C OMPU TER - ASSISTED
CARTOGRAPHY
ontwikkelingen betrekking hebben.
Daar zijn zeker gegevens voor be-
schikbaar.
Het voorwoord eist m. i. terecht
een duidelijke presentatie op, me-
de verkregen door een groepering
naar onderwerp (die onderwerpen
zouden benoemd kunnen worden)
en een behandeling van detail s in
aparte kleine kaarten. Door de
läge productiekosten voor zo'n li-
centie-uitgave kon de verkoopprijs
ook bescheiden gehouden worden,
waardoor het toch een aantrekke-
lijke aanbieding voor Scholen is.
F. J. Ormeling
Verslagen van de lezingen van het
gelijknamige Seminar, gehouden
van 6-11 november 1978 te Nairobi
door Commission III van de ICA
voor kartografen uit Afrikaanse
ontwikkelingslanden.
Redactie: Ir. L. van Zuylen.
Uitgave: International Cartogra-
phic Association, Enschede 1979,
367 p. ISBN 90 70 310023,
prijs f 43, 60.
Verdeeid in een inleiding en delen
over technische aspecten, data
management en toepassingen,
wordt er hier een makkelijk be-
gaanbaar päd uitgezet door de com-
puterkartografie.
Het niveau van de lezingen is zo
gekozen dat ze voor beginners dui-
delijk en goed te begrijpen zijn.
Het geheel is didactisch leuk opge-
zet, er loopt een duidelijke lijn
doorheen en het is verantwoord ge-
illustreerd.
Met enkele kleine ingrepen zoals
het wegtrimmen van alle welkomst-
woorden, bedankjes en plaatselijke
folklore en enig redactioneel werk,
zou deze bundel snel om te zetten
zijn in een leerboek met de titel
"Inleiding tot de Kartografische
Automatisering". En dat is dan
meteen een compliment voor de
ICA Commissie III die het Seminar
in Nairobi tot een geslaagde aange-
legenheid heeft gemaakt en en
passant het beroepsvocabulaire van
de ICA president heeft uitgebreid
met begrippen als "Task force" en
"Teaching Commando".
AI met al heeft de kartografische
afdeling van het ITC een behoorlijke
productiecapaciteit ontwikkeld
waar ze, naast eigen werk voor on-
derwijs en onderzoek en de dienst -
verlening aan andere afdelingen,
toch ook voor de ICA regelmatig
publicaties kan verzorgen.
Om politieke redenen zijn waar-
schijnlijk de in het Frans voorge-
dragen lezingen tweemaal opgeno-
men - zowel in het Frans als in het
Engels. Voor de lezers gdön Ser
vice en als bewijs van de tweetalig-
heid van dit internationaal genoot-
schap nauwelijks steekhoudend.
De typografie van deze ICA-publi-
caties is niet erg goed. Gezet als
het is met een IBM Composer heeft
de tekst te lijden van störend onge-
lijke tussenafstanden tussen letters.
Een tekort aan typografische varia-
tiemogelijkheden leidt tot een onvol-
doende overzicht - met name in de
Inhoudsopgave waar de duidelijke
geleding in Inleiding - Technolo
gie - Data Management en Toepas
singen niet tot zijn recht komt.
Een voordeel van het gebruik van
de IBM Composer is natuurlijk
wel de läge productiekosten waar
door weer een bredere versprei-
ding van het werk mogelijk werd,
o. a. aan de K. T. -redactie. De
illustraties zijn wöl goed overge-
komen.
Van de 20 eigenlijke lezingen wil
ik van de sectie Technologie hier
speciaal die van Johannsen en
Gottschalk noemen, over resp. het
digitaliseren en editen en het auto
matisch verwerken van kartogra
fische gegevens. Bij Data manage
ment zijn de artikelen over het op-
zetten van en de filo sofie achter
de Digital Cartographic Data Base
van belang. Bij de sectie Toepas
singen zijn ervaringen en plannen
van verschillende nationale karte-
ringsdiensten zoals de Poolse,
Nederlandse en Spaanse vermeld;
er zijn verder een tweetal artike
len over atlaskartografie van Bick-
more en Kadmon, Franse en Spaan
se bijdragen over digitaal verwerk
te gegevens uit Remote-Sensing
opnamen en een stuk over de re
dactie van luchtvaartkaarten van
Hoinkes opgenomen.
"Computer-assisted Cartography"
zal in Nederland verkrijgbaar zijn
bij boekhandel R. Muller, Postbus
9016, 1006 AA, Amsterdam en
verder bij de nationale ICA-verte-
genwoordigingen.
F. J. Ormeling
PROBLEME DER GELÄNDE-
DARSTELLUNG
Verslag van de Arbeitskurs
Niederdollendorf 1976, uitgegeven
door de Deutschen Geselschaft für
Kartografie, Bielefeld, 1978, met
110 afbeeldingen en 34 bijlagen,
400 pp. prijs DM 30. -
Sinds 1965, toen het standaard-
werk over terreinweergave 'Karto
grafische Geländedarstellung' van
prof. E. Imhof verscheen, is er
weinig waardevols over dit onder
werp gepubliceerd. Maar nu zijn
we dan gekonfronteerd met een uit
gave van de DGfK, welke gezien
mag worden als een aanvulling en
updating van Imhof's boek.
Een groot aantal onderwerpen ge-
ven gezamenlijk een vrij volledig
beeld van de huidige stand van
zaken. Uit de inhoud:
- De huidige methoden van terrein
weergave (F. Hölzel).
Een bondige en heldere samenvat-
ting van het gehele onderwerp,
10 pp.
- Het benutten van geomorfologie
voor topografische terreinweer
gave (G. Neugebauer).
Na een inleiding wordt aan de hand
van enige voorbeelden uit de prak-
tijk kritiek geuit op vaak onjuiste
terreinweergaven. De auteur be-
pleit dan ook meer geomorfologische
kennis te stoppen in opleidingen van
topografen, fotogrammetristen en
ook kartografen.
- De nauwkeurigheid en topografisch-
kartografische kwaliteit van foto-
grammetrisch verkregen hoogte-
lijnen-weergaven (H. Schmidt-Fal
kenberg). Een gedegen verhaal over
de faktoren welke bij het verkrijgen
en bewerken (o. a. generalisatie)
van hoogtelijnen de terreinweerga
ve bei'nvloeden. Nu en dan wat te
veel fotogrammetrisch en te weinig
kartografisch benaderd. (36 pp.
- Hoogtelijnen-weergave vanuit
morfometrisch gezichtspunt
(F. Kelnhofer). Poging tot kwantifi-
cering van verplaatsing van hoogte
lijnen ten gevolge van terreinobjek-
ten voor middenschalen. (32 pp.
waarvan 14 pp. afb.
De grafiek van hoogtelijnen
- De grafiek van hoogtelijnen
(W. Leibbrand). De auteur gaat in
op welke wijze hoogtelijnen een zo
goed mogelijk plastisch beeld van
het terrein kunnen verschaffen.
Belangrijk hierbij is dat de vorm-
relatie tussen opeenvolgende hoog
telijnen blijft behouden. (30 pp.
waarvan 20 pp. afb.
- Automatische schaduwering
(H. J. Gottschalk). De huidige stand
KT 1980. VI. 2
33
