de kartograaf
Hoe een kartograaf de automatisering beleeft of be-
leefde, hangt af van een aantal facetten waarvan de
belangrijkste zijn:
a. wordt hij vrijwillig bij het werk betrokken?
b. welke werkzaamheden zal hij hierbij verrichten?
c. welke werkzaamheden verrichtte hij vöör hij
betrokken werd bij de automatisering.
Daar zowel de aard van de werkzaamheden als de
persoonlijke eigenschappen van iedere kartograaf
verschillend zijn (zoals interesse, gevoelens en vak-
kundigheid), is het niet eenvoudig een algemeen stand-
punt te beschrijven. Ik zal daarom hieronder verslag
uitbrengen van mijn ervaringen en werkzaamheden.
Alvorens ik vrijwillig bij de automatisering werd be
trokken, was ik werkzaam als kartograaf bij de sectie
'publikaties' van de afdeling Kartografie bij de Stich-
ting voor Bodemkartering te Wageningen. Bij deze
sectie worden bodemkaarten gegraveerd en verder
verwerkt totdat ze naar de sectie lithografie gaan.
De uitvoering van de werkzaamheden bij deze sectie
heeft mij met alle facetten van de kartografie in aan-
raking gebracht, hetgeen bij het werken met automa
tisering onmisbaar is.
Nieuwe gereedschappen
Naast de bekende gereedschappen voor de kartograaf
dook in 1976 een totaal nieuw soort gereedschap op bij
de afdeling Kartografie, namelijk een grafisch ont-
werp-systeem, bestaande uit een middelgrote mini-
computer met schijveneenheid, magneetbandeenheid,
2 interactieve grafische en alfanumerieke beeldscher-
men en een digitaliseertafel annex plotter, met hier
bij de nodige Software, geleverd door de Amerikaanse
firma Computervision.
Deze apparatuur is in eerste instantie ontwikkeld ten
behoeve van de vliegtuigindustrie, en voor het ontwer-
pen van electrische bedrading en pijpleidingen.
Destijds was nog geen specifieke apparatuur aanwezig
voor kartografische werkzaamheden. Hoewel tegen-
woordig wel Systemen voor kartografie in de handel
zijn, is dit toch altijd het Stiefkind van de computer-
industrie geweest. Bij de keus van de apparatuur ben
ik niet betrokken geweest.
Wie wilde met deze apparatuur gaan werken? Samen
met een collega werd ik uitverkoren om deze nieuwe
apparatuur te gaan bedienen en toepasbaar te maken
voor de bodemkartering.
In het begin was ik daarbij ö6n dag per week betrokken
en later de gehele werktijd.
Voordat de apparatuur arriveerde werd een week lang
een gebruikersopleiding gevolgd in Stuttgart bij een
firma waar deze apparatuur reeds in gebruik was.
In de loop der jaren ontstond er behoefte aan verdere
opleiding, en er volgden nog een cursus in Fortran en
een bij scholingscursus in Engeland voor het gebruik
van de apparatuur. Uiteraard werd ook steeds de vak-
literatuur bestudeerd.
Hoewel de apparatuur als gebruiksvriendelijk werd
verkocht, viel dit in de praktijk bitter tegen. Diverse
aanpassingen van de Software waren hieraan debet.
Een goede kennis van de Engelse taal is onontbeerlijk
daar het gehele vakjargon Engels is. Ook de machine-
taal is een verkorte versie van het Engels.
Werkzaamheden van de sectie
Automatisering
Met genoemde apparatuur kunnen de traditionele (ge-
kleurde) kaarten in een voor de Computer hanteerbare
digitale vorm worden omgezet en opgeslagen in het
geheugen. In een later Stadium kunnen deze gegevens
op afroep weer in de gebruikelijke (gekleurde) kaarten
worden omgezet, hetzij conform het origineel, hetzij
meer of minder gedetailleerd, anders gerangschikt,
gehergroepeerd, in een andere schaal, enz. De kaar
ten zijn bestemd voor ruilverkavelingen, Streek- en
milieuplannen, landschapsbeeldonderzoek en cultuur-
historisch onderzoek. Het ontwikkelen van een land-
schapsbeeldkartering is bijvoorbeeld alleen op deze
geautomatiseerde manier mogelijk.
Daar het te ver voert alle werkzaamheden binnen de
sectie Automatisering hier te behandelen wordt hier
volstaan met een uittreksel uit de funktieomschrijving.
Hierbij dient opgemerkt dat deze niet van toepassing
is op alle bij de Stichting voor Bodemkartering aanwe-
zige computerkartografen. Sinds l| jaar worden drie
kartografen per toerbeurt ingeschakeld bij de automa
tisering, steeds voor een periode van drie maanden.
Deze werkzaamheden omvatten vooral het digitalise-
ren en klaarmaken voor de verdere handmatige ver-
werking op de tekenkamer. De verdere verwerking
wordt door hen zelf verzorgd. De werkzaamheden
bestaan voomamelijk uit:
A. Automatische kartografie:
- Het in operationele staat brengen en houden van
de hardware;
Het toepasbaar maken van de voorhanden zijnde
Software voor kartografische doeleinden. Deze is
namelijk meestal niet zonder meer voor de auto
matische kartografie geschikt;
Het onderzoeken in hoeverre de aanwezige Software
mogelijkheden biedt voor de opslag van bodemlij-
nen, kaartvlakken en legendatekens;
- Het verrichten van aanvullend onderzoek voor het
scheppen van mogelijkheden om de rasters (voor
42
KT 1983. IX. 3
