~--r-
het in banen van bijvoorbeeld 0, 1 mm breedte aftasten
van het te digitaliseren beeld en daarbij in stappen
van bijvoorbeeld 50yü ja of neen te registreren al naar
gelang men zwarting van een lijn meet of niet.
In figuur 10 is een model van zo'n raster Scanner
getekend.
Y-MOTOR
PHOTO
MM T/PL/TR
L/GHT SO(/flC£
D/GTT/IL THCOGGRS
Ol/T
COMPACT/Ott
O/G/TAl fHGOOTRS
Drum rotating and scan head fixed
or
Drum fixed and scan head moving
Kleurenscheiding
BlO£
P/l TPP
PHOTO MC/LT/PL/EP
Fig. 10. Raster Scanner.
Het resultaat van een raster-Scanner is in een zgn.
raster-formaat. Men heeft dan een verzameling van
puntjes in de vorm van een matrix of, als de fabrikant
dat leveren kan, een gegevensbestand in de vorm van
lijnen (vectoren). Dat omzetten van rasterpunten in
lijnen noemt men een raster-vector transformatie.
Men moet na het automatisch digitaliseren met een
Scanner alle lijnen nog coderen en dit gaat in vectoren
gemakkelijker dan in rasterpunten. Vele gebruikers
prefereren daarom vectoren na de scanning.
Dit coderen is uiteraard een zeer tijdrovende bezig-
heid en men is daarom ook bezig thans automatische
herkenning te programme ren.
De investeringen in Scanners zijn zeer hoog. Ze belo-
pen zo rondweg l| miljoen gülden. Men moet dus
zeer efficibnt gebruik kunnen maken van zo'n Scanner.
Ook moet de Scanner de mogelijkheid hebben om vlek-
ken en dergelijke van het kaartbeeld te kunnen uitfil-
teren.
Processing
Als de gedigitaliseerde gegevens beschikbaar zijn
moet men ze omrekenen, opslaan in het gegevensbe-
stand, soms omzetten in een ander formaat enzovoorts.
Hiervoor is programmatuur nodig die in vele gevallen
in eigen beheer moet worden ontwikkeld of die men
soms kan verkrijgen door aankoop. Dergelijke pro
grammatuur kan zeer kostbaar zijn, maar in eigen
beheer ontwikkelen is ook een kostbare aangelegenheid.
Uitvoer (Output)
Als resultaat van de voorgaande bewerkingen kan men:
- een volledig kaartbeeld laten tekenen of graveren
op een tekenmachine;
- een kaartbeeld laten tekenen of graveren van een
deel van de gegevens;
- de digitale gegevens gebruiken voor vele andere
doeleinden zoals:
- kaartherziening
- maken vari oppervlakteberekeningen
- vaststellen van routes
- onderwerpen registreren gebonden aan het
terrein
- thematische gegevens koppelen aan de topografie
- grondgebruik totaliseren
- kaarten op andere schalen vervaardigen
- beeiden op schermen brengen eventueel voor
interaktieve werkzaamheden
- statistische doeleinden
In de navolgende artikelen zullen diverse toepassingen,
zoals die in Nederland plaatsvinden, worden toegelicht.
Als begin zal ik enkele toepassingen van de automati-
sering in de kartografie zoals deze bij de Topografi-
sche Dienst worden uitgevoerd, kort vermelden.
De produktie van een digitaal terrein
model (D TM
Om terreingegevens te verzamelen worden luchtfoto's
geinterpreteerd om de topografische en radar reflec-
terende elementen te selecteren. Ook de hoogtegege-
vens (hoogtelijnen en hoogtepunten) evenals de obsta-
kels moeten worden vastgelegd.
De interpretatie resultaten worden op een overlay in-
getekend op de schaal 1:50. 000 met de topografische
kaart als gids. Daarmee worden de elementen in het
landelijke coördinatenstelsel geplaatst.
Als de overlays gereed zijn worden deze gedigitali-
seerd en 'geedit'. Dit gebeurt op een Intergraph inter-
aktief systeem.
Dit systeem bestaat uit:
een PDP 11/34 Computer met 128K 'core', 2 schij-
ven, en een 'data-scanner';
- twee werkstations elk bestaande uit een Altek-
digitizer, twee Tektronix 'storage tubes' (een 19"
en een 11" scherm), en een keyboard;
- een 'checkplotter' Calcomp 1039;
- de programmatuur.
Als de gegevens gedigitaliseerd worden, zijn ze tevens
te zien op de schermen; het hele beeld op het kleine
scherm en eventueel vergrote delen op het grotere
scherm.
De editing kan dan interaktief worden uitgevoerd. Na
deze handelingen Staat een schoon bestand ter beschik-
king.
Op de checkplotter wordt een controle-tekening ge-
maakt op doorzichtig materiaal om nog een eindcontro-
le te kunnen uitvoeren.
16
KT 1983. IX. 3
