over tot het publiceren van naslagwerken en atlassen
en van enige regionale klimaatatlassen. Voorts wer
den gegeneraliseerde kaarten opgenomen in atlassen
als de "Grote Sovjet-Wereldatlaä| de "Zee-Atlas"
(Morskoj Atlas, deel II, 1957) en de "Fysisch-geo-
grafische Wereldatlas (Fiziko Geografiöeskij Atlas
Mira, 1964) e. a. Sovjetrussische klimatologen werken
mede aan de samenstelling van de wereld-klimaatatlas
onder auspicien van de World Meteorological Organi
zation.
De hydrologische kartering ontwikkelde zieh eerst na
de Oktoberrevolutie, vooral bei'nvloed door het
GOELRO-plan. Er bestaan talrijke typen van hydro
logische kaarten: kaarten van de afvoer van het
oppervlaktewater, van die van vaste Stoffen, van de
chemische samenstelling van het oppervlaktewater,
van de ondergrondse afvoer e. a. Hydrologische kaar
ten worden veelal in manuscriptvorm gebruikt bij
concrete taken; niettemin verschijnen steeds meer
kaarten met hydrologische thema's in thematische
atlassen.
Wat de kartering van zeeen en oceanen betreft verdie
nen vermelding de kaartseries van de Indische, de
Grote en de Atlantische Oceaan, evenals visserij-
kaarten en -atlassen. Een belangrijk werk is voorts
de uit vijf delen bestaande "Atlas van de Oceanen"
(Atlas Okeanov), waarvan het aan de Grote Oceaan
gewijde deel in 1975 verscheen.
Veel aandacht wordt in de Sovjet-Unie besteed aan het
ontwerpen van agitatie- en propagandakaarten. Reeds
in 1921 werd op initiatief van Lenin een schematische
kaart van het GOELRO-plan vervaardigd en ook later
werden alle vijfjarenplannen begeleid door kaarten,
kaartseries en atlassen. Ter gelegenheid van de 50-
jarige herdenking van de Oktoberrevolutie werd een
"Atlas van de ontwikkeling van de economie en cultuur
van de Sovjet-Unie" (Atlas Razvitija Chozjajstva i
Kultury SSSR, 1967) uitgegeven. Eveneens op histo
risch gebied liggen de "Historisch-biografische atlas
over V. I. Lenin" (Iatoriko-biografiCeskij Atlas o V. I.
Lenine, 1970), de "Atlas van de Geschiedenis van de
Communistische Partij van de Sovjet-Unie" (Atlas
Istorii KPSS, 1975) en de "Atlas van het ontstaan en
de ontwikkeling van de Sovjet-Unie" (Atlas Obrazo-
vanija i Razvitija SSSR, 1972).
Ook aan de kartografische weergave der buiten de
Sovjet-Unie gelegen gebieden wordt grote aandacht
gewijd, met name in de schoolatlassen, de speciale
atlassen voor aardrijkskundeleraren en de speciale
atlassen gewijd aan de Ver. Staten, Afrika en Latijns
Amerika. Thematische kaarten speien in al deze at
lassen een belangrijke rol. Ook de produktie van
toeristenkaarten van andere landen neemt toe.
In de regionale thematische atlaskartografie van de
Sovjet-Unie tekenen zieh twee groepen van atlassen
af: de eerste met een wetenschappelijk referentie-
karakter (Koestanaj-oblast, 1963; Tadzjikistan, 1968;
Transbaikalija, 1967; Georgie, 1969), de tweede be-
doeld als regionale school atlassen voor heemkunde
(KomiASSR, 1962; Leningrad-oblast, 1967; Kara-
ganda-oblast, 1968; oblast Brjansk, 1976). Tot nu toe
zijn van beide groepen gezamelijk meer dan 30 atlas
sen uitgegeven en een aantal is in voorbereiding.
