inzet van mankracht. Hoewel reeds vroeg in de 70er
jaren de mogelijkheden tot automatisering van de
kaartproduktie werden onderkend (en ook daadwerke-
lijke stappen daartoe werden ondemomen), is een
volledig operationeel systeem nog niet besehikbaar.
Om de achterstand in de normale karte ringsprogram-
ma's te compenseren werden allerlei herzienings-
methoden op hun waarde bezien en ook in de praktijk
toegepast. Sinds 1975 werden vrijwel alle bladen her-
zien in plaats van voiledig hergegraveerd zoals voor-
heen gebruikelijk. Maar ook herziening van drukke,
topografische kaartbladen vraagt zeer veel tijd, juist
in de fase die de meeste mankracht vraagt en daar-
door zo kwetsbaar is nl. de fase van de karto gratis che
bewerking. Bovendien hadden deze herzieningen het
nadeel dat inhoudelijke veranderingen niet konden
worden ingevoerd zoals de nieuwe wegenklassifikatie
die vanaf 1974 van kracht werd. De achterstand bleef
toenemen evenals de behoefte aan recent kaartmate-
riaal.
Versneide produkti e m ethode en de
gevolgen voor het kaartbeeld
Om deze beide Problemen gezamenlijk op te lossen
werd in 1980 besloten een "kunstgreep" toe te passen
door de kaart 1 25.000 zonder ingrijpende kartogra-
üsche bewerking (althans wat betreft de trek) uit het
beschikbare basismateriaal af te leiden. De kaart-
inhoud wordt thans verkregen door rechtstreekse
verkleining van de kaart 1 10.000. Kl euren en
schrift worden via de gebruikelijke methodes (peel-
coats, montages) toegevoegd. Naast het grote voor-
deel van de tijdwinst kleven er natuurlijk ook bezwa-
ren aan zo'n methode. Deze zijn deels van interne,
technische aard (reproduktie van het zeer fijne lijnen-
beeld, e.d.) deels van algemeen-kartografische aard.
Vooral deze laatste bezwaren zijn van belang te onder-
kennen, omdat deze het gebruik van de kaart (kunnen)
beihvloeden.
Doordat het kaartbeeld niet opnieuw werd getekend,
is de indeling van de wegen volgens de wegenklassifi
katie niet toegepast (alle wegen zijn op wäre breedte
afgebeeld). Ook kwam het onderscheid tussen blauwe
sloten en zwarte greppels te vervallen, evenals de
voorstelling van de bebouwing in rood. Kortomhet
kaartbeeld is niet gegeneraliseerd volgens de "orde
nende" hand van de topograaf, en vertekend door de
tekenaar.
Voor de kaartgebruiker heeft dit tweeerlei gevolg.
Enerzijds is het kaartbeeld fijner gedetailleerd
(door sommigen als een voordeel naar voren gebracht),
maar tevens moeilijker leesbaar geworden.
Anderzijds levert de kaart minder gespecialiseerde
informatie vooral met betrekking tot de wegen en de
hydrografieDe voorstelling van de bebouwing in
zwart in plaats van rood heeft geen invloed op de
feitelijke waarde van dit kaartelement. Dit aspect is
zelfs door sommigen reeds een voordeel genoemd:
blijkbaar was het traditionele, bijna-unieke rood van
de bebouwing op onze Nederlandse topografische
kaarten toch aan verandering toeOverigens is door
de overgang op zwart voor de bebouwing het rode en
gele wegen- en stratenpatroon in bebouwde kommen
wel beter herkenbaar geworden.
Op bijgaande kaart 25C Hoofddorp kan ieder zijn eigen
mening vormen over bovengenoemde bezwaren. Let u
vooral eens op de fijnheid, maar daardoor ook minde
re leesbaarheid van details in het bosgebied links bo-
ven op het kaartblad.
Andere wijzigingen in uitvoering
Los van de vraag naar snellere produktie, die met
deze ingreep kon worden opgelost, zijn gelijktijdig
met de invoering van deze nieuwe produktiemethode
enkele andere aspecten van de kaart min of meer in-
grijpend gewijzigd. Deze wijzigingen zijn ingegeven
door diverse overwegingen. Zo maakte de fijnheid
van de verkleinde trek heroverweging van het te
gebruiken schrifttype nodig.
De legenda moest worden aangepast, en is tevens in
een andere vorm gegoten. Reeds lang bestaande
wensen met betrekking tot de randinformatie kregen
eveneens een kans. Deze beide laatste aspecten ont-
vingen echter hun grootste inspiratie uit het feit dat
veranderde verkoopprocedures de behoefte aan een
standaard-vouwsysteem voor de kaart schiepen. Op
hun beurt hangen daarmee weer enkele verschuivingen
in de bladindeling samen. De belangrijkste wijzigingen
zullen nu kort worden besproken.
Kaartschrift
Bij proeftiemingen bleek het oude Bodoni-schrift op
het fijne verkleinde kaartbeeld minder te voldoen.
De reeds aanwezige tendens om de stap naar een
modemer (lees: schreefloos) lettertype te wagen,
werd hierdoor versterkt. Bovendien bood een nieuw
aangeschafte zetmachine (Quadritek) met een breed
letter-assortiment de mogelijkheid om gebruik te
maken van het ruime aanbod dat binnen de letter-
familie Univers wordt geboden. AI het schrift in de
kaart (en de rand) is voor deze uitgave uit deze
familie gekozen.
Hoewel met de uitgave van dit blad de definitieve keuze
gedaan is, zal hier en daar nog wel enige "verüjning"
nodig zijn (geringe wijzigingen in corpsgrootte ed.)
om het gekozen systeem voor de gehele serie te kun
nen toepassen. Bij de verandering van lettertype
is een belangrijke wijziging in de indeling van de be-
woonde oorden ingevoerd. Uit onderstaande tabel
blijkt dat de indeling naar inwoneraantallen is ver-
eenvoudigd
oud
nieuw
meer dan 100.000
meer dan 100000
50.000 - 100.000
25.000 - 50.000
25.000 - 100.000
10.000 - 25.000
5.000 - 10.000
5.000 - 25.000
1.000 - 5.000
1.000 - 5.000
500 - 1.000
250 - 500
250 - 1.000
minder dan 250
minder dan 250
kleine huizengroep
kleine huizengroep
Daarentegen zijn de woonwijken nu ingedeeld in drie
klassen (nog niet toegepast op 25C) nl. kleine woon
wijken bij dorpen ed.stadswijken tot 20.000 inwoners
30
KT 1981. VII. 1
