De voordelen van opnamen vanuit vliegtuigen boven
satellietopnamen hebben te maken met het oplossend
vermögen en de hoogtebepaling: op dit moment is het
nog zo dat op luchtopnamen kleinere details onderschei-
den kunnen worden en hoogten met behulp van stereo-
scopie nauwkeuriger bepaald kunnen worden. De prin-
cipiele overeenkomst tussen luchtopnamen en satelliet
opnamen is echter de opname en registratie van
elektromagnetische energie.
Daarom ook is het niet verwonderlijk dat er, wanneer
we de satellietopnamen met de traditionele lijnenkaar-
ten gaan vergelijken, een zelfde soort opsomming ont-
staat als die welke in het verleden voor de vergelijking
van luchtfoto en kaart kon worden gemaakt.
Satellietopnamen kunnen vrij snel na het moment van
opname gereproduceerd en uitgegeven worden. De
elektromagnetische energie kan snel rechtstreeks of
via numerieke bewerking worden omgezet in grijs-
schalen op kleurendeelfilms. Daarbij worden de
satellietbeelden soms ook nog tot mozaieken gekombi-
neerd, maar desalniettemin neemt het produktiepro-
ces minder tijd in beslag als dat van de traditionele
kaartvervaardiging, zeker als we daartoe ook het
eventueel benodigde veldwerk rekenen. Hierdoor kun
nen satellietopnamen ook meer 'up-to-date' zijn.
Er vanuit gaande, dat satellietopnamen toch gemaakt
zouden worden voor wetenschappelijke doeleinden en
ook voor de vervaardiging van kaarten, is de recht-
streekse uitgave en produktie van satellietbeelden een
kostenbesparing vergeleken met de produktie van
kaarten op basis van die opnamen, met name in ver
band met de verschillen in produktietijd.
Als we naar de eerste drie faktoren in de tabel kijken,
dan slaat de balans duidelijk door in de richting van
de satellietopnamen. Er zijn echter ook nog andere
overwegingen die een rol speien.
Satellietbeelden zijn de objektieve weergave van de
hoeveelheid uitgezonden of teruggekaatste elektro
magnetische energie in (kleur-)tinten.
Een kaart is een gei'nterpreteerde of subjektieve weer
gave door middel van Symbolen. Mede in verband met
de toename van het oplossend vermögen zijn de satel
lietbeelden meestal veel gedetailleerder dan kaart -
beelden. Er is in satellietbeelden ook niet gegenerali-
seerd: het wezenlijke wordt er niet in benadrukt en
het onwezenlijke wordt er niet uit weggelaten of onder-
drukt, zoals dat bij kaarten gebeurt. Door interpreta-
tie, mede met behulp van veldwerkgegevens, door
generalisatie en door vereenvoudiging zijn kaarten
veel overzichtelijker dan de gedetailleerde satelliet
beelden. 'Optische generalisering' van satellietopna
men door de gebruiker levert geen overzichtelijk
beeld op en de geautomatiseerde klassifikatieprogram-
ma's voor satellietopnamen zijn nog niet ver genoeg
ontwikkeld.
Satellietopnamen zijn de resultante van de reflektie
van elektromagnetische energie door konkrete ver-
schijnselen op het aardoppervlak. Dit houdt in, dat
de abstrakte informatie, die een wezenlijk bestanddeel
vormt van kaarten (zoals namen, administratieve
grenzen, wegenklassifikatie, inwoneraantallen e. d.
niet vanzelf in satellietopnamen voorkomen. Deze in
formatie moet verkregen worden door aanvullend veld
werk of door andere vormen van gegevensverzameling
en kunnen eventueel later aan het satellietbeeld worden
toegevoegd.
Een erg belangrijk nadeel van satellietopnamen in ver
gelijking met kaarten is, dat in een satellietopname
dezelfde kleurtinten volstrekt uiteenlopende verschijn-
selen kunnen aanduiden. Dit hangt samen met het feit,
dat deze verschillende verschijnselen op nagenoeg
dezelfde manier dezelfde hoeveelheid elektromagne
tische energie kunnen uitstralen of terugkaatsen.
Zo zien we bijvoorbeeld in de Weltraumbildkarte van
Westermann vele moeilijk uit elkaar te houden rood-
bruine kleurtinten die uiteenlopende verschijnselen
aangeven.
De gebruiker kan in dergelijke gevallen moeilijk vast-
stellen wat een bepaalde kleurtint nu precies voorstelt
en beeldvorming behoort helemaal tot de onmogelijk-
heden.
In verband met het vorenstaande valt het ook te begrij-
pen, dat er op vele satellietbeelden geen onderscheid
gemaakt kan worden tussen bijvoorbeeld akkerbouw en
veeteelt. Een weiland kan immers op bijna dezelfde
manier elektromagnetische energie reflekteren als een
stuk bouwland, met een op gras gelijkend gewas. Het
bouwland zelf kan op een satellietbeeld voorkomen in
talloze kleurschakeringen, afhankelijk van de stand van
het gewas en de aard van het gewas. In verband daar-
mee is het moment van opname eveneens van belang.
AI het voorgaande moet wel leiden tot de konklusie dat
satellietbeelden zeker nog niet als alternatief voor de
traditionele lijnenkaarten beschouwd kunnen worden.
Satellietbeelden bevatten daarvoor teveel informatie
zijn te weinig gegeneraliseerd, bevatten te weinig
abstrakte informatie en bieden te weinig overzicht.
Niet-deskundigen hebben teveel moeite met de inter-
pretatie, zeker als blijkt dat nagenoeg dezelfde kleur
tinten geheel verschillende verschijnselen kunnen aan
duiden. De interpretatie van satellietbeelden moet
geschieden met behulp van deskundigen en moet mede
gebaseerd zijn op andere gegevens, bijvoorbeeld af-
komstig van veldwerk of van bestaande kaarten.
Met dit alles zij niet bedoeld dat satellietbeelden geen
of uitsluitend dekoratieve waarde hebben: satelliet
opnamen zijn een schier onuitputtelijke bron van basis-
gegevens en hebben grote waarde in landen waar niet
snel kaarten beschikbaar kunnen komen. Bovendien
kunnen ze als aanvulling op kaarten fungeren door het
Vergelijking satellietopname en kaart
SATELLIETOPNAME
KAART
- relatief snelle produktie
- meer 'up-to-date'
- läge produktiekosten
- zeer veel detail
- geen generalisering
- geen volledige inter
pretatie
- geen overzicht
- geen abstrakte infor
matie
- zelfde (kleur-)tint kan
verschillende verschijn
selen aanduiden
- relatief lange produktie
- minder 'up-to-date'
- dure kartografie en
veldwerk
- weinig detail
- wel generalisering
- wel interpretatie
- wel overzicht
- wel abstrakte informa
tie
- Symbolen hebben altijd
een uniforme en een-
duidige betekenis
KT 1983. IX. 1
93
