De constructie van het apparaat
Het onderhoud van het apparaat
alleen op het ITC maar ook in enkele ontwikkelings-
landen.
Het ponsregisterapparaat is gemaakt van krimp- en
rekvrij materiaal alsmede andere onderdelen welke
gemakkelijk en tegen geringe kosten te verkrijgen
zijn. Overigens is dit een principe dat geldt voor alle
te vervaardigen alternatievensteeds wordt getracht
om goedkope, gemakkelijk te verkrijgen materialen
en onderdelen te gebruiken, bijv. uit afgedankte auto's,
koelkasten, wasmachines, stofzuigers, meubels, enz.
In het kartografische produktieproces is het gebruik
van diverse soorten stabiele graveer-, teken- en
fotografische materialen algemeen aanvaard. Een
goed registersysteem is dan van bijzonder veel nut,
of zelfs onontbeerlijk, doch de hiervoor noodzakelijke
apparatuur is vanwege de relatief geringe omzet nog-
al kostbaar en in de derde-wereld-landen vaak ook
nogal lastig verkrijgbaar. Er kan natuurlijk genoegen
worden genomen met goedkopere uitvoeringen van het
ponsregisterapparaat (die overigens nog aanmerke-
lijk meer kosten dan de zelfgemaakte), maar daarmee
kunnen vrij snel registerproblemen ontstaan (zeker
bij het eenzijdig ponsen van grotere formaten)Pons-
apparaten die aan meer dan 46n zijde ponsen en drie
of zelfs vier registergaten maken zijn uiteraard beter,
doch ook een stuk duurder en bovendien minder han-
delbaar. Het is duidelijk dat niet of moeilijk ver-
plaatsbare ponsregisterapparatuur meestal wel de
beste resultaten geven, maar ze zijn minder handig
in het gebruik, zeker wanneer tekenkamer en
reproduktieafdelingen nogal ver van elkaar verwijderd
liggen, binnen ddn groot gebouw, in verschillende ge-
bouwen, Steden of zelfs landen (zoals vaak in de derde
wereld het geval is)
Het zelf te bouwen alternatieve ponsregisterapparaat,
hoe simpel van uitvoering ook, bezit geen van de
bovengenoemde nadelen. Het is niet al te zwaar en
groot van uitvoering, en dus vrij makkelijk verplaats-
baar zonder gevolgen voor het register. Bovendien
wordt aan twee zijden geponst, zodat drie register
gaten gebruikt kunnen worden en registerproblemen
vrijwel zijn uitgesloten. Het apparaat is eenvoudig en
tegen minimale kosten te vervaardigen, mits nauw-
keurig de aantekeningen in de bouwtekeningen worden
opgevolgd. Dit geldt niet alleen voor de vervaardiging,
doch ook voor het onderhoud en de juiste bediening
tijdens het werken ermee in het produktieproces.
De bruikbaarheid en de deugdelijkheid van het appa
raat is reeds meerdere malen in de praktijk bewezen.
Het ponsregisterapparaat bestaat uit een rechthoekige
basisplaat gemaakt van krimp- en rekvrij materiaal,
bijv. spaanderplaat of multiplex (figuur 1). Op deze
basisplaat worden, längs twee haaks op elkaar staande
zijden, gewone kantoorperforators bevestigd met
twee boutjes per perforator en met gebruikmaking van
verende ringetjes en/of contramoeren ter voorkoming
van lostrillen. Onder elke perforator moet een gleuf
in de basisplaat aanwezig zijn voor het laten wegvallen
van het uitgeponste materiaal.
In figuur 2 is duidelijk te zien dat vd<5r de bevestiging
van de perforators de gleuven en de gaatjes voor de
bevestigingsboutjes aangebracht moeten zijn.
Na bevestiging van de perforators moet er op de basis
plaat nog een zgn. topplaat worden aangebracht, waar
van de dikte overeen moet komen met de dikte van de
perforatorvoet (figuren 2 en 3)Deze topplaat is längs
de twee zijden die tegen de twee rechte rijen perfo
rators aan komen te liggen afgeschuind voor een zo
hecht mogelijk contact met de perforators en vervol-
gens vastgelijmd of -geschroefd op de basisplaat
(figuur 3). Deze topplaat heeft ten doel het te ponsen
materiaal volkomen vlak en horizontaal tussen de
sleuven van de perforators te kunnen inschuiven.
Tenslotte moet nog een deksel gemaakt worden dat
boven op het te ponsen materiaal gelegd dient te wor
den om te voorkomen dat het materiaal tijdens het
ponsen gaat verschuiven. Dit deksel dient bij voor-
keur gemaakt te worden van hetzelfde materiaal en
met dezelfde dikte als de basisplaat doch in afmetin-
gen iets kleiner (figuur 4), en met in het midden een
handvat (bijv. het hengsei van een koffer). De grootte
van het instrument en de hoeveelheid perforators kan
uiteraard worden aangepast aan de behoefte van de
gebruikers, en zal afhangen van de gewenste minimum
en maximum formaten. Wanneer met een gering aan-
tal vaste formaten wordt gewerkt, en het maximum
formaat niet al te groot is, zal men kunnen volstaan
met een vrij klein instrument en niet al te veel per
forators.
Tenslotte dient men nog te beschikken over pasnippels
die o.a. verkrijgbaar zijn bij Agfa-Gevaert in Zeist.
Deze pasnippels sluiten nauw in de daarvoor bestemde
ponsgaten. Twee Vellen geponst materiaal die met
deze pasnippels op elkaar in register zijn gelegd zul-
len goed in register blijven liggen ondanks de neiging
van de meeste materialen enigszins op te krullen of
bol te gaan staan aan de uiteinden.
Ter voorkoming van beschadiging tijdens het ponsen
van de Vellen fotografisch- of teken/graveermateriaal
dient men er zorg voor te dragen dat de bovenkant
van de topplaat en de onderkant van het deksel niet
ruw zijn. Dit kan voorkomen worden door die opper-
vlakte zorgvuldig glad te schüren en van een laklaag
te voorzien, of door het aanbrengen van een of ander
zacht materiaal op beide vlakken.
Het apparaat dient te allen tijde schoon en droog ge-
houden te worden, dus niet in de direkte omgeving van
plaatsen waar met water en/of chemicalife'n wordt ge
werkt. Ook dient het apparaat niet te worden bloot-
gesteld aan direkte zonnestraling. De perforators moe
ten regelmatig gecontroleerd worden op slijtage of be-
schadigingen ontstaan door foutief gebruik. Ook door
het bot worden van de ponsstiften in de perforators,
of het los gaan zitten na veelvuldige gebruik (met name
bij het ponsen van te veel Vellen op elkaar) kan speling
gaan optreden welke registerproblemen oplevert. In
deze gevallen is het het beste de kapotte of versleten
perforator te vervangen. Het is raadzaam het apparaat
met enige zorg te behandelen en te onderhouden en
vooral schoon te houden, daar alle vuil en stof direct
wordt overgebracht op de te ponsen materialen met
alle schadelijke gevolgen vandien.
44
KT 1981. VII. 4