Klaarblijkelijk wordt gestreefd naar een volledige be-
dekking der Sovjet-Unie met atlassen van beide of ddn
van beide typen. Een geografisch wijder gebied dan de
bovengenoemde atlassen beslaan de grote thematische
atlassen, hetzij van de gehele Sovjet-Unie, hetzij van
werelddelen, zeeen en oceanen of de gehele wereld.
Naast de hiervoor reeds genoemde kunnen nog vermeld
worden de "Atlas van de geschiedenis der geografische
ontdekkingen en exploraties" (Atlas po Istorii Geogra-
fiCeskich Okrytij i Issledovannij1959), de "Atlas van
het Zuidpoolgebied" (Atlas Antarktiki, 1966), de
"Agro-klimatologische wereldatlas" (Agro-Klimati-
Ceskij Atlas Mira, 1972) en vooral de (ook buiten de
Sovjet-Unie bekend geworden) "Fysisch-Geografische
Wereldatlas (Fisiko-Geografideskij Atlas Mira, 1964).
Behalve van een sterk toegenomen activiteit op thema-
tisch-kartografisch gebied in alle richtingen der geo-
grafie en een aanzienlijk gegroeide deelname van
ambtelijke en wetenschappelijke instellingen binnen de
Sovjet-Unie aan de totstandkoming van deze en derge-
lijke kaartwerken en atlassen, is ook sprake van een
verwijding van de belangstellingshorizon, m. n. in de
richting van natuur- en milieubescherming en de plan-
matige ontwikkeling der natuurlijke hulpbronnen.
De uitvoering van deze omvangrijke programma's
bracht theoretische bezinning op methodologische en
uitvoeringsproblemen met zieh. Hieraan wijdden zieh
o. m. N. N. Baranskij (Generalisatie, beschrifting,
1946), voorts I. P. Zaroetskaja (1958, 1959), terwijl
door het CNIIGAiK (Centraal Research-Instituut voor
Geodesie, Luchtkartering en Kartografie) en door het
Geografisch Instituut van de Akademie van Wetenschap-
pen methodologische Verhandelingen werden gepubli-
ceerd.
Organisatie van de kartografische
produktie
In een vroegere periode was de wetenschappelijke be-
oefening der kartografie geconcentreerd in een drie-
tot vijftal instellingen, voornamelijk te Moskou en
Leningrad. Deze toestand is thans in zoverre gewij-
zigd, dat de thematische kartografie wordt beoefend in
vrijwel alle geografische centra en in een reeks van
departementen. Ook worden speciale wetenschappelij
ke collectieven gevormd met belangstelling voor
speeifieke Problemen.
Een speciale plaats neemt het Directoraat voor Geo
desie en Kartografie (Glavnoie Oepravlenija Geodesii
i Kartografii, GUGK in, dat zelfstandig talrijke geo
grafische en thematische kaartwerken uitgeeft, waar-
onder de "Atlas van de landbouw in de Sovjet-Unie"
(Atlas Selskogo Chozjajstva SSSR) en de reeds genoem
de atlassen van de ontwikkeling van economie en
cultuur en de Lenin-atlas. De befaamde fysisch-geo-
grafische wereldatlas ontstond in samenwerking met
andere instellingen; de even beroemde Wereldatlas
(Atlas Mira, 1954, 1967) is daarentegen weer een
werkstuk van het GUGK zelf. Ook bij de samenstelling
van schoolkaarten en -atlassen en de vervaardiging
van toeristenkaarten en -atlassen is het GUGK zeer
actief.
Ook de Akademie van Wetenschappen van de Sovjet-
Unie met haar talrijke instituten speelt een actieve rol
in de Sovjet-kaartproduktie. Zelfstandig of in samen
werking met andere lichamen gaf zij kapitale thema
tische atlassen uit, waaronder de "Atlas van aardbe-
vingen in de Sovjet-Unie" (Atlas Zemletrjasenij SSSR,
1962), de "Atlas van de thermische balans van de
KT 1980. VI. 3
25
