Plaatsing legenda
legenda B
Fig. 7. Plaatsing van de legenda in de tweede Atlas
van Nederland
De titels en de 1 e gend a -1 ek s t
De titels en de legenda-tekst dienen kort en duidelijk
geformuleerd te worden. Het aanbod van titels door de
50 verschillende auteurs zal qua moeilijkheidsgraad
sterk uiteenlopen. Een goed onderscheid van hoofd-
en bijzaken is gewenst. Bertin geeft een aantal regels
om de legenda-informatie uiteen te rafelen in een
invariant en componenten. We verwachten niet dat de
auteurs op de hoogte zijn van die regels. Het behoort
dan ook tot de taak van redactiecommissie en atlas-
bureau de concepten van de auteurs om te werken tot
heldere en bevattelijke legendateksten.
Het kleurgebruik
Een volgend aspect dat voor standaardisatie in aanmer-
king komt is het kleurgebruik in de atlas. Voor de
kleurenweergave Staat ons de vierkleurendruk ter be-
schikking voor, in beginsel, de helft van de atlaspagi-
na's. De overige pagina's worden gedrukt in twee
kleuren, dat wil zeggen in zwart met een steunkleur,
zodat ook op die pagina's (eenvoudige) kaarten en ande
re grafische dementen kunnen worden opgenomen.
Ter discussie Staat nog de overweging om in elk van
de vijf series waarin de 20 katernen zijn op te delen,
een vaste steunkleur te gebruiken. Zo zou in de serie
Natuurlijke Omgeving (met de katernen: Geologie,
Bodem, Water, Landschap en Milieu) de kleur groen
het goed doen.
Verder is voor de atlas een nieuw kleurenschema ge-
maakt. Het is gebaseerd op 7. puntrasters met oplopen-
de grijswaarde en geeft in totaal dus 9 trappen van wit
tot en met volle kleur. De kombinatie van de kleuren
geel, magenta en cyaan levert 729 kleurtinten op.
Deze zijn voorts bedrukt met 4 verschillende rasters
zwart zodat nu 3645 kleurtinten ter beschikking staan.
Hieruit zullen een aantal standaardseries gekozen
worden voor verschillende doeleinden; voor choro-
pleten een groot aantal series binnen een hoofdkleur
met oplopende grijswaarde. Voor het weergeven van
kwalitatieve verschillen worden vooraf series van
contrasterende kleuren met gelijke grijswaarden vast-
gesteld.
Symbolen
Bij de keuze van de Symbolen zal het zoeken naar
associatie voorop staan. Het herkennen van Symbolen
versnelt immers het kaartleesproces.
Hoewel er geen standaardlegenda voor de gehele atlas
voorhanden is, en ook niet kan zijn, moet er in de
loop van de produktie wel gezocht worden naar een
zekere standaardisatie. Symbolen die in een bepaald
katern gebruikt zijn voor bepaalde verschijnselen
zullen in een katern dat veel later verschijnt, opnieuw
gebruikt worden als daarin dezelfde legenda-eenheden
worden afgebeeld.
Schriftsoo rt
Voor het in de atlas toe te passen schritt is de letter-
familie Univers gekozen. Dit geldt zowel voor de plat
te tekst als voor het schritt in en om de kaart. Een
schreefloze letter is volgens sommigen minder ge-
schikt voor lopende teksten. Toch blijkt na enige
proeven de tekst goed leesbaar. Voor het gebruik in
kaarten is Univers zeker geschikt, vanwege de goede
leesbaarheid en de grote variatie binnen de familie.
Het gebruik van edn letterfamilie voor platte tekst en
kaartschrift levert bovendien een rüstig paginabeeld
op. De te gebruiken schriftgrootten en de variatie in
vet en mager schritt dienen wel op elkaar afgestemd
te worden. Evenals er voor de lopende tekst corps-
grootten en interlinies worden vastgesteld, worden
ook voor de legenda-teksten en -titels enkele stan-
daard corpsgrootten gekozen.
Dit kaartschrift dient tezamen met de hoofdstukkoppen,
tussenkoppen en platte teksten een evenwichtig beeld
op te leveren.
Tenslotte
Hiermee wil ik deze kijk in de keuken van de atlas
afsluiten. Na een lange voorbereiding door de redac-
tie hebben de auteurs onlangs een definitief startsein
gekregen om met de samenstelling aan te vangen. Uit
de aangeboden kaarten zullen de verschillen in opvat-
tingen over de inhoud en vormgeving van de kaarten
en dus van de legenda's blijken. Het is de taak van
redactie en atlasbureau deze amorfe massa tot een
herkenbare, goed leesbare atlas te modelleren zodat
de klant, de kaartgebruiker, zieh de geboden informa-
tie zo efficient mogelijk eigen kan maken.
Noot
Drs. N.J. Bakker is werkzaam bij de Topografische
Dienst te Delft en heeft de leiding over het Bureau
Wetenschappelijke Atlas van Nederland.
KT 1983. IX. 1
87