te ronden. Daarna kunnen conclu-
sies worden getrokken en aanbe-
velingen worden gedaan omtrent
de verdere aanpak van het project.
Vervolgens kan waar nodig tot
invoering worden overgegaan.
Het extra werk dat met deze rap-
portage gemoeid is kan binnen het
Kadaster niet worden opgevangen.
Daarom heeft de Dienst van het
Kadaster en de Openbare Regis
ters contact opgenomen met
Twijnstra Gudde nv. management
Consultants te Deventer wegens de
ervaring van dit bureau met het
eoördineren en beheersen van
grote projecten. Aan dit bureau
is opdracht gegeven de evaluatie
van de proefnemingen te structu-
reren en te begeleiden. Hierbij
wordt nauw samengewerkt met
ir. W. Berends die namens het
Kadaster belast is met het mana
gement van dit zeer omvangrijke
project.
DR. MED. AREND LANG,
1909-1981
Op 23 februari 1981 is de inter-
nationaal bekende historisch-kar-
tograaf Arend Lang uit Nordseebad
Juist overleden.
Door zijn onderzoekingen op het
gebied van de toegepaste histo
rische kartografie heeft hij in de
Deutsche Bundesrepublik een gro
te reputatie verworven.
Voor Nederland heeft zijn weten-
schappelijk onderzoek belangrijke
bijdragen aan de maritieme karto
grafie geleverd. Tezamen met
Westenberg Voerde hij de groep
van het kustonderzoek aan die zieh
met de morfologie van het gebied
tussen Marsdiep en Skagerrak bezig
hield. In de jaren 1970-1981 vol-
tooide Lang het Historische See
kartenwerk der Deutschen Bucht,
een gigantische onderneming waar-
voor meer dan 150 zeekaarten op
wäre grootte in lichtdruk (de klas-
sieke gelatinedruk) gereprodueeerd
werden. - Na het werk van prins
Youssouf Kamal: Monumenta
Cartographica Africa et Egypte
uit 1930-1950 is Lang's Historische
Seekartenwerk het grootste faesi-
mile-werk in lichtdruk dat ooit
versehenen is -. Zijn rapporten
over de veranderingen in de Elbe-
monding (1970) en over het Dith-
marscher Watt (1975), uitgebracht
op verzoek van de dienst voor de
Hamburgse havenontwikkeling,
steunen mede op de kartografische
bronnen die voor zijn facsimile-
atlas gebruikt zijn.
Daarnaast ontleende Lang zijn ge-
gevens aan de zeemansgidsen uit
de 16e - 19e eeuw. In dat verband
bestudeerde hij ook het werk van
Cornelis Anthonisz van Amsterdam.
Diens unieke Caerte van Oostlant
uit 1543 heeft pas door de facsimile-
uitgave internationaal grote bekend-
heid gekregen. Evenals de zeemans-
gids van Cornelis Anthonisz uit
dezelfde tijd: Die Caerte vandie
Oosterse See. Een biografische
Studie over Cornelis Anthonisz
stond op het punt van verschijnen
toen Lang plotseling uit het leven
weggerukt werd. Zijn opvatting
over wetenschappelijk onderzoek
werd gekenmerkt door grote nauw-
keurigheid. Door zieh niet op het
wijde terrein van de buiten-
Europese kartografie te begeven
heeft Lang zieh tot de bedachtzame,
wijze expert van de Europese kar
tografie ontwikkeld. Hij doeeerde
daarover aan de Freie Universität
van Berlijn en zijn erkenning cul-
mineerde in de vererende opdracht
tot het schrijven van een catalogus
voor de tentoonstelling Das Karten
bild der Renaissance in de Herzog
Augustbibliothek te Wolfenbuttel in
1977.
Gedurende de dertig jaar dat Dr.
Lang op Juist woonde heeft hij in
Noord-Duitsland een kring van be-
oefenaren van de historische
geografie, van de streekgeschiede-
nis en van de geschiedenis van de
zeevaart om zieh heen verzameld.
Zijn hechte betrekkingen met het
scheepvaartmuseum te Bremer
haven dienen in datzelfde verband
gezien te worden. Talloze voor-
drachten hield hij, zowel voor de
badgasten op Juist (waar hij het
Küstenmuseum gesticht heeft) als
voor internationale gezelschappen
van vakgenoten. Ook in Nederland,
waar hij regelmatig in de archieven,
bibliotheken en musea werkte, heeft
Lang voordrachten gehouden. Bij
zulke gelegenheden werden zijn
monografieön en de daarbij beho-
rende kaartenfacsimile's uit zijn
eigen uitgeverij verspreid, maar
ook via de nederlandse boekhandel.
Het verlies dat de Juister omgeving
lijdt wordt ook in Nederland ge-
voeld. Beide streken, verbonden
door de overheersende invloed
van de Noordzee, gedenken in
grote dankbaarheid het pioniers-
werk dat deze geleerde verricht
heeft. Nu deze karakteristieke
figuur niet meer onder ons is, be-
seffen we pas dat we een zeer
unieke persoonlijkheid in ons mid-
den gehad hebben.
C. Koeman
EREDOCTORAAT DR. W. WITT
Begin juni 1981 werd door de Uni-
versiteit van Hannover een ere-
doctoraat 'im Fachbereich
Bauingenieur- und Vermessungs
wesen' verleend aan 'Ministerialrat'
Dr. Werner Witt, hier te lande
vooral bekend als auteur van het
standaardwerk "Thematische
Kartographie, Methoden und
Probleme, Tendenzen und Auf
gaben" (1967), waarvan in 1970
een tweede druk verscheen.
De lofrede werd uitgesproken door
Prof. Dr. Günter Hake, Hoogleraar
in de Topografie en Kartografie
aan de Universiteit van Hannover
die de loopbaan van Dr. Witt schet-
ste en uitvoerig op diens Verdien
sten inging. Het opvallende in
Witt's carribre is wel dat hij na
akademische studies resp. in de
wis- en natuurkunde (Berlijn) en
geografie (Greifswald), in de jaren
'30 een werkkring vond in de Ruim-
telijke Ordening, een terrein waar-
in hij tot zijn pensionering werk-
zaam bleef. In de praktijk van de
Ruimtelijke Ordening ontdekte hij
de thematische kaart als onmisbaar
hulpmiddel en vond hij gelegenheid
tot de theoretische ontwikkeling
van dit medium bij te dragen. De
jonge eredoctor beantwoordde de
toespraak van Prof. Hake met een
interessante voordracht over het
onderwerp: 'Themakartographie:
Technischer Fortschritt und Theo
retische Problematik'.
F. J. Ormeling Sr.
KARTOGRAFEN IN WOELIGE
DAGEN
Aan de nagedachtenis van A. Holst
Mobilisatie per zandkar.
Pearl Harbour. dat betekende
mobilisatie en de overb renging
van de Indische Topografische
Dienst van het toenmalige Batavia
naar het 'veiliger' Bandoeng in de
bergen. De mobilisatie was al lang
tevoren zorgvuldig voorbereid.
Voor de Topografische Dienst was
KT 1981. VII. 4
13
