de kartografie laten verrichten door ingezetenen
van het eigen land. De hulp aan ontwikkelingslanden
moet erop gericht zijn hen voor de karteringstaak
capabel te maken.
Geconstateerd hebbende dat onderwijsfaciliteiten voor
kartografie in de ontwikkelingslanden grotendeels ont-
breken en dat de opbouw van een eigen karterings-
capaciteit aldaar noodzakelijk is, kan zondermeer ge-
steld worden dat, door het ontbreken van kartogra-
fische traditie en ervaring (voor een aantal ex-
kolonife'n zou het wellicht beter zijn te spreken van
verloren gegane traditie en ervaring)steunverle-
ning vanuit de geihdustraliseerde landen een absolute
voorwaarde is voor de oplossing van de genoemde
Problemen.
Mede gezien het karakter van de reeds in het ITC
aanwezige vakgebieden en de kennis en ervaring met
het onderwijs t.b.v. ontwikkelingslanden, was de
uitbreiding van het ITC-dienstenpakket met het onder-
werp kartografie een voor de hand liggende zaak. De
zeer grote belangstelling die ontwikkelingslanden to
nen voor de ITC kartografie cur süssen (jaarlijks cir
ca 90 100 aanmeldingen voor ongeveer 35 plaatsen)
bewijst hoe juist deze beslissing is geweest.
Door het nagenoeg ontbreken van vergelijkbare, spe-
cifiek op de ontwikkelingslanden gerichte onderwijs
faciliteiten in West-Europa en Noord-Amerika, ne
in en de ITC kartografie-cursussen een relatief
unieke positie in.
Naast het ITC, heeft slechts ddn ander instituut in
Europa een op de ontwikkelingslanden gerichte cur-
sus kartografie 'techniciansniveau)Dit is de cur-
sus 'Cycle TC-Etude de technicien Cartographe1 van
de Ecole Nationale des Sciences Gdographiques
(ENSG) van het IGN te Parijs. De cursus rieht zieh
vooral op de franssprekende landen in Afrika.
Ook het Directorate of Overseas Surveys (DOS) in
England verzorgt een opleiding ten behoeve van ont
wikkelingslanden, doch beperkt zieh hierbij tot het
niveau van kartografisch tekenaar. De opleiding heeft
een enigszins ad hoc karakter, doordat DOS geen be
leid voert gericht op regelmatig terugkerende cur-
sussen voor groepen Studenten.
Voorzover mij bekend bestaan in West-Europa en
Noord-Amerika geen andere formele opleidings-
faciliteiten in de kartografie die speeifiek bedoeld
zijn voor ontwikkelingslanden. Wel komt het voor
dat kartografische bedrijven veelal om commercie'le
belangen in ontwikkelingslanden enige, individueel
gerichte training verzorgen, die meer het karakter
van een stageperiode vertoont.
Volledigheidshalve moet wel vermeld worden dat
Studenten uit ontwikkelingslanden deel kunnen nemen
aan bestaande onderwijsprogramma's in de geihdus-
trialiseerde landen, v.n.l. op universitair niveau.
Beperkende factoren hierbij zijn de taal, een niet op
deze doelgroep aangepast programma, hoge kosten
en de lange duur van deze opleidingen.
Hier of daar
Met recht kan men zieh de vraag stellen of de hier-
boven geschetste noodzakelijke steun vanuit de ge-
industrialiseerde landen, moet resulteren in oplei-
dingsmogelijkheden in laatstgenoemde landen, dan
wel in de ontwikkelingslanden zelf.
Met als uitgangspunt de gedachte dat steun aan ont
wikkelingslanden van het algemene principe behoort
uit te gaan dat gestreefd moet worden naar een uit-
eindelijke situatie waarin het land zichzelf kan red-
den ('self-reliance'), is een beleid waarin hulp-
activiteitenzoveel mogelijk in het ontwikkelingsland
moeten plaatsvinden, verklaarbaar.
Diverse aspecten, verschillend van land tot land, van
project tot project van onderwerp tot onderwerp, spe
ien bij de keuze 'hier of daar?' een rol en zijn aanlei-
ding een al te rigoreuze voorkeur voor uitsluitend
onderwijs 'on the spot' af te wijzen en een wat meer
genuaneeerde benadering te volgen.
Tot bedoelde aspecten behoren
- Het aantal onderwijsvragenden per land voor een
vakgebied als de kartografie is, zeker voor zover
dit de hogere opleidingsniveaus betreft, vaak niet
groot genoeg om de hoge investeringen voor dit
onderwijs te rechtvaardigen. Dit argument wordt
sterker naar mate de eerste nood gelenigd is.
- Het ontbreekt in veel ontwikkelingslanden aan een
voldoende geschoold en ervaren kader om dit onder
wijs te verzorgen.
- Kartografische materialen, instrumenten en de
eisen m.b.t. airconditioning maken dat kartogra
fische opleidingen duur zijn. Ook wanneer de aan-
schaf van instrumenten afgewenteld kan worden op
donorlandenhulp, dan speelt toch nog altijd het
onderhoud een rol van betekenis op de jaarlijkse
begroting.
- De regelmatig terugkerende aansehaf van kartogra
fische materialen kan een emstig probleem vormen.
Veelal moeten grotere partijen worden afgenomen
van de importeurs, waarbij direct het probleem van
de veelal siechte houdbaarheid om de hoek komt kij-
ken. Gebrek aan buitenlandse Valuta is een ander
probleem dat bij de import van kartografische mate
rialen een rol kan speien.
- In veel ontwikkelingslanden is sprake van een zekere
vorm van wetenschappelijke isolatie, d.w.z. nieuwe
ontwikkelingen in de geindustrialiseerde landen drin
gen moeilijk tot ontwikkelingslanden door. Hoe dich
ter bij de bron hoe beter de informatie, geldt ook in
dit verband.
Voor de beperkte budgetten waarmee veel onderwijs-
instellingen in ontwikkelingslanden moeten opereren,
kunnen de hierboven genoemde aspecten onoverkome-
lijke Problemen vormen.
Bovendien gebiedt de realiteit te erkennen dat de kar
tografie niet het enige probleem van ontwikkelingslan
den is. Hoe belangrijk de kartograaf zijn eigen vak
gebied ook vindt, het zal vaak onvoldoende zijn om de
politici te overreden het een prioriteit toe te kennen
boven veel andere vormen van onderwijs: lager- en
middelbaar onderwijs, landbouwonderwijs, medische
opleidingen, etc. En toch blijft het ontbreken van
informatie in kaartvorm t.b.v. economische en
sociale ontwikkelingen een tekortkoming van de eerste
orde.
Geplaatst voor de keuze van vestigingsplaats voor
kartografie-onderwijs voor ontwikkelingslanden, dan
doen zieh drie altematieven voor
- nationaal: in een ontwikkelingsland t.b.v. dat land
48
KT 1981. VII. 3
