CAMPBELL, Tony, Hoogtepunten
uit de wereld van de cartografie.
Oude kaarten en hun makers.
Amsterdam, H.J.W. Becht's Uit-
geversmaatschappij BV, 1981.
147 blz. Met 68 gekleurde af-
beeldingen. ISBN 90 230 0413 2.
Prijs f 99,50.
In dit werk, een co-produktie met
een Engelse uitgever en voor Ne-
derland bewerkt door Mr. H.A.M.
van der Heyden, bespreekt de
auteur (een der direkteuren van
Robert Bouwma (Maps Prints)
Ltd. te London) 68 in kleuren ge-
reproduceerde kaarten uit de
hoofdtijdperken van de geschiede-
nis der kartografie. Een belang-
rijk deel (29) hiervan is afkom-
stig van Nederlandse kaartmakers,
17 zijn van Engels-Amerikaanse
herkomst, de overige van kaart
makers uit verschillende landen en
Perioden. Ook geografisch en naar
genre is een goede spreiding be-
reikt (er zijn o.a. zeekaarten,
stadsplattegronden, wereldkaarten,
krijgskaarten enz.). Hoewel de
grote namen uiteraard goed ver-
tegenwoordigd zijn, ontbreken ook
de "kleine meesters" niet, met
vaak verrassend fraaie werkstuk-
ken. Het uiteraard beperkte aan-
tal zeer vroege kaarten is goed
gekozen: een 13e-eeuwse psalter-
kaart, de befaamde kaart van Juan
de la Cosa, de Ptolemaeuswereld-
kaart (Ulm, 1482) en voorts zijn er
enkele fraaie manuscript-zeekaar
ten (o. a. Diego Homan, 1558).
De meeste originelen bevinden
zieh in de British Library (Brits
Museum) en het Maritime Museum
te Greenwichvoorts enkele in
andere kollekties. De tekst is
vlot leesbaar, bevat soms amüsan
te bijzonderheden en is bedoeld voor
een breed publiek. De informatie
is degelijk, al zal de vakman er
vermoedelijk weinig nieuwigheden
in ontdekken.
Wat speciaal genoemd moet worden
is de prachtige wijze waarop de
kaarten zijn gereprodueeerd.
Ondanks een zekere verkleining
is zelfs klein schrift nog goed
leesbaar en de kleuren registre-
ren feilloos. Wij konden de
kaart van Juan de la Cosa (p. 14-
15) vergelijken met een reproduk-
tie op gelijke grootte in een eer-
der versehenen soortgelijk werk
(Max Leinekugel le Cocq,
Prem iö res images de la terre,
z.pl., Joe'l Cudnot, 1977, PI.
VII, blz. 56-57) waarbij bleek,
dat de kwaliteit van de repro-
duktie in Campbell's boek aan-
zienlijk beter is.
Met dit boek is weer een aantal
goede afbeeldingen van anders
moeilijk bereikbaar historisch
kaartmateriaal toegevoegd aan
wat we op dit gebied reeds bezit-
ten: o.a. het genoemde boek van
Le Cocq, voorts het bekende
'Landmarks of mapmaking' van
Bricker-TooleySkelton's
'Decorative printed maps',
Grosjean-Kinauer's 'Kartenkunst
und Kartentechnik' en de reprint
van Nordenskiöld's 'Facsimile-
Atlas' en zijn 'Periplus'. Waar
het boek reproduktie-technisch
op een voortreffelijk peil Staat,
mögen we dubbel tevreden zijn.
A.H. Sijmons
DONKERSLOOT-DE VRIJ, Dr.
Marijke, Topografische kaarten
van Nederland v<5<5r 1750. Hand-
getekende en gedrukte kaarten,
aanwezig in Nederlandse rijks-
archieven. Groningen, Wolters-
Noordhoff BV/Bouma's Boek-
huis BV, 1981. 223 blz.
Met 46 afb. en 5 bladwijzerkaar-
ten. ISBN 90 6243 024 4. Prijs
f 155,-.
De verschijning van dit boek -
een dissertatie Utrecht 1981 -
is in meer dan ddn opzicht een
belangrijke gebeurtenis voor de be-
oefenaars en de liefhebbers van de
historische kartografie van Neder
land, en voor hen niet alleen.
Ten eerste beschikken wij nu voor
het eerst over een corpus van bijna
1000 zorgvuldig op hun historisch-
topografische kwaliteiten geselek-
teerde kaarten en kaartboeken,
beschreven, in vele gevallen ge-
annoteerd en van literatuurver-
wijzingen voorzien.
Ten tweede sluit dit boek bewust
aan bij Koeman's 'Handleiding
tot de Studie van de topografische
kaarten van Nederland 1750-1850'
van 1963zodat nu als het wäre
een tweedelig boek is ontstaan, dat
de gehele geschiedenis der Neder
landse historische kartografie
bestrijkt. Tezamen met Fockema
Andreae en Van 't Hoff's 'Geschie
denis der kartografie van Neder
land' en het binnenkort verschij-
nende werk van Koeman onder de-
zelfde titel beschikken we thans
(wanneer we er ook Koeman's
'Atlantes Neerlandici' en - voor
wat de kaartenverzamelingen be-
treft - zijn 'Collections of maps
and atlases in the Netherlands'
en Van Slobbe's 'Gids voor kaar
tenverzamelingen in Nederland'
bij betrekken) over een geheel van
nauw op elkaar aansluitende, moder
ne referentiewerken van hoge kwa
liteit, die tezamen een voortref-
felijke bijdrage vormen tot de
ontsluiting van het nationale bezit
aan historisch kaartmateriaal.
In dit kader vormt Donkersloot's
boek een element, dat uitstijgt
boven de betekenis van een op zich-
zelf voortreffelijk stuk karto-
bibliografisch onderzoek.
Het is voor de beoefenaars van de
historische kartografie en in het
bijzonder voor tie kaartbeheerders
onder hen moeilijk zieh voor te
stellen, dat omstreeks 1960 van
dit alles - op het boek van Fockema
Andreae en Van 't Hoff na - nog
niets bestond. Er is in deze twintig
KT 1982. VIII. 1
45
