niemand nog magneetbanden willen gebrui-
ken!
Voor magneetbanden is brand het grootste risico.
Door brand worden de fysische eigenschappen van het
polyester veranderd. Van goed opgewonden banden is
het risico kleiner dan van los gewonden exemplaren,
omdat de zuurstof dan beter buitengesloten is. De
door de fabrikant geleverde temperatuurgrenzen voor
schade zijn in tabel 1 gegeven.
Tabel 1 Temperatuurgevoeligheid van magneetbanden
Temperatuur
(°C)
Resultaat
125
Vervorming van de steunlaag
160
Zacht worden van zowel steunlaag
als bindmiddel van de magnetische
laag. Enige verkitting van beiendende
windingen
290
Donker en bros worden van steunlaag
en bindmiddel
530
Verkolen
Bron: 3M Company (1968)
Behandeling en opberging van
magneetbanden
De apparatuur moet in goede Staat van onderhoud zijn
en de magneetkoppen, wielen en andere onderdelen
die in contact met de band komen, moeten kraakhelder
zijn. Zij kunnen gereinigd worden met iso-propyl
alcohol. Aanraking van deze onderdelen moet worden
vermedenRoken en eten binnen de Computer- en
archiveringskamers is niet toegestaan, omdat as en
vet zieh op de magneetbanden of de apparatuur kunnen
afzetten.
Als een magneetband beschreven is, moet deze terug-
gespoeld worden onder constante spanning. De mag-
neetbandspoel zelf moet bij de naaf aangepakt worden
en niet bij de flens. Het eind van de band moet gefi-
xeerd worden met een stukje vinyl band (geen plak-
band! en met een stukje kunststof-spons om stof
buiten te sluiten. Dozen zijn beter geschikt voor lang-
durige opberging dan plastic ringen, omdat ze meer
bescherming bieden.
De opbergdozen moeten vertikaal in rekken in metalen
kästen geplaatst worden. De temperatuur en vochtig-
heid van Computer- en archiefruimten moeten tussen
7-32°C en 40-60% blijven.
Onder deze condities blijven de banden vrij van micro-
organismen en gaan ze niet kleven. Dit kleven wordt
ook voorkomen door het jaarlijks reinigen en terug-
spoelen op een speciaal toestel.
Mass Storage Systemen (MSS)
Magneetbanden zijn veilig en goedkoop voor archive-
ring. Maar in vergelijking met de magnetische schijf
hebben ze als belangrijk nadeel de langzame "data
transfer". Mass Storage Systemen (MSS), die juist de
laatste tijd bij grote computercentra in gebruik zijn
gekomen, vertegenwoordigen een vorm van magneet
band, die dit snelheidsprobleem oplost. (RCC, 1979).
MSS werkt met een band van 7 cm breed en 15-25 m
lang in een metalen cylinder. Men kan snel een hele
50 Megabyte op een MSS zetten van precies hetzelfde
formaat. De wijze van opslag bij MSS is dezelfde als
bij de magneetbanden, maar omdat de MSS-banden
kort zijn, vraagt zij veel minder tijd. MSS-banden
zijn meer geschikt voor opslag van enorme hoeveel-
heden gegevens (b. v. alle utiliteitsgegevens van een
grote stad) dan voor gebruik in de thematische karto-
grafie.
Conclu sie
Als men werkt met goed onderhouden en schone appa
ratuur en er binnen de Computer- en opbergruimten
goede controle is op stof, vuil, Schimmel en brandge-
vaar, zijn dure schaduw-archieven niet nodig. Dan is
het voldoende een keer per jaar de banden te reinigen
en terug te spoelen op een speciaal "tape certifier and
cleaner" apparaat.
Naschr ift
De auteur bedankt de volgende instellingen: The
Ordnance Survey of Great Britain; The Canada Land
Data System, Environment Canada; The United States
Department of Agriculture Soil Conservation Service;
en The United States Geological Survey EROS Data
Center voor hun medewerking aan de totstandkoming
van dit artikel.
Zie vervolg op blz. 38
24
KT 1980. VI. 2
