Fig. 2. Fragmenten van een blad van de Waterstaatskaart.
digitaal model gegraveerde lijnen volledig kaartbeeld
gemvesteerd is in het teren omgaan met het systeem,
het opsporen van storingen, het herstellen van fouten
en het zelf ontwikkelen en uittesten van kleine verbe-
teringen. Dit mag zeker niet allemaal verloren tijd
genoemd worden, maar het ging wel ten koste van de
totale produktiecapaciteit.
Wat betreft de kwaliteitsnormen moesten we vooral in
het begin genoegen nemen met een kleinere nauwkeu-
righeid van het geautomatiseerde produkt. Hierbij zij
opgemerkt dat deze eisen bij ons erg hoog liggen, om-
dat het waterstaatkundige thema sterk topografisch
gebonden is en daarom precies moet passen op de
topografische ondergrond. Deze aanvankelijke verla-
ging van de kwaliteitseisen werkte echter wel demoti-
verend op de overige kartografen, die voor hun hand-
matige werk nog steeds aan de oude eisen moesten
voldoen.
Inmiddels is gebleken dat, ook bij verdere automati-
sering, het huidige kaartbeeld gehandhaafd kan blijven.
Voorstellen tot aanpassing van het kaartbeeld terwille
van een meer efficiente automatisering zijn al in de
beginfase afgewezen, omdat men bang was dat dit
gepaard zou gaan met kwaliteitsverlies. Bovendien
kwamen die voorstellen uit de automatiseringshoek
en de vraag is in hoeverre men daar kartografisch
is onderlegd.
De randvoorwaarde om zoveel mogelijk gebruik te
maken van apparatuur en deskundigheid binnen de
Rijkswaterstaat leek op zieh erg zinvol, maar heeft
uiteindelijk toch vertragend gewerkt. Kleurenkarto-
grafie is dermate specialistisch van aard, dat eiders
aanwezige deskundigen zieh hiermee eerst vertrouwd
moesten maken. En bij de personeelswisseling moest
dat begrip weer van de grond af opnieuw worden op-
gebouwd. Zelfs de Meetkundige Dienst -toch een kop-
loper op het gebied van automatisering in de karto-
grafie - kon ons in het begin weinig van dienst zijn.
De inspanningen waren daar vooral gericht op de ver-
vaardiging van grootschalige zwart-wit kaarten,
hetgeen andere eisen aan deskundigheid en apparatuur
Steide dan wij nodig hadden.
Door het gebruik van apparatuur eiders is de werktijd
welverkort, maar de loopfijd niet. Na het inz enden
van de digitale informatie duurt het gemiddeld twee
maanden voor we een gravure terugontvangen en een
uitschieter van een half jaar is ook voorgekomen.
Dat het met automatisering altijd sneller gaat is dus
maar ten dele waar.
Het zelf hebben van apparatuur is echter ook niet al
les. Als je wel beschikt over zeer kundige kartografen,
maar niet over een hogere technicus, ben je te veel
afhankelijk van de leveranciers. En die zijn gauw ge-
neigd te zeggen dat voorkomende Problemen te wijten
zijn aan dat onderdeel dat zij niet hebben geleverd of
aan de programmatuur. Waarop de programmeur
natuurlijk komt verteilen dat het beslist aan de appa
ratuur ligt. Overigens zijn de meeste Problemen na
körte of längere tijd toch opgelost, waarbij hulp van-
uit met name de DIV een grote rol heeft gespeeld.
To ek om s t
Na deze terugblik op hetgeen tot op heden is gereali-
seerd, wil ik ook een blik werpen op onze plannen en
verwachtingen voor de nabije toekomst.
Het programma WKBIES wordt momenteel uitgebreid
voor het tekenen van ingewikkelder lijnsignaturen zo-
als waterkeringen, waterschapsgrenzen, rioleringen
en persleidingen. Omdat de waterkeringen en water
schapsgrenzen veelal samenvallen met de grenzen
(biezen) van afwateringseenhedenhoeft hiervoor
maar edn lijn te worden gedigitaliseerd. Deze lijn
krijgt dan meerdere tekencodes, waarmee deze in
opeenvolgende gravures kan worden weergegeven.
Inmiddels is ook een snijset voor de automatische
tekentafel aangeschaft, waarmee in de toekomst de
biezen en poldervlakken direkt in peelcoat gesneden
kunnen worden, in plaats van eerst gegraveerd.
Verder zullen nieuwe tekenprogramma's operationeel
worden, zoals WKSYMB voor het graveren van meer
ingewikkelde Symbolen dan met GEOTAO mogelijk is
en het reeds genoemde programma WKAFWA voor
het opslaan en uittekenen van waterstaatkundige
overzichtskaarten.
Samen met de Meetkundige Dienst is onderzoek gedaan
naar de bruikbaarheid van een interactief
KT 1983. IX. 3
35
