Kartografie en de automatisering bij de
Rijksplanologische Dienst
L. Plender
De taakstelling van de Rijksplanologische Dienst is,
in het kort weergegeven, het bijstaan van de Minister
van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening inzake
onderzoek en advisering ten behoeve van het ruimte-
lijk ordeningsproces en het algemeen toezicht op de
naleving van de Wet op de Ruimtelijke Ordening. De
Ruimtelijke Ordening is een activiteit waarbij met
veel gegevens wordt gewerkt, o. a. sociale, econo-
mische, technische en milieugegevens, welke tevens
onderling sterke relaties bezitten. Aangezien kaarten
ook een onmisbaar hulpmiddel voor pianologen zijn,
wordt een groot aantal van genoemde gegevens op
kaarten afgebeeld. Alvorend direkt in te gaan op de
kartografische activiteiten bij de afdeling Informatie-
voorziening van de Rijksplanologische Dienst, is het
wellicht zinvol vooraf drie Overheidsniveaus te onder-
scheiden, waar kaarten voor de Ruimtelijke Ordening
worden vervaardigd.
Op rijksniveau worden onder meer structuurschetsen
en structuurschema's samengesteld, dat zijn nota's
met daaraan toegevoegde kaarten betreffende het te
voeren lange termijn beleid. De structuurschetsen
betreffen algemene ruimtelijke ontwikkelingen, bij
voorbeeld structuurschets voor de verstedelijking,
structuurschets voor het landelijk gebied. De struc
tuurschema's bevatten meer concrete zaken, zoals
structuurschema verkeer en vervoer, structuursche-
ma zeehavens e. d.
Op provinciaal niveau worden voor de middellange
termijn streekplannen vervaardigd, waarvan de in-
houd dient samen te hangen met de visie gepresen-
teerd in de van rijkswege opgestelde structuurschet
sen en -Schema's.
De derde laag in het ruimtelijke ordeningsgebeuren is
het gerneentelijk niveau, waar de zgn. structuurplan-
nen (ontwikkelingsplannen) en bestemmingsplannen
worden vervaardigd. In dit verband zij nog vermeld,
dat het bestemmingsplan in feite het enige plan is,
dat de burger rechtstreeks bindt. Ook in het bestem
mingsplan dienen de grote lijnen, welke in het provin-
ciale streekplan zijn neergelegd, te worden aange-
houden.
Taken Afdeling Informatievoorziening
Terugkerend naar de ruimtelijke ordening op natio
naal niveau komen we terecht bij de Rijksplanologische
Dienst, welke ten behoeve yan haar activiteiten een
groot aantal gegevens nodig heeft. Hiertoe is sedert
1972 de afdeling Informatievoorziening te Zwolle ge-
vestigd, welke als taak heeft:
1. Op grond van gestructureerd informatiebehoefte-
onderzoek ontwikkelen van een systeem van infor
matievoorziening ten dienste van ruimtelijke
plannings-, beleids- en onderzoeksactiviteiten.
2. Het daadwerkelijk leveren van de voor de ruimte
lijke ordening relevante informatie c. q. toepassen
van het ontwikkelde informatiesysteem of onder-
deel daarvan met gebruikmaking van geavanceerde
technieken.
3. Bevorderen van het multifunctionele karakter van
gegevensbestanden bij derden.
4. Bevorderen van de uniformering en harmonisering
van classificatie- en lokatiesystemen in bestaande
en nieuwe gegevensbestanden.
Dit informatievoorzieningssysteem sluit zo nauw mo-
gelijk aan bij de wensen en eisen betreffende informa
tie die binnen de Rijksplanologische Dienst leven. Bij
het tegemoet kunnen komen aan deze wensen en eisen
wordt uitgegaan van het gegevensmateriaaldat bij tal
van instanties in ons land aanwezig is. Hierbij geldt
als eis, dat het betreffende gegevensbestand het gehele
land dient te bestrijken. Op basis van de geanalyseer-
de informatiebehoefte wordt door de afdeling Informa
tievoorziening onderzocht, welke instantie primair
verantwoordelijk is (of zou moeten zijn) voor het be
treffende gegevensbestand en wel voor opbouw,
beheer en up-dating. Deze instantie wordt dan als
onze bron gewaarmerkt. Bij enige bronnen zijn hierbij
in overleg met de afdeling Informatievoorziening voor
het eerst kartografische bestanden opgezet. Voorbeel-
den hiervan zijn de gegevens over de drinkwatervoor-
ziening van de Vereniging van Waterleidingfabrikanten
in Nederland (VEWTN) en de gegevens betreffende af-
valstoffenverwerking van het Instituut voor Afvalstof-
fenverwijdering (IVA). Het totaal aantal gegevens-
leveranciers bedraagt momenteel ongeveer 50. Ter
verduidelijking dient nog te worden gesteld, dat de
afdeling Informatievoorziening in geen geval eigen
inventarisaties door bijvoorbeeld veldopnamen ver-
richt.
Kaartvervaardiging
Zoals reeds eerder vermeld, vragen ruimtelijke orde-
ningswerkzaamheden in toenemende mate om specifiek
kaartmateriaal teneinde in dit complexe gebeuren de
nodige visuele ondersteuning te verschaffen. Reeds
jaren bestaande kaarten bieden in verband met het
dikwijls ontbreken van bepaalde voor de ruimtelijke
ordening noodzakelijke gegevens en het niet actueel
zijn, onvoldoende informatie. Mede hierdoor is in het
KT 1983. IX. 3
27
