Plaatsing legenda legenda B Fig. 7. Plaatsing van de legenda in de tweede Atlas van Nederland De titels en de 1 e gend a -1 ek s t De titels en de legenda-tekst dienen kort en duidelijk geformuleerd te worden. Het aanbod van titels door de 50 verschillende auteurs zal qua moeilijkheidsgraad sterk uiteenlopen. Een goed onderscheid van hoofd- en bijzaken is gewenst. Bertin geeft een aantal regels om de legenda-informatie uiteen te rafelen in een invariant en componenten. We verwachten niet dat de auteurs op de hoogte zijn van die regels. Het behoort dan ook tot de taak van redactiecommissie en atlas- bureau de concepten van de auteurs om te werken tot heldere en bevattelijke legendateksten. Het kleurgebruik Een volgend aspect dat voor standaardisatie in aanmer- king komt is het kleurgebruik in de atlas. Voor de kleurenweergave Staat ons de vierkleurendruk ter be- schikking voor, in beginsel, de helft van de atlaspagi- na's. De overige pagina's worden gedrukt in twee kleuren, dat wil zeggen in zwart met een steunkleur, zodat ook op die pagina's (eenvoudige) kaarten en ande re grafische dementen kunnen worden opgenomen. Ter discussie Staat nog de overweging om in elk van de vijf series waarin de 20 katernen zijn op te delen, een vaste steunkleur te gebruiken. Zo zou in de serie Natuurlijke Omgeving (met de katernen: Geologie, Bodem, Water, Landschap en Milieu) de kleur groen het goed doen. Verder is voor de atlas een nieuw kleurenschema ge- maakt. Het is gebaseerd op 7. puntrasters met oplopen- de grijswaarde en geeft in totaal dus 9 trappen van wit tot en met volle kleur. De kombinatie van de kleuren geel, magenta en cyaan levert 729 kleurtinten op. Deze zijn voorts bedrukt met 4 verschillende rasters zwart zodat nu 3645 kleurtinten ter beschikking staan. Hieruit zullen een aantal standaardseries gekozen worden voor verschillende doeleinden; voor choro- pleten een groot aantal series binnen een hoofdkleur met oplopende grijswaarde. Voor het weergeven van kwalitatieve verschillen worden vooraf series van contrasterende kleuren met gelijke grijswaarden vast- gesteld. Symbolen Bij de keuze van de Symbolen zal het zoeken naar associatie voorop staan. Het herkennen van Symbolen versnelt immers het kaartleesproces. Hoewel er geen standaardlegenda voor de gehele atlas voorhanden is, en ook niet kan zijn, moet er in de loop van de produktie wel gezocht worden naar een zekere standaardisatie. Symbolen die in een bepaald katern gebruikt zijn voor bepaalde verschijnselen zullen in een katern dat veel later verschijnt, opnieuw gebruikt worden als daarin dezelfde legenda-eenheden worden afgebeeld. Schriftsoo rt Voor het in de atlas toe te passen schritt is de letter- familie Univers gekozen. Dit geldt zowel voor de plat te tekst als voor het schritt in en om de kaart. Een schreefloze letter is volgens sommigen minder ge- schikt voor lopende teksten. Toch blijkt na enige proeven de tekst goed leesbaar. Voor het gebruik in kaarten is Univers zeker geschikt, vanwege de goede leesbaarheid en de grote variatie binnen de familie. Het gebruik van edn letterfamilie voor platte tekst en kaartschrift levert bovendien een rüstig paginabeeld op. De te gebruiken schriftgrootten en de variatie in vet en mager schritt dienen wel op elkaar afgestemd te worden. Evenals er voor de lopende tekst corps- grootten en interlinies worden vastgesteld, worden ook voor de legenda-teksten en -titels enkele stan- daard corpsgrootten gekozen. Dit kaartschrift dient tezamen met de hoofdstukkoppen, tussenkoppen en platte teksten een evenwichtig beeld op te leveren. Tenslotte Hiermee wil ik deze kijk in de keuken van de atlas afsluiten. Na een lange voorbereiding door de redac- tie hebben de auteurs onlangs een definitief startsein gekregen om met de samenstelling aan te vangen. Uit de aangeboden kaarten zullen de verschillen in opvat- tingen over de inhoud en vormgeving van de kaarten en dus van de legenda's blijken. Het is de taak van redactie en atlasbureau deze amorfe massa tot een herkenbare, goed leesbare atlas te modelleren zodat de klant, de kaartgebruiker, zieh de geboden informa- tie zo efficient mogelijk eigen kan maken. Noot Drs. N.J. Bakker is werkzaam bij de Topografische Dienst te Delft en heeft de leiding over het Bureau Wetenschappelijke Atlas van Nederland. KT 1983. IX. 1 87

Digitale Tijdschriftenarchief Stichting De Hollandse Cirkel en Geo Informatie Nederland

Kartografisch Tijdschrift | 1983 | | pagina 89